اظهارات وکیل توماج صالحی درباره صدور حکم برای این خواننده معترض توسط دادگاه انقلاب اصفهان، واکنشهای گستردهای در داخل و خارج از ایران در پی داشته است.
امیر رئیسیان، وکیل توماج صالحی، روز چهارشنبه ۵ اردیبهشت در مصاحبه با روزنامه «شرق» گفت دادگاه انقلاب در اقدامی «بیسابقه» حکم دیوان عالی درباره لغو حکم دادگاه بدوی برای موکلش را «ارشادی» دانست و این خواننده معترض را «به اتهام افساد فی الارض، به اشد مجازات یعنی اعدام محکوم کرد».
انتشار این گزارش واکنش مقامهای آمریکایی را در پی داشته است.
این محاسبه که به توماج حکم اعدام بدهیم که هم معترضان و مخالفان را مرعوب و منکوب کنیم و هم وقتی این حکم را میشکنیم و آن را به چند سال زندان تبدیل میکنیم، افکار عمومی احساس بخشش و خرسندی کند، محصول انباشت ۴۵ سال جنایت و حماقت است. مگر نه اینکه از خون ندا آقا سلطان نیکا جوانه زد
— Kianoosh Sanjari (@Sanjaribaf) April 25, 2024
ودانت پاتل، معاون سخنگوی وزارت خارجه آمریکا با اشاره به صدور حکم اعدام برای توماج صالحی گفت: «ما آن گزارشهای نگران کننده را دیده ایم. ما در مورد کسی صحبت میکنیم که قبلاً در بازداشت با شکنجه و سایر رفتارهای خشن روبرو شده است.»
در روزی که حکم اعدام #توماج_صالحی بعنوان یکی دیگر از محصولات سپاه صادر شده، هنوز #جوزف_بورل برای تروریستی اعلام شدنِ سپاه بدنبال احراز پیششرطهای غیرحقوقی است!آنهم بعد از مشاهدهی آنهمه محصولات قبلیِ این سازمان مسلح و امنیتی-تروریستی در ایران، خاورمیانه، اروپا، آمریکای شمالی… pic.twitter.com/eOZUJvybTm
— Saeid Dehghan (@vakilroaya) April 24, 2024
او تصریح کرد: «این نمونه دیگری از نقض وحشتناک و گسترده حقوق بشر توسط ایران است. ما بار دیگر استفاده ابزاری رژیم ایران از مجازات اعدام جهت سرکوب حقوق انسانی و آزادیهای اساسی مردم را محکوم میکنیم.»
این مقام وزارت خارجه آمریکا تصریح کرد که ایالات متحده همچنان گزارشهای مربوط به وضعیت آقای صالحی را از نزدیک دنبال خواهد کرد.
خبر حکم اعدام #توماج_صالحی از فرط بی بنیادی به کمدی سیاه میماند.برادرم را بدون قید و شرط آزاد کنید که دود این آتش چشمانتان را خواهد سوزاند.#مهسا_امینی pic.twitter.com/4TOiHvYn1j
— Mehdi Yarrahi (@yarrahimehdi) April 24, 2024
ودانت پاتل همچنین گفت که ایالات متحد در خصوص مقابله با موارد نقض جدی و فاحش حقوق بشر در ایران، ابزارهای مختلفی برای اعمال فشار بر حکومت جمهوری اسلامی در اختیار دارد.
ابرام پیلی، معاون نماینده ویژه آمریکا در امور ایران نیز ضمن محکوم کردن «حکم اعدام توماج صالحی» خواستار آزادی فوری او شد.
عطش حكم مرگ و اعدام در سیستم فضایی ایران اعتیاد شده است. حکم اعدام توماج، اعدام صدا است.صدا می ماند.این حکم محکوم است.#نه_به_اعدام
— TAGHI RAHMANI (@RahmaniTaghi) April 24, 2024
این مقام آمریکایی صدور این حکم برای توماج صالحی و محکومیت سامان یاسین، دیگر خواننده مخالف جمهوری اسلامی، به پنج سال زندان توسط قوه قضائیه ایران را محکوم کرد و خواستار آزادی آنها شد.
