بازداشت «خشونت‌آمیز» نرگس محمدی و چند فعال مدنی دیگر در مراسم خسرو علیکردی

بنیاد نرگس محمدی، برندهٔ صلح نوبل، از بازداشت خشونت‌آمیز او و چند فعال حقوق بشر دیگر در مراسم برزگداشت خسرو علیکردی در مشهد خبر داد.

مراسم هفتمین روز درگذشت خسرو علیکردی، وکیل و فعال حقوق بشر، امروز جمعه ۲۱ آذرماه با حضور جمعیتی قابل‌توجه و همچنین با شرکت شماری از چهره‌های شناخته‌شدهٔ حقوق بشری و خانواده‌های دادخواه در مشهد برگزار شد.

حساب کاربری نرگس محمدی در شبکهٔ ایکس بعدازظهر جمعه ۲۱ آذر این فعال حقوق بشر «با خشونت توسط مأموران امنیتی و انتظامی بازداشت شد».

تقی رحمانی، همسر نرگس محمدی هم که مقیم فرانسه است، از بازداشت «نرگس محمدی و سپیده قلیان و چند نفر دیگر» در این مراسم خبر داد.

ویدئوهای منتشرشده از این مراسم حضور پرشمار جمعیت در این مراسم و همچنین سردادن شعارهای گوناگون علیه جمهوری اسلامی را نشان می‌دهد.

مقامات دولتی و رسانه‌های حکومتی در نخستین واکنش‌ها به این رویداد اظهارات و اطلاعات متناقضی منتشر کردند، از بازداشت نرگس محمدی و دیگر فعالان به‌دلیل «شعارهای هنجارشکنانه» تا بازداشت به‌منظور «حفاظت» از آنان.

در یکی از ویدئوها نرگس محمدی و سپیده قلیان دیده می‌شوند که در میان شعارهای جمعیت به بالای یک خودرو می‌روند و شعارهایی ازجمله «زنده‌باد ایران» سر می‌دهند.

کمیته نوبل نروژ که برنده صلح نوبل را اعلام می‌کند، با صدور بیانیه‌ای کوتاه، از مقامات ایران خواست «محل نگهداری نرگس محمدی را روشن کنند، امنیت و سلامت او را تضمین کنند و او را بدون قید و شرط آزاد کنند».

کمیته راهبری ائتلاف «آزادی نرگس» نیز در بیانیه‌ای بازداشت او و چند مدافع حقوق بشر دیگر در مشهد را «حمله‌ای آشکار به آزادی تجمع، آزادی مطبوعات و مدافعان حقوق بشر در ایران» خواند و تأکید کرد که «بازداشت خشونت‌آمیز نرگس محمدی، عالیه مطلب‌زاده، سپیده قلیان، هستی امیری و پوران ناظمی نشان‌دهنده‌ٔ آغاز دور تازه‌ای از سرکوب فعالان مدنی پس از مرگ خسرو علیکردی است».

کمیته راهبری این ائتلاف توسط بنیاد نرگس، انجمن قلم آمریکا، گزارشگران بدون مرز و سازمان مدافعان حقوق بشر هدایت می‌شود.

در ویدئوهای دیگری از رویداد امروز صحنه‌هایی از حملات مأموران انتظامی و امنیتی به شرکت‌کنندگان در مراسم و شعار دادن مردم علیه مأموران دیده و شنیده می‌شود.

در برخی ویدئوهای منتشرشده حاضران در این مراسم را در حال سردادن شعارهای ضدحکومتی نظیر «مرگ بر دیکتاتور»، «نه غزه نه لبنان، جانم فدای ایران» هستند و در برخی ویدئوها نیز شعارهایی در حمایت از محمدرضا پهلوی و شاهزاده رضا پهلوی شنیده می‌شود.

ساعاتی پس از انتشار این گزارش‌ها، فرماندار مشهد خبر بازداشت فعالان مدنی را تأیید کرد و در مورد بازداشت نرگس محمدی گفت: «این بازداشت موقت با حکم دادستانی انجام‌ شده و دلیل آن بیان شعارهای هنجارشکنانه بوده است.»

براساس گزارش رسانه‌های ایران، حسن حسینی همچنین ادعا کرد در پی سر دادن شعارها «دادستانی مشهد ورود کرد و تعدادی بازداشت شدند که به‌نوعی این افراد تحت‌الحفظ هستند و بیشتر برای حمایت از آن‌ها این کار انجام‌شده است».

فرماندار مشهد توضیح نداد که دلیل حملات مأموران به دیگر شرکت‌کنندگان در مراسم چه بوده است. اما خبرگزاری وابسته قوه قضاییه با انتشار گزارشی مدعی شد «فرمانده نیروی انتظامی و یکی از دیگر از مأموران هنگام تلاش برای دعوت حاضرین به آرامش با حمله تعدادی از افراد با سلاح سرد مجروح شدند که این اقدام منجر به بازداشت تعدادی از شرکت‌کننده‌ها و مسببین شد».

