یک مقام اجرایی استان سیستان و بلوچستان اعلام کرد در سدهای این استان تنها برای پنج‌ماه آب ذخیره‌شده وجود دارد و در حال حاضر، «تنها» موضوع مهم در این استان، تأمین آب آشامیدنی است.
آن‌طور که معاون استاندار سیستان و بلوچستان اعلام کرده، کل حجم آب ذخیره‌شده در سدهای این استان، «دو میلیارد مترمکعب» است که با توجه به «افزایش دما» در شهرهای استان در ماه‌های پیشِ رو، این میزان آب «تا شهریور تمام می‌شود.»
باقر کُرد در کارگروه آب سیستان و بلوچستان، این حجم از آب را نسبت به سال گذشته، دارای کاهشی ۳۰ درصدی دانسته و گفته که پس از «۱۸ سال خشکسالی پی‌درپی» در سیستان و بلوچستان و کاهش میزان بارندگی، «تمام منابع آب‌های تحت‌الارضی و سطح‌الارضی این استان رو به کاهش است.»
آن‌طور که معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار سیستان و بلوچستان اعلام کرده، در حال حاضر ۱۶۰۰ روستا در این استان، «به‌صورت سیار به‌وسیله تانکر آبرسانی می‌شوند.»
به گفته آقای کرد، علاوه بر این، هم‌اکنون «شهرهایی» در این استان وجود دارد که «خود مردم آب مورد نیازشان را تأمین می‌کنند.»
این مقام استانداری، اشاره‌ای به نام این شهرها نکرده و نگفته مردم چگونه آب مورد نیاز خود را تأمین می‌کنند.
وی با اشاره به افزایش دما در برخی شهرهای سیستان و بلوچستان در سال گذشته تا ۵۰ درجه سانتی‌گراد و تکرار «قطعی» آن در سال جاری، به صراحت گفته‌است: «با این شرایط امسال نه کشاورزی و نه محیط زیست در زمینهٔ آب اولویت استان نیست و تنها چیزی که برای ما اهمیت دارد تأمین آب شرب است.»
این مقام رسمی، با بیان اینکه در حال حاضر همه «مغلوب شرایط آبی استان» هستیم، علت آن را فقدان «استراتژی بلندمدت برای آب پایدار» عنوان کرده و دربارهٔ وضعیت این استان گفته که «از ۱۳ بحران شناخته‌شده در ایران، ۱۱ بحران در سیستان و بلوچستان وجود دارد.»
وی توضیح بیشتری دربارهٔ این بحران‌ها نداده، اما خبرگزاری تسنیم به نقل از مقام‌های استان سیستان و بلوچستان نوشته که این استان در «بدترین» شرایط از نظر وضعیت آب قرار داد و مردم این استان تاکنون چنین شرایطی را تجربه نکرده بودند.
اتابک جعفری، مدیرعامل آب منطقه‌ای سیستان و بلوچستان نیز در این کارگروه، میزان بارندگی امسال سیستان و بلوچستان را «فقط ۲۰ میلی‌متر» اعلام کرده‌است.
به گفته آقای جعفری، بارندگی در این استان نسبت به «میانگین نرمال در بلندمدت، ۷۸ درصد کاهش» یافته‌است.
بر اساس این گزارش، علاوه بر کاهش قابل‌توجه میزان بارندگی، «قطع آب» رودخانه هیرمند در شمال استان که منبع تأمین آب پنج شهرستان شمالی و مرکز استان بود نیز به «بحران» آب در سیستان و بلوچستان دامن زده و موجب کاهش ۹۳ درصدی میزان آب ورودی به حوزه‌های مختلف هامون-هیرمند نسبت به سال آبی گذشته شده‌است.
نماینده زابل و زهک در مجلس شورای اسلامی نیز آب هیرمند را «حق مسلم» مردم سیستان و بلوچستان دانسته و گفته که «مردم منطقه در بی‌آبی هلاک شده و دام‌های آنها از بین رفته‌است.»
احمدعلی کیخا دو روز پیش از این در نشست علنی مجلس، مقام‌های دولتی طی سال‌های گذشته را به «وادادگی» مقابل افغانستان متهم کرده و افزوده که «دولت باید در زمینه حق‌آبه هیرمند و شرق کشور با افغانستان چانه‌زنی کند.»
وی نیز نسبت به اتمام ذخیره آبی استان سیستان و بلوچستان تا شهریورماه هشدار داده و افزوده‌است: «آب موجود در چاه‌های زابل فقط کفاف آب آشامیدنی منطقه سیستان تا پایان سال را می‌دهد از این رو روستاهای منطقه در حال تخلیه شدن است.»
این در حالی است که محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران که روز یک‌شنبه هفته جاری برای پاسخ‌گویی به پرسش نماینده زابل دربارهٔ کوتاهی در پیگیری حق‌آبه دریاچه هامون از رود هیرمند افغانستان به مجلس رفته بود، گفته تاکنون ۱۶ جلسه ویژه در این زمینه تشکیل شده و حسن روحانی نیز با مقام‌های ارشد افغان در این زمینه مذاکره کرده‌است.
پیش از این خبرگزاری مهر در مطلبی از قطع آب هیرمند به روی سیستان و بلوچستان با عنوان «جنگ خاموش» میان ایران و افغانستان نام برده بود و نوشته بود که این کشور، «از طریق کنترل آب‌های خروجی‌اش» به سمت جمهوری اسلامی، «قادر است رفتار و تصمیمات سیاسی ایران در زمینه فروش نفت ارزان و پذیرش مهاجران را کنترل کند.»
این گزارش، خشکسالی شرق ایران به ویژه شهرهای شمالی استان سیستان و بلوچستان را نتیجه سیاست‌های آبی افغانستان دانسته و با اشاره به ترک روستاهای این مناطق، نوشته که «با خالی شدن هر روستای مرزی، هزینه‌های انتظامی و امنیتی تأمین امنیت مرز افزایش می‌یابد و استان‌های مجاور نیز با خشکی و همچنین افزایش جمعیت و درنتیجه حاشیه‌نشینی و مشاغل کاذب روبرو می‌شوند.»
این خبرگزاری همچنین مقام‌های افغانستان را متهم کرده که «قصد» دارند، تجربه سیستان و بلوچستان را در استان خراسان «تکرار» کرده و با احداث سدهای مختلف بر هریرود ازجمله سد سلما، «به‌طورکلی نیمه شرقی ایران را با چالش حیاتی روبرو سازد.»
پس از جدایی هرات از خاک ایران و خودداری حاکمان افغانستان از جاری ساختن هریرود به سمت ایران از طریق سدسازی، ایران از طریق طرح دادخواست حقوقی، حقابه این رودخانه را مطرح کرد. این موضوع سال‌هاست که به یکی از تنش‌های اصلی میان دو کشور تبدیل شده‌است.
در حالی که افغانستان بخش قابل توجهی از آب رودخانه‌هایی که وارد خاک کشورهای همسایه از جمله پاکستان، ایران و ترکمنستان می‌شود را تأمین می‌کند، مقام‌های مختلف سیاسی و نظامی ایرانی از احتمال وقوع «مناقشات آبی» میان تهران و کابل در آینده خبر می‌دهند.
با استفاده از گزارش‌های تسنیم، فارس، ایرنا و رادیو فردا. ب.ب / پ.پ