او در شبکه ایکس (توئیتر سابق) نوشت این احکام «آخرین موارد آزار رژیم ایران علیه شهروندان خود، نادیده گرفتن حقوق بشر و ترس از تغییرات دموکراتیک مورد نظر مردم است».
بیانیه انجمن خانوادههای جانباختگان پرواز پیاس۷۵۲ در مورد حکم وحشیانه اعدام توماج صالحی و تشدید سرکوب زنان در ایران۵ اردیبهشت ۱۴۰۳در هفتههای گذشته جمهوری اسلامی خشونت لجامگسیخته علیه زنان را شدت بخشیده است. سپاه پاسداران که عامل اصلی سرکوب جامعهی مدنی در ایران است به جنگ… pic.twitter.com/H5nXlh6Ukz
— Association of Families of Flight PS752 Victims (@ps752justice) April 25, 2024
دیدهبان حقوق بشر نیز در واکنش به صدور حکم اعدام برای توماج صالحی، در بیانیهای روند حقوقی پرونده او را «نقض فاحش آزادیهای بنیادین و حق دادرسی عادلانه» خواند.
دیدهبان حقوق بشر بر مخالفت خود با مجازات اعدام تأکید کرد و حکم اعدام توماج صالحی را آخرین نمونه از «سیستم قضایی بیرحم» جمهوری اسلامی خواند و خواستار آزادی فوری او شد.
رت روتگن، نماینده پارلمان آلمان هم در شبکه ایکس نوشت، توماج صالحی «برای مردم ایران» و برای «آیندهای بدون حکومت جمهوری اسلامی» ایستادگی میکند.
صدور حکم اعدام #توماج_صالحی عبور از خط قرمز طاقت مردم است ، خود دانید ؟! pic.twitter.com/fhNZvIrLmW
— aghazadeh81 (@aghazadeh811) April 24, 2024
این نماینده پارلمان آلمان تصریح کرد که توماج صالحی به دلیل غلبه بر ترس خود از حکومت اکنون با مجازات اعدام روبرو شده است.
همچنین در واکنش به صدور حکم اعدام برای توماج صالحی، یه وان ری، نماینده پارلمان آلمان و کفیل سیاسی آقای صالحی، اعلام کرد از شنیدن این خبر «شوکه و عصبانی» شده است.
او در پیامی ویدئویی گفت صدور حکم اعدام برای این خواننده حتی بر اساس «رویههای ایران» نیز منطقی نیست و افزود: «چطور ممکن است اتهاماتی که سال گذشته توماج به خاطر آنها حکم شش سال زندان دریافت کرد، آنچنان بزرگ شده که چنین حکم سنگینی را دریافت کند.»
اعدام و کشتار و خشونت آخرین ابزار جمهوری اسلامیست. حکومتی که به کشتن امید آمده است. حکومتی که میخواهد نتوانستن را به مردم القا کند غافل از اینکه خودش در رویارویی با خشم مردم قافیه را باخته است. حکومتی که از خشم مردم بسیار ترسیده است. توماج عزیز نمادی از مبارزهی قهرمانانهی… pic.twitter.com/Sl8jZQuBDV
— Hamed Esmaeilion (@esmaeilion) April 24, 2024
واکنشهای گسترده ایرانیان در داخل و خارج
انتشار خبر صدور حکم اعدام برای توماج صالحی، موجی از واکنشها در میان ایرانیان داخل و خارج از کشور را برانگیخته است.
شبکههای مجازی فارسیزبان مملو از پیامها و پستهایی درباره توماج، انتشار ترانههای او و پیامهای ویدئویی این هنرمند معترض است که درباره ضرورت پسگرفتن خیابانها از سوی مردم به عنوان صاحبان اصلی آنها، تأکید بر شجاعت و مسئولیت اجتماعی همه در قبال حوادث کشور منتشر کرده بود.