خبرگزاری میزان منبع این خبر را اعلام نکرد و جزئیات بیشتری هم ارائه نداد، اما افزود بازداشت فعالان مدنی به‌دلیل «دخیل بودن آنان در رفتار غیرقانونی» در این مراسم بوده است.

پیشتر گزارش شده بود علاوه بر نرگس محمدی و سپیده قلیان، نسرین ستوده، عالیه مطلب‌زاده و هستی امیری نیز از جمله فعالان حقوق بشر و زندانیان سیاسی سابقِ حاضر در این مراسم بودند.

همچنین مادر مریم آروین، وکیل دادگستری جان‌باخته در اعتراضات «زن نزدگی آزادی» در سال ۱۴۰۱، پدر و عموی ابوالفضل آدینه‌زاده و همچنین کمال جعفری یزدی در کنار جواد علیکردی، برادر خسرو علیکردی، در این مراسم حضور داشتند.

حساب نرگس محمدی در شبکهٔ ایکس نوشت «بنا بر گزارش‌های تأییدنشده، سپیده قلیان، هستی امیری، پوران ناظمی، عالیه مطلب‌زاده و چند تن دیگر نیز بازداشت شده‌اند».

نرگس محمدی ۵۳ ساله، که بخش عمده‌ای از دهه گذشته را در زندان گذرانده است، با محکومیت به ۱۳ سال و ۹ ماه حبس زندانی بود اما از ۱۴ آذر ۱۴۰۳ از زندان آزاد شد و تحت درمان پزشکی قرار دارد.

با این حال، محمدی در خارج از زندان به فعالیت‌های حقوق بشری خود ادامه داده، با فعالان مدنی در سراسر ایران دیدار کرده و در مواردی از طریق کنفرانس‌های ویدئویی با مخاطبان خارجی هم سخن گفته است.

او اسفند پارسال به یک نشریهٔ فرانسوی گفته بود: «جمهوری اسلامی در حال فروپاشی از درون است: فساد، بیکاری بالا، بحران اقتصادی، نابودی منابع طبیعی که موجب فاجعۀ زیست‌محیطی می‌شود و ... ایران تحت چنین رژیمی نمی‌تواند تا ابد زنده بماند.»

بازداشت نرگس محمدی در گفت‌وگو با تقی رحمانی؛ تداوم سرکوب با فرمان خامنه‌ای

خسرو علیکردی، که مراسم بزرگداشت او روز جمعه در مشهد با برخورد مأموران حکومتی به درگیری و خشونت کشیده شد، خود مدتی زندانی بود و در سال‌های اخیر وکالت برخی زندانیان سیاسی و خانواده‌های دادخواه را بر عهده داشت، شامگاه جمعه ۱۴ آذر در دفتر کارش جان باخت، اما درگذشت او موجی از واکنش‌ها را مبنی بر مشکوک بودن دلیل مرگ برانگیخت.

این در حالی است که معاون امنیتی استاندار خراسان رضوی، به‌نقل از پزشکی قانونی، علت مرگ «مشکوک» خسرو علیکردی را «سکته قلبی» اعلام کرده است.

با این حال شمار قابل‌توجهی از وکلا و فعالان مدنی با اشاره به«جمع‌آوری دوربین‌های مداربسته توسط مأموران بلافاصله پس از مرگ علیکردی» خواستار روشن شدن ابهامات پیرامون مرگ او شدند.

سازمان «حقوق بشر ایران» مستقر در نروژ اعلام کرد که «شبهه بسیار جدیِ قتل حکومتی» دربارهٔ این مرگ وجود دارد.

نرگس محمدی، دو روز پیش، از اعلام آمادگی ۸۲ وکیل دادگستری برای کمک به حقیقت‌یابی در مورد علت مرگ خسرو علیکردی خبر داده بود.

روز جمعه برخی خبرگزاری‌های حکومتی تصاویری از یک دوربین مداربسته منتشر کردند با این ادعا که نشان می‌دهد خسرو علیکردی «به‌دلیل سکته قلبی در دفترش درگذشته است».

در این فاصله روز چهارشنبه هم جواد علیکردی، وکیل دادگستری و برادر خسرو علیکردی، از احضار تلفنی خود به دادگاه انقلاب مشهد خبر داده بود.

نسرین ستوده: کمیتهٔ حقیقت‌یاب سازمان ملل باید دربارهٔ مرگ خسرو علیکردی تحقیق کند

بیشتر در این باره: مرگ «مشکوک» خسرو علیکردی، وکیل دادگستری؛ پزشکی قانونی: علت مرگ سکته قلبی است