هیلاری کلینتون و دونالد ترامپ دو کاندیدای ریاست جمهوری آمریکا، ساعتی پس از نیمه شب، آخرین سخنرانی‌های خود را در ایالت‌های کارولینای شمالی و میشیگان انجام دادند و بارها از هواداران خود خواستند که روز سه شنبه به پای صندوق‌های رای بروند و تاریخ ساز شوند.
همه انتخابات هم اکنون گره خورده است به تعداد رای دهندگان؛ افرادی که پای صندوق‌های رای حاضر می شوند و آمار و ارقام و پیش‌بینی‌های خبرنگاران و کارشناسان را به هم می زنند.
اگر چه تنها چند ساعت مانده به انتخابات، هیلاری کلینتون در پنج نظرسنجی عمده در آمریکا، بین دو تا پنج درصد از ترامپ جلوتر بود، اما این دونالد ترامپ بود که طی دو هفته گذشته صعودی جهشی در نظرسنجی‌ها داشت و توانست فاصله خود را در برخی از ایالت‌هایی که به صورت سنتی یا حداقل در چند انتخابات گذشته به دموکرات‌ها رای داده بودند، به کلینتون نزدیک و نزدیکتر کند.
ترامپ این جهش را از یک جهت مدیون رئیس اف.بی.آی است که ده روز پیش در نامه‌ای به کنگره نوشت که با پیدا کردن ای‌میل‌هایی جدیدی روی کامپیوتر مشاور کلینتون، هما عابدین، قصد دارند که بررسی کنند و ببینند آیا این ای‌میل‌ها به پرونده ای‌میل‌های خانم کلینتون مرتبط است یانه.
همین کافی بود تا ترامپ و هوادارانش، از باز شدن تحقیقات جنایی از کلینتون خبر بدهند و به رای دهندگان هشدار بدهند که حتی اگر حریفش یرنده شود، از همان ابتدا تحت تحقیقات جنایی اف.بی.ای خواهد بود. اگر چه روز یک شنبه ششم نوامبر، رئیس اف.بی.ای اعلام کرد که نتیجه بررسی‌ها نشان می‌دهد که این ای‌میل‌ها ربطی به کلینتون نداشته است، اما همان طور که مدیرکمپین انتخاباتی ترامپ به رسانه‌ها گفته بود «خسارت زده شده بود» و دیگر جلوی آن را نمی شد گرفت.
علاوه بر خسارت مربوط به اعلام نابهنگام و غیرمتعارف رئیس اف.بی.آی، دونالد ترامپ در دو هفته آخر کمپین خود، نسبت به ماه‌های قبل با انضباط بیشتری سخنرانی یا توییت کرد، با دقت بیشتری رسانه‌ها سخن گفت و به نظر مشاورانش بیشتر بها داد. به نحوی که عده‌ای معتقدند اگر ترامپ از همان ابتدا به حرف مشاورانش گوش می کرد، اگر از توییت کردن‌ها عجولانه و اظهار نظرهای حساب نشده و واکنش نشان دادن به هر انتقاد، خودداری می‌کرد، عملا شانس بسیار بیشتری می تواند برای خود ایجاد کند و احتمالا در روزهای آخر چندین درصد از کلینتون عقب نبود.
با این وجود ترامپ همان طور که در چندین سخنرانی روز آخر کمپین انتخاباتی خود گفت، این احتمال وجود دارد که بسیاری از طرفداران ترامپ، افرادی باشند که به نوعی در نظرسنجی ها، نظرشان منعکس نشده باشد و این افراد در روز انتخابات کارشناسان را شگفت زده کنند. اگر چنین اتفاقی بیافتد عملا می تواند گفت که سیستم‌های نظرسنجی که نزدیک به صد روز است که هیلاری کلینتون را در نظرسنجی‌های کشوری، عمدتا جلوتر از ترامپ نشان می دهند با یک شکست سیستماتیک مواجه شده اند.
حضور در دهها سخنرانی تنها در هفته آخر کمپین انتخاباتی در شهرهای مختلف، برای ترامپ کار طاقت فرسایی بود. اما او مانند یک ستاره موسیقی که از یک شهر به شهر دیگر برای برگزاری کنسرت می روند، با انرژی زیادی در همه این تجمعات حاضر شد و از پیروزی سخن گفت.