کاربران او را «پسر ایران»، «صدای ما» و «نماد شجاعت» نامیده و باتوجه به محتوای ترانههای مردمی او، نوشتهاند که این بار «ما باید کاری برای توماج اجام دهیم».
جمهوری اسلامی، توماج صالحی، خواننده رپ مخالف خود را به اعدام محکوم کرده است. این رژیم از همان آغازش، با هنرمندان، بهویژه با هنرمندانی که از استعداد خود برای دفاع از آزادی ایران استفاده کردهاند، در ستیز بوده است.من از جامعه جهانی بهویژه از هنرمندان در سراسر جهان میخواهم که… https://t.co/qAaGfPheWJ
— Reza Pahlavi (@PahlaviReza) April 24, 2024
به جز خانوادههای دادخواه و کاربران کمترشناختهشده، بسیاری از چهرههای مشهور هنری، فرهنگی و سیاسی و فعالان مدنی نیز در واکنش به صدور حکم اعدام برای توماج صالحی مطالبی در حسابهای کاربری خود منتشر کردهاند.
نرگس محمدی، زندانی سیاسی و برنده جایزه صلح نوبل در پیامی نوشت: «اعدام توماج، اعدام جنبش زنده ماست. برای زنده ماندن جنبش که زندگی ماست بپاخیزیم».
در پیام خانم محمدی که روز ششم اردیبهشت در صفحه رسمی او در اینستاگرام منتشر شده آمده است: «دستان پرقدرت، محکم و متحد مردم ایران اجازه نخواهد داد تا طناب دار توماج صالحی را برافرازید. حکم اعدام و طناب دار توماج صالحی را پیش از تکهتکه شدن به دست مردم معترض ایران، پارهپاره کنید.»
نرگس محمدی خطاب به حکومت هشدار داده که «با صدور احکام ظالمانه و انتقامجویانه علیه فرزندان سربلند ایران چون توماج صالحی و جنگ با زنان ایران، طغیان خشم و ظلمستیزی مردم ایران را خواهد دید.»
بهدنبال انتشار خبرهایی مبنی بر برنامهریزی برای تجمعات اعتراضی در شهرهای مختلف جهان، حامد اسماعیلیون، سخنگوی انجمن پرواز نیز در حسابهای کاربری خود نوشته: «به خیابانها برمیگردیم.»
او توماج صالحی را «نمادی از مبارزه قهرمانانه مردم ایران» معرفی کرده و نوشته که جمهوری اسلامی «میخواهد نتوانستن را به مردم القا کند غافل از اینکه خودش در رویارویی با خشم مردم قافیه را باخته است. حکومتی که از خشم مردم بسیار ترسیده است.»
انتشار خبر صدور حکمی چنین سنگین برای «توماج صالحی» نشان از فروریختن شاکله حکومت است. اگر قرار است توماج به دلایلی واهی و با این روند خلاف قوانین خود شما، مجازاتی چنین سنگین شود، پس اعدام شامل همه ما است. چرا که مانند او بسیاری نه سکوت میکنند، نه به قواعد ضدانسانی شما تن میدهند… pic.twitter.com/OhBAknvuRw
— Hossein Ronaghi (@HosseinRonaghi) April 24, 2024
گزارشهایی نیز از تجمع ایرانیان مقابل سفارت ایران در پاریس و کنسولگری ایران در فرانکفورت آلمان منتشر شده و شماری از کاربران شبکههای اجتماعی نیز نوشتهاند که در برخی شهرهای ایران، شهروندان نام توماج صالحی را فریاد میزدند که در خیابانها شنیده میشد.
کیهان کلهر، نوازنده برجسته ایرانی، نیز سکوت مقابل صدور این حکم را «حمایت از ظلم ظالم» دانسته است.
