کردهای سوریه؛ دلیل «تردید سیاسی» میان آنکارا و واشینگتن

شبه‌نظامی ی‌پ‌گ پشت دیواری که سوریه را از ترکیه جدا می‌کند

چنانچه به نظر می‌رسد تضاد آشکار دیدگاهی میان سیاسیون ترکیه با ایالات متحده آمریکا بر سر کردهای سوری وجود دارد و این تضاد بصورت بارز حالت دوئل لفظی به خود گرفته است.

همانگونه که در اظهارات مقامات سیاسی ترکیه پیوسته بیان می‌شود که پ. ی. د و شاخه نظامی آن به نام ی. پ. گ گروه «تروریستی» است، ایالات متحده آمریکا آن‌ها را در زمره گروههای تروریستی تلقی نمی‌کند. اما ترکیه از زمانی که فرودگاه منغ در نزدیکی شهر اعزاز به دست نیروهای کردی و اتحاد دمکراتیک کرد‌ها افتاده است، بسی نگران است. همچنین ترکیه با احساس اینکه حرکت نیروهای وابسته به این گروه‌ها به سمت اعزاز موجب تسلط آنان بر مواضع حساس نزدیک مرز آن کشور خواهد شد، از چندی پیش اقدام به شلیک مداوم توپخانه‌ای کرده است. حتی از روز پنجشنبه گذشته بعد از بروز حادثه انفجار بمب در آنکارا ضمن تداوم بمباران توپخانه‌ای مواضع کردهای سوری هدف موشکهای دوربرد نیز قرار گرفته‌اند.

پیش‌تر مقامات آمریکایی گفته بودند که گروه‌های مبارز کرد سوریه به عنوان مبارزان مهم مقابل نیروهای تروریستی به ویژه جبهه النصره و داعش هستند و آمریکا حمایت خود را از آن‌ها ادامه خواهد داد. به طوری که جو بایدن، معاون رئیس جمهوری آمریکا طی تماس‌های تلفنی با نخست وزیر ترکیه از ادامه حملات توپخانه‌ای اظهار ناخرسندی کرده و توقف عملیات را طلب کرده است. در همین راستا حتی در نتیجه نشست اعضای دائمی شورای امنیت اعلام گردید که می‌بایستی دولت ترکیه دست از بمباران توپخانه‌ای بردارد.

تضاد دیدگاهی در اظهارات مقامات سیاسی بین دو کشور ترکیه- آمریکا در روز پنج شنبه ۱۸ فوریه بقدری بارز بود که برخی از کار‌شناسان سیاسی به این باور رسیده بودند که بحران جدیدی میان این دو کشور در حال شکل گیری است. بیان این جمله از سوی احمد داوود اوغلو نخست وزیر ترکیه مبنی بر اینکه: «هر کسی در حمایت کردهای سوری بر بیاید، دوستی ترکیه را از دست خواهد داد» آغازگر دوئل لفظی میان مقامات سیاسی آمریکا و ترکیه شد.

پیرو اظهار نظر نخست وزیر ترکیه، مارک تونر، از عدم تغییر رویکرد ایالات متحده آمریکا سخن گفته و ابراز داشت که به حمایت خودشان از ی. پ. گ و پ. ی. د ادامه خواهند داد. در همین حال باز جان کربی، با اشاره به انفجار بمب در آنکارا گفت: «من نمی‌توانم در رابطه با تأیید و یا رد ادعاهای دولت ترکیه در خصوص مسببین حادثه نظر بدهم. آنچه که در شرایط کنونی برای ما روشن است اینکه هنوز دلایل کافی در این قضیه وجود ندارد. با توجه به اینکه تحقیقات ادامه دارد، نمی‌خواهیم بدون دلیل مسئولیت را به گردن کسی بیندازیم.»

این در شرایطی است که باز وی در سخنان روز پنجشنبه ۱۸ فوریه افزوده است که: «نیروهای ی. پ. گ مؤثر‌ترین عاملی هستند که در برابر داعش قرار گرفته‌اند و از سوی ائتلاف نیز حمایت‌های لازم از طریق هوا انجام شده است. البته نسبت به اقتضای زمان و شرایط مکانی در راستای اهداف رو به جلو باز می‌توانیم از آنان حمایت کنیم.»