عمده قوت ترامپ روی جمعیتی است که از تحصیلات دانشگاهی برخوردار نیستند، و عمدتا در شهرهای کوچک زندگی می‌کنند. او علاوه بر این طی ماه‌های گذشته تمرکز زیادی بر روی طبقه کارگری و حتی دموکرات‌های این طبقه داشته که در طی هشت سال دو دولت اوباما از وضعیت اقتصادی خوبی برخوردار نبوده اند. او می گوید که اگر این افراد پای صندوق‌های رای بیایند او پیروز انتخابات خواهد بود. برای همین ترامپ در هفته آخر انتخابات به ایالت هایی سفر کرد که به صورت سنتی به دموکرات‌ها رای می دهند ولی با نزدیک شدن فاصله او با کلینتون، تلاش کرد که با رفتن به این ایالت ها، شانس برگرداندن این ایالت از دموکرات به جمهوری خواه را امتحان کند.
حضور در دهها سخنرانی تنها در هفته آخر کمپین انتخاباتی در شهرهای مختلف، برای ترامپ کار طاقت فرسایی بود. اما او مانند یک ستاره موسیقی که از یک شهر به شهر دیگر برای برگزاری کنسرت می روند، با انرژی زیادی در همه این تجمعات حاضر شد و از پیروزی سخن گفت. البته در این مسیر او تنها بود. چرا که هواداران ترامپ تنها برای دیدن اون به این تجمعات می آمدند. برای همین برای ترامپ، انجام دادن بیش از ۶ سخنرانی در شهرهای مختلف، ضروری به نظر می رسید. چرا که نه اعضای خانواده او، و نه حتی مشاوران او مانند شهردار سابق نیویورک، رودی جولیانی، و همچنین فرماندار نیوجری، کریس کریستی، توانایی آوردن هزاران نفر به تجمعات انتخابات را نداشتند.
از سوی دیگر، کلینتون نه تنها چیزی از رقیبش کم نداشت بلکه از حمایت حامیانی برخوردار بود که خود به تنهایی و بدون حضور او می توانستند هزاران نفر را به این تجمعات بکشانند. در راس این افراد باراک اوباما، رئیس جمهوری کنونی، بود که در طی چند ماه گذشته ۱۷ برای کلینتون به شهرهای مختلف سفر کرده است. آخرین سفر او، دوشنبه شب به شهر فیلادلیفا در ایالت پنسیلوانیا بود.
در این تجمع که دهها هزار نفر در آن حضور داشتند، علاوه بر چلسی، بیل و هیلاری کلینتون، میشل و باراک اوباما هم حضور داشتند. پیش از آن هم جان بان جووی و بروس اسپرینگزتین، دو خواننده مشهور آمریکایی برنامه اجرا کردند. اوباما حمایت قاطعی از کلینتون کرد و میشل اوباما هم مردم را دعوت کرد که به او رای بدهند. کلینتون بعد از آن همراه با لیدی گاگا، هنرمند و خواننده محبوب جوانان آمریکا، به کارولینای شمالی رفت. در حالی که مایک پنس و ترامپ در میشیگان سخنرانی کردند.
در این تجمع که دهها هزار نفر در آن حضور داشتند، علاوه بر چلسی، بیل و هیلاری کلینتون، میشل و باراک اوباما هم حضور داشتند. پیش از آن هم جان بان جووی و بروس اسپرینگزتین، دو خواننده مشهور آمریکایی برنامه اجرا کردند. اوباما حمایت قاطعی از کلینتون کرد و میشل اوباما هم مردم را دعوت کرد که به او رای بدهند. کلینتون بعد از آن همراه با لیدی گاگا، هنرمند و خواننده محبوب جوانان آمریکا، به کارولینای شمالی رفت. در حالی که مایک پنس و ترامپ در میشیگان سخنرانی کردند.
