میراث اوباما

گروهی از نویسندگان شبکه اِن بی سی به تازگی کارنامه هشت ساله اوباما را ریز ذره‌بین قرار داده‌اند. هنگامی که هشت سال پیش، اوباما کار خود را در کاخ سفید آغاز کرد، اقتصاد آمریکا در آستانه سقوط بود. بیش از یکسال پیش از روی کار آمدن اوباما، رکود اقتصادی وجود داشت، بازار مسکن راکد بود، شرکتهای بین المللی ورشکست شده بودند، شرکت‌های داخلی هرماه نیم میلیون کارمند و کارگر خود را اخراج می‌کردند و سهام بازار داو جونز نیمی از ارزش خود را از دست داده بود.

اوباما یک ماه پس از روی کار آمدن، قانونی را تصویب کرد که به موجب آن نزدیک به ۷۸۷ میلیارد دلار برای تشویق و احیای سرمایه گذاری به اقتصاد آمریکا تزریق کرد. تعداد زیادی از هر دو سوی طیف لیبرال و محافظه کار، اوباما را به خاطر این قانون مورد انتقاد قرار دادند. اما سه سال بعد، کنگره در گزارشی نشان داد که آن قانون تأثیر مثبتی بر اقتصاد آمریکا داشته و نزدیک به ۲.۹ میلیون شغل را حفظ کرده‌است.

نژادپرستی، یکی از پرمناقشه ترین مسائل در مدت ریاست جمهوری اوباما بود. او با رأی آمریکایی-آفریقایی‌ها، آسیایی‌ها و لاتین تبارها برنده انخابات شده بود. اوباما با مسائل نژادی زیادی در این مدت روبرو بوده است. او برای سالها از سوی ترامپ متهم شده بود که متولد آمریکا نیست. کشیشی که اوباما همیشه پیش او می‌رفت، سخنرانی نژادپرستانه کرده بود. اوباما در این رابطه یکی از مشهورترین سخنرانی‌هایش را ایراد کرد. اما نه سال بعد، نظرسنجی‌ها نشان می‌داد که نارضایتی مردم از روابط نژادی افزایش پیدا کرده‌بود.

آیا اوباما مسئله نژاد را در آمریکا بهبود بخشید یا بر آن دامن زد؟ اقدام مستقیمی از سوی اوباما صورت نگرفته بود تا بتوان بر اساس آن او را قضاوت کرد. اما نمونه‌هایی از موضعگیری‌های او می‌تواند روشنگر باشند. یکی از مهم‌ترین حوادث زمان اوباما، مسئله شهر فرگوسن و مرگ سایر سیاهان توسط پلیس بود. اوباما در همه این موارد از هم دردی با سیاهان گفت و خاطر نشان کرد که همه این نمونه‌ها نشان از یک مشکل ساختاری در جامعه آمریکا دارد. در سوی دیگر، هنگامی که در دالاس، پنج پلیس توسط یک سیاه پوست به قتل رسیدند، اوباما با پلیس همدردی کرد. اما فرماندار تگزاس، اوباما را نقد کرد که به اندازه کافی اقدام نکرده است. از سوی دیگر منتقدین گفتند در زمان اوباما سیاهان از نظر اقتصادی شکست کامل خورده‌اند.

طرح بیمه اوباما در صدد این بود که همه شهروندان آمریکا را زیر پوشش بیمه قرار دهد. اما منتقدین آن را یک حرکت سوسیالیستی نامیدند و بعد از هشت سال آن را شکست خورده می‌دانند. ترامپ در کمپین‌هایش همواره از برچیدن بیمه اوباما صحبت می‌کرد. از زمان تصویب قانون، جمهوری خواهان تا به حال ۶۰ بار طی قوانین مختلف سعی کرده‌اند که آن را خنثی یا کم اثر کنند. جدال حتی به دادگاه عالی هم کشیده شد.

اما با تمام انتقادها و برخی شکستها، بیمه اوباما موفقیت‌های چشمگیری هم داشته است. به عنوان مثال تعداد افراد بدون پوشش بیمه از ۱۶ درصد به ۹ درصد کاهش پیدا کرده است. و گزارش شده است که بیمه اوباما جان ۲۴ هزار نفر را نجات داده‌است. کسانی که توان پرداخت هزینه‌های درمان خود را نداشتند.

مسئله اسلحه و تیراندازی در آمریکا، مانند بیمه اوباما دیگر مسئله‌ای بود که با مخالفت سرسخت از جانب جمهوری‌خواهان روبه‌رو شد. اوباما بارها در سخنرانی‌های عمومی مخالفت خودش را با وضع فعلی خرید و فروش سلاح در آمریکا اعلام کرده بود. اما این کنگره و دادگاه عالی بودند که اقدامی نمی‌کردند یا جلوی اقدام‌های اوباما را می‌گرفتند.

