داريوش آشوری و «پرسه ها و پرسش ها»

داريوش آشوری

کتاب «پرسه ها و پرسش ها» که در هفته های اخير منتشر شد،۲۹ مقاله داريوش آشوری را در باره برخی از مهم ترين چهره های فرهنگ و سياست ايران و برخی از مهم ترين پرسش های نظری در ايران معاصر در بر می گيرد.

داريوش آشوری از انگشت شمار متفکران خلاق ايرانی در عرصه فلسفه، سياست نظری،علوم انسانی و زبان شناسی،از معتبرترين مترجمان متون دشوار فلسفی و علوم اجتماعی و از خلاق ترين چهره های فرهنگی ايران است.

تاليفات و ترجمه های داريوش آشوری،که از ساختی منسجم و زبانی پيراسته،زنده و روان برخورداراند،از دهه چهل تا کنون،بر زبان فارسی و روند تفکر در ايران تاثير و نفوذی خلاق داشته و ترکيب ها و واژه هائی که آشوری در اين چند دهه خلق و وضع کرده است در غنی کردن گنجينه زبان فارسی در عرصه فلسفه و علوم انسانی و مباحث نظری نقشی مهم داشته اند.

داريوش آشوری مقاله های کتاب «پرسه ها و پرسش ها» را در ۳ فصل با عنوان های چهره ها،گشت و گذار و نقد و نظر طبقه بندی کرده است.

داريوش آشوری که در نوجوانی با انتشار کتاب «فرهنگ سياسی» شهرت و اعتبار بسيار کسب کرد و از همراهان نزديک خليل ملکی بود،در فصل چهره ها در کتاب پرسه در متن تصويرهائی جذاب از برخی چهره های بزرگ سياسی و فرهنگی ايران از جمله خليل ملکی،جلال آل احمد و غلام حسين ساعدی به دست می دهد.

در دو فصل ديگر کتاب مقالاتی با عنوان های مارتين هايدگر،ياد احمد فرديد،نيچه و ايران،معمای حافظ،رندی و نظربازی،تراژدی روشنفکری ما، فرهنگ هزاره،فرهنگ بزرگ سخن،معمای بوف کور و سخنی درباره فرهنگ نويسی دو زبانه و.. منتشر شده است.

مقاله ای که آشوری در نقد کتاب «غرب زدگی» جلال آل احمد نوشت و در سال ۱۳۴۶،در اوج محبوبيت آل احمد و به دوران رواج گرايش «بازگست به هويت و سنت» منتشر شد،همراهی آشوری با خليل ملکی،خلاق ترين و مستقل ترين چهره سياسی ايران در عرصه سياست نظری و عملی که با سرکوب دربار پهلوی دوم و حمله های بی رحمانه چپ سنتی به انزوای سياسی تبعيد شده بود،متونی که آشوری در نقد فرهنگ و روشنفکری ايران منتشر کرده و پيشگامی او در ترجمه آثار درخشانی که چشم اندازهای تازه ای را در عرصه تفکر بر خوانندگان فارسی باز می کنند،بر خلاقيت نظری و شجاعت فکری آشوری گواهی می دهند.

داريوش آشوری در مرداد ۱۳۱۷ در تهرن متولد شد. در نوجوانی عضويت سازمان جوانان حزب توده را پذيرفت اما در ۱۶ سالگی از اين حزب جدا شد و به «جامعه سوسيالست های نهضت ملی» پيوست که به رهبری خليل ملکی، با نقد وابستگی حزب توده به شوروری سابق و نقد تحجر فکری و ساختار غير دموکراتيک اين حزب،راهی نو درافکنده و به جنبش سوسيال دموکرات های مستقل نزديک بود.

آشوری در اين دوران به عضويت هيات اجرائيه جامعه سوسياليست‌های نهضت ملی ايران انتخاب شد.

آشوری در سال ۱۳۴۲ از دانشکده حقوق و علومِ سياسی و اقتصادی دانشگاه تهران ليسانس حقوق گرفت اما تحصيلات خود را در دکترای حقوق ادامه نداد.

نخستين کتاب آشوری با عنوان «فرهنگ سياسی»،که به دوران دانشجوئی او منتشر شد،از نخستين کتاب های تاليفی در زبان فارسی در اين عرصه بود و صدها ترکيب و واژه اشتقاقی تازه را در زبان فارسی باب کرد.اين کتاب بيش از سی بار تجديد چاپ شده و هنوز نيز با عنوان «دانشنامه علوم سياسی» در برخی دانشگاه های ايران تدريس می شود.

آشوری در سال ۱۳۴۸ از بنيانگذاران کانون نويسندگان ايران و عضو نخستين هيات دبيران اين کانون بود.

آشوری چند سالی در موسسهٔ شرق‌شناسی دانشگاه آکسفورد و دانشگاه زبان‌های خارجی توکيو تدريس و عضوِ هيات مولفان لغت نامه فارسی در موسسه لغت نامه دهخدا و عضو هيات ويراستاران دانشنامه ايرانيکا بود و چند سال نيز سردبيری نشريه معتبر «نامه علوم اجتماعی» را در موسسه تحقيقات اجتماعی دانشگاه تهران بر عهده داشت.

از مهم ترين آثار تاليفی آشوری می توان به دانشنامه سياسی،بازانديشی زبان فارسی،شعر و انديشه،تعريف ها و مفهوم فرهنگ،فرهنگ علوم انسانی،ما و مدرنيته،درآمدی به جامعه ‌شناسی سياسی،هستی شناسی حافظ يا عرفان و رندی در شعر حافظ و زبان باز، پژوهشی درباره‌ زبان و مدرنيت اشاره کرد.

آشوری برخی آثار مهم فردريش نيچه چون چنين گفت زرتشت،فراسوی نيک و بد،تبارشناسی اخلاق و غروب بت‌ها و کتاب هائی چون مکبث اثر ويليام شکسپير،آرمان‎شهر نوشته تامس مور،شهريار اثر ماکياولی و تاريخ فلسفه نوشته فردريک کاپلستون را ترجمه و منتشر کرده است.