علاوه بر لیدی گاگا و بروس اسپرینگزتین، خواننده‌های دیگری همچون کیتی پری، بیانسی، جی.زی، ماریاکری، مدونا و آشر نه تنها از کلینتون حمایت کردند بلکه در تجمعات انتخاباتی او به اجرای برنامه پرداختند. حضور چنین چهره‌هایی، محور یکی از انتقادات و کنایه‌های ترامپ در روزهای آخر بود. او بارها گفت که برای جمع کردن مردم نیازی به «بیانسی و جی.زی» ندارد و مردم به خاطر او در تجمعات حاضر می شوند نه به خاطر این افراد. او به این ترتیب مشکل کمبود اشتباق در میان هواداران کلینتون را به رخ او کشید. موضوعی که کمپین کلینتون مدتهاست از آن رنج می برد و غیر از روز آخر، به شدت در سراسر دوران کمپین او دیده می شد.
همین اشتیاق هواداران ترامپ است که معادله‌ها و ریاضیات انتخاباتی را شک و تردید‌هایی مواجه کرده است. برای مثال در هفت ایالتی که فاصله دو کاندیداها زیر چهار درصد است، ترامپ تلاش کرده است که با ایجاد هیجان و حضور در تجمعات مختلف، افراد بیشتری را به پای صندوق‌های رای بکشاند.
سیستم انتخاباتی منحصر به فرد
در انتخابات آمریکا، این مجموع رای‌ها نیست که رئیس جمهوری را انتخاب می کند. بلکه براساس سیستم منحصربه فردی که در انتخابات وجود دارد، کاندیداها باید ایالت به ایالت راببرند. رای ایالت‌ها هم به نسبت به تعداد رای، تقسیم نمی شود. بلکه هر ایالت با یک شماره مشخص می شود که به آن رای الکترال می گویند. این رای الکترال مجموع تعداد سناتورهای ایالت ( که هر ایالت ۲ سناتور دارد) به علاوه تعداد نمایندگان در مجلس نمایندگان است.
تعداد نمایندگان بر اساس تعداد جمعیت مشخص می شود و بنابراین شهرهای پرجمعیتی مانند کالیفرنیا، رای الکترال بیشتری دارند (۵۰ رای الکترال) و ایالت هایی مانند نیوهمشایر تنها ۴ رای الکترال دارند (یعنی دو سناتور و دو نماینده در مجلس نمایندگان). بر اساس این سیستم اگر یک کاندیدا، در یک ایالت رای بالاتری بیاورد، همه رای الکترال آن ایالت را از آن خود می کند. مجموع این رای ۵۳۸ رای است و برای پیروزی در انتخابات ۲۷۰ کافی است تا برنده را به کاخ سفید برساند.
اما هفت ایالت هستند که سابقه رای دادن آنها نشان می دهد که نمی توان به اینکه مردم‌شان به دموکرات‌ها رای می دهند یا جمهوری خواهان، اعتماد کرد. برای همین بسیاری از وقت دو کاندیدا در چند هفته آخر انتخابات در این چند ایالت سپری می شود.
حتی پیش از انتخابات و بر اساس سابقه رای دادن ایالت‌ها و ترکیب جمعیتی، می توان حدس زد برخی ایالت‌ها غالبا دموکرات هستند و برخی ایالت‌ها، جمهوری خواهان رای غالب را دارا هستند. مثلا ایالت تگزاس، یکی از تثبیت شده‌ترین ایالت‌هایی است که همواره جمهوری خواه رای می دهد و حتی پیش از انتخابات رای‌های الکترال این ایالت را در کیسه جمهوری خواهان می ریزند. یا ایالت کالیفرنیا، جمعیت بیشتری از دموکرات‌ها رادر خود دارد و بنابراین ۵۰ رای الکترال آن همواره در جیب دموکرات هاست.
اما هفت ایالت هستند که سابقه رای دادن آنها نشان می دهد که نمی توان به اینکه مردم‌شان به دموکرات‌ها رای می دهند یا جمهوری خواهان، اعتماد کرد. برای همین بسیاری از وقت دو کاندیدا در چند هفته آخر انتخابات در این چند ایالت سپری می شود. از جمله این ایالت‌ها که در چند دهه گذشته به عنوان ایالت هایی که می توانند به نفع حزب دیگری چرخش داشته باشند می توان به پنسیلوانیا، فلوریدا، کارولیانی شمالی، ویرجینیا و ویرجینیا اشاره کرد. فاصله نزدیک دو کاندیدا باعث شده است که ترامپ حتی به ایالت هایی برود که پیش از این به دموکرات‌ها رای داده اند. ایالت هایی مثل میشیگان و یا نیوهمشایر.