جورج بوش بعد از حادثه یازده سپتامبر اعلام کرد که او خواهان عدالت است و زنده یا مرده بن لادن را می‌خواهد. اما ده سال بعد، این اوباما بود که خبر مرگ بن لادن را اعلام کرد و گفت که عدالت اجرا شد. اما مبارزه آمریکا با تروریسم در افغانستان و عراق همچنان ادامه یافت. بزرگترین اشتباه اوباما، به گفته بسیاری از کارشناسان، خارج کردن نیروهای نظامیاش از عراق بود. برخی معتقدند این فضای خالی توسط داعش پر شد. هنوز درگیری‌های فرقه‌ای در منطقه جریان دارد. برعکس، اوباما نیروهای نظامی خود را در افغانستان افزایش داد و آنها همچنان قصد ماندن در افغانستان را دارند. اما کشته شدن تعدادی از سربازان آمریکایی در افغانستان، باز اوباما را در معرض انتقاد قرارداد. کشته شدن سفیر آمریکا در لیبی هم برای مدت‌ها دولت اوباما را در معرض فشار سنگین انتقادها قرار داده بود. اما مهم‌ترین مشکل اوباما، داعش و سوریه بود. منتقدین دولت اوباما را برای اقدام نکردن به موقع در سوریه مقصر می دانند. اوباما در کمپین‌هایش قول تعطیل کردن زندان گوانتانامو را داده بود، اما او در حال ترک کاخ سفید است، ولی گوانتانامو همچنان فعال است.

اوباما تنها رئیس جمهوری بود که در زمان ریاست جمهوری اش از ازدواج همجنسگرایان حمایت کرد. اما نظر او در این باره به تدریج شکل گرفت. او در ابتدا مخالف ازدواج همجنسگرایان بود، اما به مرور نظرش تغییر کرد و در نهایت از ازدواج همجنسگرایان حمایت کرد. تغییرات آب و هوا و مسائل زیست محیطی از دیگر مسائل مهم اوباما بود. برخی از اقدامات او در این زمینه با شسکت مواجه شد، به عنوان نمونه کمک مالی دولت به شرکت‌های انرژی پاک، مانع از ورشکستی آنها نشد. اما اوباما میلیون‌ها هکتار پارک ملی در آمریکا ایجاد کرد و اکتشاف نفت در ۱۲۵ میلیون هکتار از قطب شمال را ممنوع کرد. اما سایر اقدام‌های او مانند توافقنامه پاریس و برنامه انرژی پاک می‌تواند توسط ترامپ نادیده گرفته شوند.

مسئله سیستم قضایی و کیفری در آمریکا دیگر چالش اوباما بود. او بارها سعی کرد که سیستم کیفری را بهبود ببخشد. او برنامه جامعی برای عفو جرم‌های کوچک به راه انداخت که با مخالفت‌های بسیار روبه‌رو شد و ترامپ یکی از مخالفین آن است. اوباما معتقد بود که زندان‌های آمریکا بسیار پرخرج هستند و باید تعداد زندانی‌ها کاهش یابد. او تنها رئیس جمهوری است که در دوران ریاست جمهوری‌اش از یک زندان بازدید کرده‌است. طرح اوباما برای بهبود مهاجران غیر قانونی آمریکا هم توفیق چندانی نیافت. اگر چه او قول داده بود که در سال نخست ریاست جمهوری‌اش طرح را اجرایی کند، اما تمرکز او بر طرح بیمه عمومی، به اوباما اجازه اقدام در مورد مهاجرت را نداد. بعدها که او اقداماتی انجام داد، توسط دادگاه عالی و جمهوری‌خواهان متوقف شد.

برنامه هسته‌ای ایران و توافق برآمده از آن، به گفته اوباما و جان کری یک دستاورد است. اما حواشی این توافق بسیار مناقشه برانگیز بوده‌اند. یکی از این حواشی، پرداخت نزدیک به ۴۰۰ میلیون دلار پول نقد به ایران است که همزمان شده بود با آزاد سازی پنج شهروند آمریکایی که در ایران زندانی بودند. بسیاری اوباما را متهم به پرداخت پول برای آزادسازی زندانیان کردند که همواره از سوی او تکذیب شده است. اما ترامپ و جمهوری خواهان از مخالفان توافق اتمی ایران هستند، و اعلام کرده‌اند که قصد نقض آن را دارند. البته این کار ساده‌ای نیست، چرا که پنج دولت دیگر پای آن را امضا کرده‌اند.

گفت‌وگو با کوبا و سفر به کوبا از دیگر مسائل روابط خارجی اوباما بود که بسیار سروصدا ایجاد کرد. اما مانند ایران، بسیاری از قراردادهای بسته شده با کوبا می‌تواند توسط ترامپ نقض شوند.

