چرا جهان اشتیاقی برای کمک به سیل‌زدگان ایران نشان نداد؟

نمای هوایی از یک خانه سیل‌زده در استان گلستان، در شمال ایران

سیل اخیر در ایران که از ۲۹ اسفند و در سه استان گلستان، مازندران و خراسان شمالی آغاز شد، به سراسر کشور گسترش یافت و دست‌کم ۴۵ تن در آن جان باختند.

وزیر کشور ایران ۱۲ فروردین گفت حدود ۴۰۰ شهر و روستا در ۱۵ استان کشور همچنان درگیر سیل هستند و تاکنون ۷۸ جاده بین شهری و ۲۱۹۹ جاده روستایی بر اثر سیلاب مسدود شده‌اند.

مقام‌های جمهوری اسلامی به طور معمول در بلایای طبیعی یا حوادث مرگبار از سایر کشورها و نهادهای امدادی درخواست کمک نمی‌کنند اما سیل اخیر به دو مورد زلزله رودبار و زلزله بم شباهت دارد که کمک‌های فراوانی از سراسر جهان روانه ایران شد.

در زمین‌لرزه بم که در سال ۸۲ روی داد بیش از ۶۰ کشور جهان نیروی امدادی یا کمک‌های غذایی و دارویی به ایران فرستادند و رسانه‌های ایرانی نیز گزارش دادند که آمریکا علاوه بر ارسال کمک‌های بشردوستانه و سگ‌های جست‌وجوگر، بیمارستانی صحرایی در بم راه‌اندازی کرده است.

اما از آن زمان تاکنون شرایط تغییر بسیاری کرده است.

بیشتر در این باره: هزینه ناکارآمدی در مواجهه با سیل را چه کسانی می‌پردازند؟

نخست اینکه نفرت‌ورزی آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، علیه آمریکا، اروپا و برخی کشورهای منطقه، بازتابی بیش از گذشته در رسانه‌ها و گفتار مقام‌های سیاسی این کشورها دارد و به نظر می‌رسد آنها از چنین سخنانی به ستوه آمده‌اند.

انزوای سیاسی جمهوری اسلامی در جهان و همچنین تحریم‌های آمریکا علیه ایران نیز می‌تواند از دیگر عوامل باشد.

البته مقام‌های آمریکایی بارها گفته‌اند اقلام بشردوستانه مشمول تحریم‌ها علیه ایران نیستند اما کشورها و نهادهای بین‌المللی، برای ارسال کمک‌های خود با چالش مبادلات بانکی یا نگرانی از نقض مقررات وزارت خزانه‌داری آمریکا هستند.

از جمله دفتر امور بشردوستانه سازمان ملل (OCHA) در بیانیه‌ای گفته است برای ارسال کمک به ایران آمادگی دارد اما «چالش‌هایی که تحریم‌های یک‌جانبه پدید آورده است به پاسخگویی و مسئولیت سازمان ملل در ارائه کمک آسیب زده است».

به هر روی، هر یک از عوامل فوق که در این ماجرا مؤثر باشد، در دو هفته‌ای که از وقوع سیل مرگبار در ایران می‌گذرد گزارش چندانی درباره پیشنهاد کمک از سوی کشورها و نهادهای بین‌المللی منتشر نشده است.

در دو هفته گذشته، بجز دولت ترکیه که به طور رسمی برای ارسال کمک اعلام آمادگی کرد، تنها پیام‌های همدردی از سوی چند کشور صادر شد و پیشنهاد ارسال کمک نیز تنها به حساب‌های توئیتری منحصر ماند.

آمریکا در سال‌های گذشته و در جریان سوانح طبیعی مرگبار نظیر زلزله بم و زلزله رودبار، با وجود تنش سیاسی در روابط دو کشور، در ارسال کمک‌های بشردوستانه پیشگام بود.

اما این بار تنها به انتشار یک پیام در حساب فارسی‌زبان وزارت خارجه آمریکا در توئیتر اکتفا کرد و ضمن ابراز همدردی با آسیب‌دیدگان از سیل اخیر، اعلام کرد: «ما مانند همیشه آماده کمک هستیم».

کشورهای اروپایی نیز کمکی ارسال نکردند و پیشنهاد کمک نیز منحصر به توئیتر ماند.

از جمله رابرت مک‌ایر، سفیر بریتانیا در تهران، میشائیل کلوربرشتولد، سفیر آلمان در تهران، و همچنین سفارت فرانسه در تهران دیپلمات‌هایی بودند که با سیل‌زدگان ایران ابراز همدردی کردند

حساب فارسی‌زبان اسرائیل در توئیتر نیز با خانواده‌هایی که در حادثه دردناک سیل آسیب دیدند «آرزوی صبر و بهبودی» کرد.

کشورهای عربی منطقه نیز پیشنهادی رسمی برای ارسال کمک به سیل‌زدگان ایران ارائه نکردند و فقط حسن عباس، سفیر لبنان در تهران، در توئیترش با آسیب‌دیدگان ابراز همدردی کرد.

روسیه و چین، دو کشوری که بارها حمایت خود را از سیاست جمهوری اسلامی در برابر غرب نشان داده‌اند، نیز کمکی برای سیل‌زدگان ارسال نکردند و فقط سفارت روسیه در تهران در حساب توئیتری‌اش به مردم ایران تسلیت گفت.

از بین شخصیت‌های جهانی نیز می‌توان به پاپ فرانسیس، رهبر کاتولیک‌های جهان، اشاره کرد که با سیل‌زدگان ابراز همدردی کرد.

هنوز گزارشی از اعزام نهادهای کمک‌رسانی بین‌المللی به سیل‌زدگان ایران منتشر نشده و فقط حمید بعیدی‌نژاد، سفیر جمهوری اسلامی در لندن، در توئیترش خبر داد که صلیب سرخ بریتانیا پیشنهاد ارسال کمک‌هایش به ایران را به او داده است.

با اینکه حمید بعیدی‌نژاد در توئیت دیگری نوشته است همکاری‌های بین‌المللی «در سطحی که هلال احمر کشورمان تشخیص بدهد امری کاملا متعارف است»، ولی معاون رئیس جمهوری ایران روز دوشنبه گفت: «کشوری که این همه ثروت دارد دستش را برای کمک دراز نمی‌کند».