مهدی یراحی خواننده معترض هم که خود بهدلیل حمایت از اعتراضات و انتقاد به حاکمیت بازداشت و با احکام سنگینی روبهرو شده، نوشته که «خبر حکم اعدام توماج صالحی، از فرط بیبنیادی به کمدی سیاه میماند.»
ابی، ابراهیم حامدی، خواننده موسیقی پاپ ایرانی نیز از صدور حکم اعدام برای توماج صالحی انتقاد کرده و نوشته: «در کجای دنیا یک هنرمند آزادیخواه، که از مساوات و انسانیت میخواند، محکوم به اعدام میشود؟...این اتفاقات فقط در حکومتی بیقانون با حکامی وحشی میافتد.»
To all my musician friends, both Iranian and non-Iranian: an Iranian rapper has been sentenced to death for standing by Iranian women in their struggle for equality, for being the voice of the oppressed in the recent uprising, or, as I see it, for being a true “artist” who speaks… pic.twitter.com/UqpRkJlH1i
— Arash Sobhani آرش سبحانی (@arash_sobhani) April 24, 2024
نازنین بنیادی، هنرپیشه و فعال سیاسی نیز توماج صالحی را «نماد فردای ایران» نامیده، حسین رونقی، فعال سیاسی، صدور این حکم اعدام را «نشان از فروریختن شاکله حکومت» دانسته و شیرین عبادی، فعال حقوق بشر نیز نوشته که صدور این حکم «بیش از هرچیزی به شعلهورتر ساختن آتش خشم مردم» منجر خواهد شد».
شاهزاده رضا پهلوی نیز نوشته که «این رژیم از همان آغازش، با هنرمندان، بهویژه با هنرمندانی که از استعداد خود برای دفاع از آزادی ایران استفاده کردهاند، در ستیز بوده» و از جامعه جهانی خواسته برای لغو این حکم «شرمآور» تلاش کند.
بسیاری از فعالان سیاسی مدنی هشدار دادهاند که حکومت به اعمال خشونت به شیوههای مختلف، «اعتیاد» پیدا کرده و در حال عبور از «خط قرمز طاقت مردم» است.
The death sentence against dissident rapper in Iran #ToomajSalehi is grotesque manipulation of the judicial process; the aim is to silence dissent. Supporters of free speech and dissent should unite to demand his immediate release. #FreeToomaj https://t.co/l9G496iNgN
— Hadi Ghaemi (@hadighaemi) April 24, 2024
اواخر اسفند جلسهٔ رسیدگی به پروندهٔ سال ۱۴۰۲ توماج صالحی با اتهامات «تشویق به اعمال خشونتآمیز از طریق سامانههای رایانهای» و «نشر اکاذیب از طریق رایانه» در دادگاه کیفری دو اصفهان برگزار شده بود.
تیرماه سال گذشته اعلام شد که دادگاه انقلاب اصفهان، توماج صالحی را بابت اتهام افساد فیالارض در پرونده تشکیل شده در سال ۱۴۰۱ به شش سال و سه ماه حبس محکوم کرده است.
دیوان عالی کشور حکم صادر شده پیشین برای توماج صالحی را لغو کرد، اما وکیل او سال گذشته خبر داد که حتی بعد از نقض این حکم در دیوان عالی کشور و لزوم حذف دو عنوان اتهامی او، دادگاه انقلاب پرونده را به دادسرای اصفهان بازگرداند.
توماج صالحی، رَپِر زندانی، ۲۷ آبان ۱۴۰۲ «پس از تحمل ۲۵۲ روز زندان انفرادی، و مجموعاً یک سال و ۲۱ روز حبس» به قید وثیقه آزاد شد، اما تنها ۱۲ روز بعد و پس از انتشار ویدئویی که در آن شکنجه شدنش در زندان را شرح میداد، با «ضربوشتم» بازداشت شد.