در واکنش به این اظهارات، رجب طیب اردوغان بعد از نماز جمعه و در مراسم تشیع جنازه کشته شدگان حادثه انفجار آنکارا در ۱۹ فوریه ۲۰۱۶ ابراز داشت: «مرا با جان کربی مخاطب نسازند. من خودم با اوباما صحبت خواهم کرد. باید بدانند که کردهای سوریه بازوی پ کاکا بوده و فرامین خود را از پایگاه قندیل دریافت می‌کنند.»

همین بگو مگوی سیاسی نشان داد که جو بیقراری سیاسی در میان مسئولین ترکیه نسبت به دیدگاه آمریکا در تروریست ندانستن کردهای سوری بسیار جدی است.

در همین حال اظهارات اخیر شرف مالکوچ، مشاور عالی رئیس جمهوری ترکیه در خصوص اینکه سیاست تقسیم امپراتوری عثمانی که در جنگ جهانی اول جاری بود، اکنون نیز در جریان است و مادامی که ایالات متحده آمریکا کردهای سوریه و بازوی نظامی آن را تروریست نمی‌داند، ترکیه نیز در استفاده از پایگاه اینجرلیک از سوی ایالات متحده آمریکا بازنگری خواهد کرد و احتمال دارد به روی نیروهای آمریکایی بسته شود؛ بحث دوئل لفظی میان دو کشور را وارد مرحله خاصی کرد.

اما پیرو همین قضیه رئیس جمهوری ترکیه اظهارات مشاور عالی خود را به منزله ابراز عقیده شخصی دانسته و استفاده یا عدم امکان استفاده از اینجرلیک را منوط به تصمیم دولت ترکیه دانست.

برخی از نشریات داخلی ترکیه وجود اختلاف میان دو کشور ترکیه و آمریکا را که به عنوان هم پیمان، متفق و عضو ناتو بر شمرده می‌شوند، خطاآمیز تلقی کرده و یکی از تحلیل گران معروف ترکیه، خانم نازلی ایلیجاک، دولت حاکم ترکیه را به فقدان شفافیت سیاسی در برخورد با حزب دمکراتیک کردهای سوریه دانسته و گفته است که صالح مسلم رهبر حزب مذکور بار‌ها طی رفت و آمد به آنکارا با دولت مذاکراتی داشته است.

با تمام این اوصاف، برخی از نشریات داخلی ترکیه وجود اختلاف میان دو کشور ترکیه و آمریکا را که به عنوان هم پیمان، متفق و عضو ناتو بر شمرده می‌شوند، خطاآمیز تلقی کرده و یکی از تحلیل گران معروف ترکیه، خانم نازلی ایلیجاک، دولت حاکم ترکیه را به فقدان شفافیت سیاسی در برخورد با حزب دمکراتیک سوریه دانسته و گفته است که صالح مسلم رهبر حزب مذکور بار‌ها طی رفت و آمد به آنکارا با دولت مذاکراتی داشته است. اگر چنین حزبی تروریستی است، چرا و به چه سببی رهبر آن مورد مذاکره قرار گرفته و یا پذیرایی می‌شود و چرا در مدت ترددهای مکرر وی اقدام به دستگیری نشده است؟

در همین حال محمت آلتان یکی دیگر از تحلیل گران سیاسی ترکیه در «ترک گزته سی» شماره روز جمعه ۱۹ فوریه ۲۰۱۶ با اشاره به شتابزدگی دولت در معرفی عامل بمبگذاری آنکارا و پیوستگی تخمین و اظهارات بی‌اساس دولت نوشته است که: «اقتدار سیاسی فعلی ترکیه دچار مرگ مغزی شده است».

