سیل اخیر در ایران که از ۲۹ اسفند و در سه استان گلستان، مازندران و خراسان شمالی آغاز شد، به سراسر کشور گسترش یافت و دستکم ۴۵ تن در آن جان باختند.
وزیر کشور ایران ۱۲ فروردین گفت حدود ۴۰۰ شهر و روستا در ۱۵ استان کشور همچنان درگیر سیل هستند و تاکنون ۷۸ جاده بین شهری و ۲۱۹۹ جاده روستایی بر اثر سیلاب مسدود شدهاند.
مقامهای جمهوری اسلامی به طور معمول در بلایای طبیعی یا حوادث مرگبار از سایر کشورها و نهادهای امدادی درخواست کمک نمیکنند اما سیل اخیر به دو مورد زلزله رودبار و زلزله بم شباهت دارد که کمکهای فراوانی از سراسر جهان روانه ایران شد.
در زمینلرزه بم که در سال ۸۲ روی داد بیش از ۶۰ کشور جهان نیروی امدادی یا کمکهای غذایی و دارویی به ایران فرستادند و رسانههای ایرانی نیز گزارش دادند که آمریکا علاوه بر ارسال کمکهای بشردوستانه و سگهای جستوجوگر، بیمارستانی صحرایی در بم راهاندازی کرده است.
اما از آن زمان تاکنون شرایط تغییر بسیاری کرده است.
بیشتر در این باره: هزینه ناکارآمدی در مواجهه با سیل را چه کسانی میپردازند؟نخست اینکه نفرتورزی آیتالله علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، علیه آمریکا، اروپا و برخی کشورهای منطقه، بازتابی بیش از گذشته در رسانهها و گفتار مقامهای سیاسی این کشورها دارد و به نظر میرسد آنها از چنین سخنانی به ستوه آمدهاند.
انزوای سیاسی جمهوری اسلامی در جهان و همچنین تحریمهای آمریکا علیه ایران نیز میتواند از دیگر عوامل باشد.
البته مقامهای آمریکایی بارها گفتهاند اقلام بشردوستانه مشمول تحریمها علیه ایران نیستند اما کشورها و نهادهای بینالمللی، برای ارسال کمکهای خود با چالش مبادلات بانکی یا نگرانی از نقض مقررات وزارت خزانهداری آمریکا هستند.
از جمله دفتر امور بشردوستانه سازمان ملل (OCHA) در بیانیهای گفته است برای ارسال کمک به ایران آمادگی دارد اما «چالشهایی که تحریمهای یکجانبه پدید آورده است به پاسخگویی و مسئولیت سازمان ملل در ارائه کمک آسیب زده است».
به هر روی، هر یک از عوامل فوق که در این ماجرا مؤثر باشد، در دو هفتهای که از وقوع سیل مرگبار در ایران میگذرد گزارش چندانی درباره پیشنهاد کمک از سوی کشورها و نهادهای بینالمللی منتشر نشده است.
در دو هفته گذشته، بجز دولت ترکیه که به طور رسمی برای ارسال کمک اعلام آمادگی کرد، تنها پیامهای همدردی از سوی چند کشور صادر شد و پیشنهاد ارسال کمک نیز تنها به حسابهای توئیتری منحصر ماند.
آمریکا در سالهای گذشته و در جریان سوانح طبیعی مرگبار نظیر زلزله بم و زلزله رودبار، با وجود تنش سیاسی در روابط دو کشور، در ارسال کمکهای بشردوستانه پیشگام بود.
اما این بار تنها به انتشار یک پیام در حساب فارسیزبان وزارت خارجه آمریکا در توئیتر اکتفا کرد و ضمن ابراز همدردی با آسیبدیدگان از سیل اخیر، اعلام کرد: «ما مانند همیشه آماده کمک هستیم».
از طرف مردم #آمریکا به خانواده های قربانیان #سیل های اخیر #ایران تسلیت می گوئیم. همچنین برای مجروحین و سیل زدگان آرزوی بهبودی سریع داریم. ما مانند همیشه آماده کمک هستیم، همانطور که در سایر نقاط جهان در اینگونه شرایط پیشتاز هستیم. pic.twitter.com/yR1ivtbtPC
— USA darFarsi (@USAdarFarsi) March 25, 2019
کشورهای اروپایی نیز کمکی ارسال نکردند و پیشنهاد کمک نیز منحصر به توئیتر ماند.
