شیمون پرز، رئیس جمهور اسرائیل، روز شنبه احتمال حمله اسرائیل و شماری دیگر از کشورها علیه ایران را «بیش از پیش» دانست.
رئیس جمهور اسرائیل در گفتوگو با شبکه دو تلویزیون اسرائیل ضمن اشاره به نگرانی برخی کشورها از فعالیتهای هستهای ایران گفت: «سازمانهای اطلاعاتی کشورهایی که ایران را زیر نظر دارند نگرانند و رهبران خود را تحت فشار گذاشتهاند که اخطار دهند ایران در آستانه دستیابی به تسلیحات اتمی است.»
از آنجا که اسرائیل در موارد بسیاری در گذشته تهدید کرده بود که به ایران حمله خواهد کرد، تا چه حد خطری واقعی در تهدید اخیر این کشور نهفته است؟
این پرسشی است که رادیوفردا با علی گرانمایه، استاد روابط بینالملل و دیپلمات پیشین ِ ساکنِ ِ بریتانیا، در میان گذاشته است.
علی گرانمایه: اسرائیل از نظر وضعیت داخلی و منطقهای در حال حاضر دچار مشکل است. شاید فکر میکند که این مسئله ایران که واقعا مایه نگرانی هم سیاستمداران اسرائیل و هم تعداد زیادی از کشورهای غربی است، باعث بشود که یک اجماعی به دور اسرائیل درست شود، موقعیت اسرائیل و در درجه اول موقعیت دولت آقای نتانیاهو را تقویت خواهد کرد.
ولی در کل من تصور میکنم که این تهدید هم در سری تهدیدهای دیگر اسرائیل قرار میگیرد. با این تفاوت که گاهی اوقات تهدیدات اسرائیل در یک مورد خاصی بوده و متوجه کشور بهخصوصی غیر از ایران هم میشده است.
مثلا در قضیه اس ۳۰۰، سیستم دفاع موشکی از تاسیسات اتمی ایران که روسیه میخواست به ایران بفروشد و نفروخت و میتوان گفت که فشار اسرائیل در تصمیمگیری روسیه بسیار موثر بود.
فکر میکنم از این موارد خاص که بگذریم باید بگویم اسرائیل در شرایط حاضر دارد سیاست خودش را که تاکنون داشته است در مورد ایران دنبال میکند. منتها با فشار بیشتر و با این امید که مسئله توجه جهانی را از موضوع شناسایی فلسطین در سازمانهای بینالمللی و در موضوع خانهسازی برای یهودیان و گسترش این شهرکسازیها در روزهای اخیر آن طور که آقای نتانیاهو اعلام کرده است، علیرغم مخالفت آمریکا و همه کشورهای غربی و حتی دوستان اسرائیل و همین طور مخالفتی که دارد در داخل جامعه اسرائیل علیه برخی از سیاستهای دولت نتانیاهو بیشتر شدت میگیرد، من فکر میکنم دولت آقای نتانیاهو دارد از زمان استفاده میکند.
بسیار موثر است، ولی این که اسرائیل بخواهد بدون حمایت آمریکا دست به اقدام نظامی بزند، یک فرض محالی است، چرا که اسرائیل بدون حمایت آمریکا دست به اقدام نظامی نخواهد زد.
همان طور که بارها گفتهام آن سلاحی که میتواند واقعا موثر باشد، همگی در اختیار آمریکاست یا از سوی آمریکا در اختیار اسرائیل قرار گرفته یا قرار میگیرد.
بدون اجازه آمریکا، اسرائیل چنین اقدامی نخواهد کرد. ولی توجه شما را به نظر کشورهای دیگر غربی متوجه میکنم که به اعتقاد من موافق چنین حرکتی در شرایط حاضر نیستند. آقای راسموسن، دبیرکل ناتو، دو روز پیش گفته است که ناتو در حال حاضر هیچ برنامه نظامی برای ایران ندارد.
همچنین خانم اشتون، رئیس روابط خارجی اتحادیه اروپا، گفته است که اروپا هنوز هم آماده است تا اگر ایرانیها بخواهند از نو درباره مسئله اتمی با جامعه اروپا مذاکره کنند، مذاکرات را از سر بگیرند.
در عین حال البته ما میبینیم که روسای کشورهای فرانسه و انگلستان گفتهاند که کاملا از فشارها و تحریمهای آمریکا علیه ایران حمایت خواهند کرد. حتی در مورد انگلستان گفته شده است که اگر آمریکا دست به اقدام نظامی بزند، انگلستان هم در کنار آمریکا خواهد ایستاد.
ولی من فکر میکنم جامعه بینالمللی در شرایط حاضر متشکلتر ازآن است که بخواهد به اقدام حاد در این زمان دست بزند. البته امکان دارد که در آینده این اتفاق بیفتد. ولی در حال حاضر امکان آن را بعید میدانم.