ایالت هایی که شاید پیش از انتخابات کمتر کسی گمان می کرد که کلینتون‌ها در به دست آوردن رای الکترال آنها با مشکلی مواجه باشند. اما آنچنان فاصله نزدیک شده و دو کاندیدا به تناوب در این شهرها در نظرسنجی‌ها بر صدر نشسته اند که این احتمال وجود دارد که با تغییراتی که در میزان رای دهندگان رخ می دهد، ایالت‌های با سابقه دموکرات بیشتر، به سمت جمهوری خواهان میل کند، و برعکس. برای رسیدن به عدد ۲۷۰، اگر ترامپ بتواند ایالت‌های فلوریدا، پنسیلوانیا و کارولیانی شمالی و همچنین ویرجینیا را به دست بیاورد، عمل ریاست جمهوری را از دستان کلینتون خارج کرده است. البته مسیرهای مختلفی برای پیروزی و ترامپ وجود دارد.
ترامپ؛ برنده یا بازنده؟
اگر ترامپ سه شنبه برنده انتخابات شود، می شود گفت که شگفتی بزرگ چند دهه گذشته تاریخ آمریکا بوده است.
چرا که او به عنوان یک ثروتمندمشهور، با اتکا به توانایی‌های شخصی و بدون در اختیار داشتن حمایت زیاد از حزب مطبوعش، جمهوری خواهان، همه محاسبات کارشناسان را به هم زد و نشان داد که در مواردی که کاندیداها و روش‌هایی که برای پیکار انتخاباتی انتخاب می کنند، خلاقانه و خارج از اصول متعارف است، شانس پیروزی وجود دارد. اگر هم پیروز نشود، باز به نوعی برنده است چرا که طی سال گذشته او خود را به عنوان فردی که توانسته تعداد زیادی از افراد حزب جمهوری خواه را از آن خود کند، معرفی کرده در حالی که هیچ کسی در حزب جمهوری خواه به اندازه او نتوانسته مردم را جمع و برای رای دادن به یک نامزد جمهوری خواه تشویق کند. برای کسی که عاشق تلویزیون است، یک سال مداوم در عرصه بودن و توجه گرفتن خودش مزیتی بالایی دارد که با توجه به شایعاتی که در خصوص ایجاد کانال ماهواره‌ای شخصی توسط ترامپ وجود دارد، چنین رای بالا و حمایتی می تواند برای ترامپ به منزله مقدمه‌ای برای ایجاد این شبکه باشد.
برخی از شعبات رای گیری در شرق آمریکا ساعت ۷:۳۰ شب نتیجه صندوق‌های رای شهرهای خود را اعلام می کنند و این احتمالا وجود دارد که تکلیف انتخابات تا نیمه شب روز سه شنبه مشخص شود. به این ترتیب به یکی از جنجالی‌ترین انتخابات ریاست جمهوری آمریکا پایان داده می شود. هر چند این ممکن است پایان ماجرا هم نباشد. چرا که ترامپ گفته است تا زمانی که انتخابات برگزار نشود، نمی تواند بگوید که آیا نتیجه آن را قبول می کند یا نه. برخلاف کلینتون که گفته است نتیجه انتخابات را صرف نظر از اینکه چه کسی رییس جمهور می شود قبول خواهد کرد.
ترامپ هفته‌هاست که از تقلب در سیستم رای‌گیری سخن گفته و مشخص نیست که اگر خانم کلینتون پیروز شود، عکس العمل او چه خواهد بود. همین موضوع هم باعث شده که هیجان بیشتری نسبت به انتخابات پیش رو وجود داشته باشد.
--------------------------------------------------------
یادداشت‌ها بیانگر آرای نویسندگان خود هستند و نه بازتاب دیدگاهی از رادیو فردا.