اظهارات بیان شده از سوی مارک تونر، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در روز جمعه ۱۹ فوریه، سرتیتر خبرهای داخلی و خارجی ترکیه شد. به طوریکه ضمن تأکید مجدد به حمایت کشورش از حزب دمکراتیک کرد سوریه و شاخه نظامی آن و همچنین رد اظهارات رجب طیب اردوغان در خصوص اینکه سلاح‌های داده شده به کردهای سوری به دست پ کا کا رسیده است، بیان داشت که مدارک و یا دلایلی مبنی بر اینکه این سلاح‌ها مورد استفاده پ کاکا می‌باشد در دست نیست. در همین حال اظهارات مولود چاووش اوغلو، وزیر امور خارجه را نیز تکذیب کرد.

به طوری که یک روز پیش وزیر خارجه ترکیه در کنفرانس مطبوعاتی با همتای گرجستانی و آذربایجانی خود در تفلیس اعلام کرده بود که جان کری، وزیر خارجه آمریکا در تماس تلفنی اظهار داشته است که کردهای سوری قابل اعتماد نیستند.

بدین ترتیب گمان می‌رود که دوئل لفظی میان دو کشور ریشه در حوادث و رخداد‌ها دارد. به طوری که بعد از اعلام خبر پذیرفتن مسئولیت بمب گذاری آنکارا توسط «شاهین‌های آزادی کردستان» معلوم گردید که اظهار نظر عجولانه و واکنش تند با شدت بخشیدن بمباران‌های توپخانه‌ای علیه مواضع کردهای سوری به دست ترکیه نشان از تدبیر نبوده و ناشی از به دست آوردن فرصتی برای سرکوب کردهای سوری بوده است.

برهمین اساس قضیه بحث «تردید سیاسی» ناشی از بی‌اعتمادی در مباحث پشت پرده و آشکار آنکارا- واشنگتن مطرح شده است و به نظر می‌رسد ایالات متحده آمریکا و متفقین غربی ترکیه به این باور رسیده‌اند که اندیشگاه سیاسی ترکیه در مشارکت بر حل بحران در سوریه بیش از آنکه سازنده و دارای فضای همگرایانه بوده باشد، بیشتر بر اساس خاستگاه اقتدار دولت و منافع کوتاه مدت می‌باشد. شاید به همین علت است که ژان اسلبورن، وزیر خارجه لوگزامبورک نیز در مصاحبه خود با نشریه اشپیگل چاپ آلمان اظهار داشته است که: «ترکیه چنانچه روسیه را تحریک به جنگ کند، باید بداند که ناتو در حمایت از آن کشور نخواهد بود.»

در این خصوص ارجان تاشتکین، رئیس «مرکز مطالعات راهبردی امنیتی» می‌گوید «مقامات ایالات متحده آمریکا توضیحات و دلیل تراشی‌های آنکارا را کافی و قابل باور نمی‌دانند… ترکیه در مبارزه با ترور و تروریست‌ها دچار مشکل شده است. برای کسب موفقیت در این زمینه باید تمامی عوامل در کنار هم عمل کنند و تکمیل گر هم باشند. عدم وجود یک یا چند تا از عوامل باعث می‌شود که کار به پیش نرود. از مهم‌ترین عوامل در اجرای استراتژی امنیتی، درست بودن، صداقت، فقدان چالش، قطعیت در برهان و اراده سیاسی متخصصانه است. اما متأسفانه ترکیه زمانی به خاطر نثبیت منافع در سیاست داخلی، مجادله با ترور را مورد استثمار قرار داد. به دلیل همین اشتباه، امروز مشکلات عدیده‌ای گریبانگیر دولت است. برای مبارزه با تروریسم می‌باید از شیوه متمرکز پلیسی بهره برد و در عین حال از نیروهای کارآمد و مجرب که سال‌ها عمرشان را در این راه صرف کرده‌اند، استفاده نمود. اما در دو سال گذشته نیروهای مفید به دلایلی منفعل شده و رفلکس امنیتی ترکیه تضعیف شد. بازخوانی سیاست خارجی نیز مضاعف بر بروز این بحران شده است.»

--------------------------------

یادداشت‌ها بیانگر نظر نویسندگان آنهاست و بازتاب دیدگاهی از رادیو فردا نیست