من دو موضوع را در اینجا به عنوان شاهد و مثال میتوانم یادآوری کنم. نخست این که در تابستان سال ۲۰۰۲ هم آقای مدودیف، رئیس جمهور روسیه، بعد از ملاقاتهایی که با رئیس جمهوری آمریکا داشت، اعلام کرد که ایران برای رسیدن به توانایی تولید سلاح هستهای نزدیک شده است.
او تاکید کرد که این خطری است که جامعه جهانی باید متوجه آن باشد. همین طور هم من به خاطر دارم که آقای پوتین، نخست وزیر فعلی و رئیس جمهوری قبلی روسیه، هم گفت که کشورهایی مثل آفریقای جنوبی و برزیل به مرحله تولید بالاترین درجه اورانیوم غنی شده رسیدهاند، ولی آنها کشورهایی بودند که هیچ گاه کشور دیگری را به نابودی تهدید نکردند. او به این نکته اشاره کرده که مجموعه سیاستهای ایران است که ایجاد خطر میکند و نه صرفا غنیسازی اورانیوم به درجه بالا.
البته این مسئلهای است که در گزارش در شرف انتشار سازمان بینالمللی انرژی اتمی نیز وجود دارد و ایجاد نگرانی میکند، اما آقای صالحی گفته است که ایران برای این نگرانی پاسخهایی دارد.
باید به اعتقاد من منتظر باشیم تا در درجه اول این گزارش منتشر شود و پاسخهای ایران را بشنویم. ببینیم آن پاسخها قانعکننده است یا خیر. اگر قانعکننده بود، قطعا اتحادیه اروپا برای کاهش مرحله به مرحله تنشی که درباره مسئله اتمی ایران وجود دارد، دوباره با این کشور وارد مذاکره خواهد شد.
در حال حاضر من فکر میکنم که همه کشورهای دنیا منتظرند تا این گزارش به طور رسمی منتشر شود.
رئیس جمهور اسرائیل در گفتوگو با شبکه دو تلویزیون اسرائیل ضمن اشاره به نگرانی برخی کشورها از فعالیتهای هستهای ایران گفت: «سازمانهای اطلاعاتی کشورهایی که ایران را زیر نظر دارند نگرانند و رهبران خود را تحت فشار گذاشتهاند که اخطار دهند ایران در آستانه دستیابی به تسلیحات اتمی است.»
گفتوگوی الهه روانشاد با علی گرانمایه
Your browser doesn’t support HTML5
از آنجا که اسرائیل در موارد بسیاری در گذشته تهدید کرده بود که به ایران حمله خواهد کرد، تا چه حد خطری واقعی در تهدید اخیر این کشور نهفته است؟
این پرسشی است که رادیوفردا با علی گرانمایه، استاد روابط بینالملل و دیپلمات پیشین ِ ساکنِ ِ بریتانیا، در میان گذاشته است.
علی گرانمایه: اسرائیل از نظر وضعیت داخلی و منطقهای در حال حاضر دچار مشکل است. شاید فکر میکند که این مسئله ایران که واقعا مایه نگرانی هم سیاستمداران اسرائیل و هم تعداد زیادی از کشورهای غربی است، باعث بشود که یک اجماعی به دور اسرائیل درست شود، موقعیت اسرائیل و در درجه اول موقعیت دولت آقای نتانیاهو را تقویت خواهد کرد.
ولی در کل من تصور میکنم که این تهدید هم در سری تهدیدهای دیگر اسرائیل قرار میگیرد. با این تفاوت که گاهی اوقات تهدیدات اسرائیل در یک مورد خاصی بوده و متوجه کشور بهخصوصی غیر از ایران هم میشده است.
مثلا در قضیه اس ۳۰۰، سیستم دفاع موشکی از تاسیسات اتمی ایران که روسیه میخواست به ایران بفروشد و نفروخت و میتوان گفت که فشار اسرائیل در تصمیمگیری روسیه بسیار موثر بود.
فکر میکنم از این موارد خاص که بگذریم باید بگویم اسرائیل در شرایط حاضر دارد سیاست خودش را که تاکنون داشته است در مورد ایران دنبال میکند. منتها با فشار بیشتر و با این امید که مسئله توجه جهانی را از موضوع شناسایی فلسطین در سازمانهای بینالمللی و در موضوع خانهسازی برای یهودیان و گسترش این شهرکسازیها در روزهای اخیر آن طور که آقای نتانیاهو اعلام کرده است، علیرغم مخالفت آمریکا و همه کشورهای غربی و حتی دوستان اسرائیل و همین طور مخالفتی که دارد در داخل جامعه اسرائیل علیه برخی از سیاستهای دولت نتانیاهو بیشتر شدت میگیرد، من فکر میکنم دولت آقای نتانیاهو دارد از زمان استفاده میکند.