روابط خارجی دولت آمریکا با چین در زمان اوباما فراز نشیب های زیادی داشت. دو دولت بارها یکدیگر را به حمله‌های سایبری متهم کرده‌اند. تغییر تمرکز اوباما از خاورمیانه به شرق آسیا، و فرستادن تجهیزات نظامی به آن منطقه دولت چین را خشمگین کرده بود. چین هم در پاسخ، شروع به اشغال جزایر مرجانی دریایی چین جنوبی کرد، که باعث شد در مواردی هواپیماها و ناوهای جنگی دو کشور در منطقه تا نزدیکی برخورد پیش بروند. طرح اوباما در شرق آسیا به گفته خیلی‌ها چندان موفق نبوده است.

اما از چین پرمناقشه‌تر، روابط روسیه و آمریکا بود. دو کشور در موراد بسیاری علیه یکدیگر موضعگیری کردند. پناه دادن به ادوارد اسنودن، ضمیمه کردن کریمه به خاک روسیه، شلیک به هواپیمایی مالزی در آسمان اوکراین و بمباران مخالفان دولت بشار اسد توسط روسیه از موراد محل مناقشه بودند. آمریکا هم روسیه را از گروه هشت کشور ثروتمند اخراج کرد، و اخیراً هم دولت اوباما روسیه را به دخالت در انتخابات آمریکا متهم کرده‌است.

اوباما در روزهای آخر دولتش، به مردم آمریکا بارها در مورد ترامپ هشدار داد و گفت که او و جمهوری‌خواهان درصدد از بین بردن میراث او هستند. اما اوباما همچنین خاطرنشان کرد که پاک‌کردن میراث او کار آسانی نیست. او به طرح بیمه اشاره کرد که همیشه برای او نشان از این دارد که دولت او کاری ماندگار انجام داده است. اوباما در یکی از مصاحبه‌هایش گفت که میراث او این است که او به دموکراسی و مردم در آمریکا باور داشت.

اما رایان اِستریتر، در مؤسسه آمریکن اینترپرایز، بعد از سخنرانی خداحافظی اوباما در شیکاگو، بر سخنان وی «تردیدهای جدی» وارد کرده است که در برخی موارد مرتبط با نویسندگان شبکه اِن بی سی است.

هرچه نویسندگان اخیر سعی در این داشته‌اند که تصویری مثبت از میراث اوباما در اقتصاد ترسیم کنند، اِستریتر میراث اوباما در این زمینه را تاریک می‌داند. استریتر ادّعا می‌کند که سخنرانی اوباما هم آشنا بود و هم ناسازگار با واقعیت. آشنا بود، به این دلیل که او حرف‌هایش مانند حرف‌های هشت سال پیش بود، اما ناسازگار بود، برای اینکه به طور اساسی ربطی به واقعیت‌های جامعه امروز آمریکا نداشت. او معتقد است که میراثی که اوباما از آن صحبت می‌کند، هیچ ارتباطی با واقعیت موجود در آمریکا ندارد. ترامپ در زمان ریاست جمهوری اوباما برنده انتخابات شد. حزب آقای اوباما، در طول این هشت سال، انتخابات زیادی در ایالات‌ها، مجلس‌ها و دادگاه‌ها به رقیب واگذار کردند. این پیامی دارد و آن نارضایتی مردم از طرح‌های اوباماست.

استریتر ادامه می‌دهد که صحبت‌های اوباما در مورد اقتصاد همچنان مانند باورهای هشت سال قبل او است. درحالی که امروزه در بازار کار آمریکا، کارگران یا مهارت لازم در شغلشان ندارند و یا اساساً انگیزه لازم برای یافتن شغل مناسب را ندارند، و دلیل همۀ این مسائل، دخالت بیش از اندازه دولت اوباما در اقتصاد است. در حالی که اوباما بر آموزش مناسب برای فرزندان تأکید می‌کند، اما تحقیقات نشان می‌دهد که در بسیاری از موارد، تناسبی میان کار و مهارت کارگر وجود ندارد. انتخاب ترامپ نشان می‌دهد که مردم آمریکا، به دنبال کسی هستند که به فکر ایجاد شغل باشد تا تغییرات آب و هوا، به فکر حمایت و رشد اقتصادی رو به جلو باشد تا مبارزه با بی‌عدالتی. اما اوباما همچنان در آخرین سخنرانی عمومی‌اش، حرف‌های هشت سال قبلش را تکرار کرد، که نشان از این دارد او نظر مردم آمریکا را نشنیده‌است. گزارش‌های اقتصادی اخیر نشان می‌دهند که بازار کار در آمریکا همچنان در وضعیت خوبی قرار ندارد. وضعیت اقتصادی آمریکا نیاز به بهبود فوری دارد، و مردم با انتخاب جدید خود نشان دادند که دنبال وضعیتی متفاوت از هشت سال گذشته هستند.