از جمله رابرت مکایر، سفیر بریتانیا در تهران، میشائیل کلوربرشتولد، سفیر آلمان در تهران، و همچنین سفارت فرانسه در تهران دیپلماتهایی بودند که با سیلزدگان ایران ابراز همدردی کردند
من از ديدن عكس ها و آنچه كه در مورد #سيل در #ايران از دوستان ايراني ام مي شنوم حيرت زده شده ام، ابراز همدردي خود را نسبت به همه ي كساني كه در اثر اين فاجعه ي ادامه دار آسيب ديده اند و عزيزان و خانه هايشان را از دست داده اند اعلام مي نمايم. pic.twitter.com/wDikZnZ72H
— Rob Macaire (@HMATehran) March 26, 2019
همدردى ما با همه كسانى است كه عزيزان خود و يا خانه هايشان را در سيل #گلستان و #مازندران از دست داده اند.ما آماده ارسال كمك مورد نياز هستيمOur sympathies are with all those who lost their loved ones or their homes in #Golestan, #Mazandaran floods. Ready to support if needed.
— MichaelKlorBerchtold (@KlorBerchtold) March 24, 2019
در پی وقوع سیلابهای مرگبار در چندین استان ایران که کماکان ادامه دارد، سفارت فرانسه در ایران با مقامات و مردم ایران ابراز همبستگی می نماید. https://t.co/Un4RATEytv
— France en Iran (@FranceenIran) March 25, 2019
حساب فارسیزبان اسرائیل در توئیتر نیز با خانوادههایی که در حادثه دردناک سیل آسیب دیدند «آرزوی صبر و بهبودی» کرد.
شبات شالوم از اورشلیم 🇮🇱 امید است که ادامه تعطیلات نوروز را در آرامش و صفا سپری کنید و برای خانوادههایی که در حادثه دردناک #سیل به هر نوعی آسیب دیدهاند، آرزوی صبر و بهبودی داریم. 📸Joshua Solaria pic.twitter.com/c0Ej9eB0ml
— اسرائیل به فارسی (@IsraelPersian) March 29, 2019
کشورهای عربی منطقه نیز پیشنهادی رسمی برای ارسال کمک به سیلزدگان ایران ارائه نکردند و فقط حسن عباس، سفیر لبنان در تهران، در توئیترش با آسیبدیدگان ابراز همدردی کرد.
Deeply saddened by the loss of life caused by the floods across #Iran in the last few days. We stand in solidarity with Iran in these difficult times, and our thoughts are with the families who lost their loved ones, their property and their livelihoods. #Golestan #Shiraz pic.twitter.com/asQG7juADB
— Hassan Abbas (@Hassan3Abbas) March 25, 2019
روسیه و چین، دو کشوری که بارها حمایت خود را از سیاست جمهوری اسلامی در برابر غرب نشان دادهاند، نیز کمکی برای سیلزدگان ارسال نکردند و فقط سفارت روسیه در تهران در حساب توئیتریاش به مردم ایران تسلیت گفت.
وقوع بارش شدید باران و سیل در استانهای مختلف ایران که منجر به جان باختن و مصدومیت جمعی از مردم شد، موجب اندوه فراوان گردید. به ملت ایران از جمله مردم استانهای سیلزده و بخصوص مصیبتدیدگان حادثه شیراز، تسلیت میگوییم.
— Russian Embassy, IRI (@RusEmbIran) March 26, 2019
از بین شخصیتهای جهانی نیز میتوان به پاپ فرانسیس، رهبر کاتولیکهای جهان، اشاره کرد که با سیلزدگان ابراز همدردی کرد.
#PopeFrancis conveys his solidarity to the people of #Iran after devastating floods that have caused many deaths and extensive damage. https://t.co/HqzxR6tH1f
— Vatican News (@VaticanNews) March 27, 2019
هنوز گزارشی از اعزام نهادهای کمکرسانی بینالمللی به سیلزدگان ایران منتشر نشده و فقط حمید بعیدینژاد، سفیر جمهوری اسلامی در لندن، در توئیترش خبر داد که صلیب سرخ بریتانیا پیشنهاد ارسال کمکهایش به ایران را به او داده است.
صلیب سرخ انگلستان به سفارت کشورمان در لندن اعلام نمود که آمادگی کامل دارد که بمحض دریافت فهرست مورد نیاز اقلام فوری کمک رسانی و تجهیزات مقابله با سیل از سوی هلال احمر ایران، موارد مورد نیاز را بصورت فوری به ایران ارسال نماید.
— Hamid Baeidinejad (@baeidinejad) April 1, 2019
با اینکه حمید بعیدینژاد در توئیت دیگری نوشته است همکاریهای بینالمللی «در سطحی که هلال احمر کشورمان تشخیص بدهد امری کاملا متعارف است»، ولی معاون رئیس جمهوری ایران روز دوشنبه گفت: «کشوری که این همه ثروت دارد دستش را برای کمک دراز نمیکند».
🎥دکتر جهانگیری: استاندار تا الان به خوبی مدیرت کردند، آمده ام تا در این شرایط در کنار مردم خوزستان باشم، کشوری که این همه ثروت دارد دستش را برای کمک دراز نمی کند. pic.twitter.com/oDqsTKGuiP
— پاد (@PadDolat) April 1, 2019