- آقای گرانمایه، آیا افشای طرح ترور سفیر عربستان در آمریکا از نظر شما تا چه حد در اتخاذ چنین موضعی از سوی اسرائیل موثر بوده است؟
بسیار موثر است، ولی این که اسرائیل بخواهد بدون حمایت آمریکا دست به اقدام نظامی بزند، یک فرض محالی است، چرا که اسرائیل بدون حمایت آمریکا دست به اقدام نظامی نخواهد زد.
همان طور که بارها گفتهام آن سلاحی که میتواند واقعا موثر باشد، همگی در اختیار آمریکاست یا از سوی آمریکا در اختیار اسرائیل قرار گرفته یا قرار میگیرد.
بدون اجازه آمریکا، اسرائیل چنین اقدامی نخواهد کرد. ولی توجه شما را به نظر کشورهای دیگر غربی متوجه میکنم که به اعتقاد من موافق چنین حرکتی در شرایط حاضر نیستند. آقای راسموسن، دبیرکل ناتو، دو روز پیش گفته است که ناتو در حال حاضر هیچ برنامه نظامی برای ایران ندارد.
همچنین خانم اشتون، رئیس روابط خارجی اتحادیه اروپا، گفته است که اروپا هنوز هم آماده است تا اگر ایرانیها بخواهند از نو درباره مسئله اتمی با جامعه اروپا مذاکره کنند، مذاکرات را از سر بگیرند.
در عین حال البته ما میبینیم که روسای کشورهای فرانسه و انگلستان گفتهاند که کاملا از فشارها و تحریمهای آمریکا علیه ایران حمایت خواهند کرد. حتی در مورد انگلستان گفته شده است که اگر آمریکا دست به اقدام نظامی بزند، انگلستان هم در کنار آمریکا خواهد ایستاد.
ولی من فکر میکنم جامعه بینالمللی در شرایط حاضر متشکلتر ازآن است که بخواهد به اقدام حاد در این زمان دست بزند. البته امکان دارد که در آینده این اتفاق بیفتد. ولی در حال حاضر امکان آن را بعید میدانم.
- گمانهزنیهایی در مورد گزارش آژانس بینالمللی اتمی که قرار است این هفته منتشر شود، وجود دارد. گفته میشود که این گزارش ممکن است خطر بالقوه فعالیتهای نظامی هستهای ایران را احتمالا افشا کند. آقای گرانمایه شما تصور میکنید که انتشار چنین گزارشی تا چه حد بر موضعگیری دیگر کشورها، به وِیژه کشورهای غربی، در حمایت یا عدم حمایتشان از اسرائیل و موضعگیریهایش تاثیرگذار باشد؟
من دو موضوع را در اینجا به عنوان شاهد و مثال میتوانم یادآوری کنم. نخست این که در تابستان سال ۲۰۰۲ هم آقای مدودیف، رئیس جمهور روسیه، بعد از ملاقاتهایی که با رئیس جمهوری آمریکا داشت، اعلام کرد که ایران برای رسیدن به توانایی تولید سلاح هستهای نزدیک شده است.
او تاکید کرد که این خطری است که جامعه جهانی باید متوجه آن باشد. همین طور هم من به خاطر دارم که آقای پوتین، نخست وزیر فعلی و رئیس جمهوری قبلی روسیه، هم گفت که کشورهایی مثل آفریقای جنوبی و برزیل به مرحله تولید بالاترین درجه اورانیوم غنی شده رسیدهاند، ولی آنها کشورهایی بودند که هیچ گاه کشور دیگری را به نابودی تهدید نکردند. او به این نکته اشاره کرده که مجموعه سیاستهای ایران است که ایجاد خطر میکند و نه صرفا غنیسازی اورانیوم به درجه بالا.
البته این مسئلهای است که در گزارش در شرف انتشار سازمان بینالمللی انرژی اتمی نیز وجود دارد و ایجاد نگرانی میکند، اما آقای صالحی گفته است که ایران برای این نگرانی پاسخهایی دارد.
باید به اعتقاد من منتظر باشیم تا در درجه اول این گزارش منتشر شود و پاسخهای ایران را بشنویم. ببینیم آن پاسخها قانعکننده است یا خیر. اگر قانعکننده بود، قطعا اتحادیه اروپا برای کاهش مرحله به مرحله تنشی که درباره مسئله اتمی ایران وجود دارد، دوباره با این کشور وارد مذاکره خواهد شد.
در حال حاضر من فکر میکنم که همه کشورهای دنیا منتظرند تا این گزارش به طور رسمی منتشر شود.