کنفرانس مونیخ؛ «راه حل ساده‌ای برای بحران‌ها نیست»

علی‌اکبر صالحی در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ

کنفرانسی که از آن با عنوان داوس امنیتی یاد می‌شود، پس از سه روز به کار خود پایان داد. در حالی پرونده چهل و نهمین کنفرانس امنیتی مونیخ، در آلمان بسته شد، که این کنفرانس همانند پیش، خبرساز شد. کنفرانسی که اگرچه غیر رسمی است اما مقام‌های ارشد کشورها با ابراز نظرات خود در جریان آن، تغییراتی در روند سیاست بین‌المللی ایجاد می‌کنند.
الکساندر ویلنر، تحلیل‌گر ارشد مرکز مطالعات امنیتی در سوئیس، ارزیابی خود را از سه روز کنفرانس مونیخ، اینگونه با رادیو فردا در میان می‌گذارد:
«‌من بسیار خشنود بودم از رده شرکت‌کنندگان کنفرانس مونیخ. به نظرم برگزارکنندگان باید از آنچه انجام دادند به خود ببالند،‌ آنها یک بار دیگر سنت همیشگی کنفرانس مونیخ را پیش بردند که گفت‌وگوها چه در جمع و چه در پشت درهای بسته که ما از آن خبر نداریم، انجام شوند، و این ارزش یک کنفرانس را نشان می‌دهد، اما راستش کمی شگفت‌زده بودم که موضوع بحران در کشور مالی، اولویت اصلی این کنفرانس نبود.»
اگرچه موضوع مالی در برنامه کنفرانس ذکر شده بود، اما از آنجا که در نشست‌هایی مشترک با موضوع سوریه آمده بود، به بحران سوریه، بسیار بیشتر از مالی پرداخته شد.
چارلز رکنگل، خبرنگار اعزامی رادیو اروپای آزاد رادیو آزادی، در پایان این کنفرانس در این‌باره به رادیوفردا گفت:
«باید بگویم که در طول سه روز این کنفرانس، بسیاری از دیپلمات‌ها و شرکت‌کنندگان در کنفرانس مونیخ،‌ از نارضایتی خود سخن گفتند که یک‌بار دیگر به کنفرانسی آمده‌اند که بیش از هر چیز درباره بحران سوریه و پرونده هسته‌ای ایران شنیده‌اند. احساس این است که هیچ راه حل ساده‌ای برای این بحران‌ها نیست.»
روز پایانی کنفرانس امنیتی مونیخ، چند ساعتی معطوف به موضوع ایران بود. ابتدا در یک جلسه، ایهود باراک وزیر دفاع اسرائیل، سخنانی را پیرامون موضوع ایران ابراز کرد. جلسه‌ای که علی اصغر سلطانیه، نماینده ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، هم از جمله حاضران در محل سخنرانی بود.
پس از آن جلسه، علی اکبر صالحی، وزیر امور خارجه ایران، در جلسه‌ای مشترک با ولی نصر از دانشگاه جان هاپکینز و روپرشت پولنز، رئیس کمیته سیاست خارجی در پارلمان آلمان شرکت داشتند. آقای صالحی بر موضع ایران تأکید کرد، ولی نصر گفت که تحریم از یک سو و گفت‌وگو از سوی دیگر،‌ دیگر پاسخگوی این پرونده پیچیده نیست و روپرشت پولنز از سیاست‌های ایران انتقاد کرد و گفت زمان برای حل این مسئله اندک است.
او همچنین در خلل سخنان خود به مشکلات اقتصادی و بحث حقوق بشر در ایران نیز اشاره کرد و گفت ایران که همواره خواستار احترام دیگران است، خود باید به دیگران احترام بگذارد.
وزیر امور خارجه ایران، در جریان صحبت‌هایش، گفت که پیشنهاد آمریکا برای مذاکره دو جانبه، که معاون رئیس‌جمهور آمریکا در همین کنفرانس مطرح کرده بود، را مثبت قلمداد می‌کند، اما درباره آن افزود:
«ما هر بار آمدیم و مذاکره کردیم، متاسفانه این طرف مقابل بود که به تعهداتش عمل نکرد. ما هیچ خط قرمزی برای گفت‌وگوی دو جانبه نداریم،‌ وقتی که این گفت‌وگوها درباره یک موضوع مشخص باشد.»
البته موضوع گفت‌وگوی دو جانبه با آمریکا تنها موضوع مطرح شده نبود. آقای صالحی همچنین از پیشنهاد برگزاری مذاکرات اتمی توسط پنج به علاوه یک با ایران در روز هفتم اسفند در قزاقستان خبر داد. پیشنهادی که مایکل مان، سخنگوی کاترین اشتون، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، در گفت‌وگو با رادیو فردا آن را اینگونه ارزیابی می‌کند:
«ما مطمئنناً به پیشرفت امیدواریم. برای همین می‌خواهیم گفت‌وگو کنیم. ما فقط به صرف حرف زدن، گفت‌وگو نمی‌کنیم. اما اکنون توپ در زمین ایران است. ما پیشنهادهامان را داده ایم و این ایران است که باید به تعهدات بین‌المللی خود عمل کند. اینکه چقدر پیشرفت به دست می‌آید، کاملاً بستگی به این دارد که ایران تا چه حد مشارکت در این روند آماده است، ما امیدواریم که ایران آماده باشد.»
اما پرونده هسته‌ای ایران، در کنار یک موضوع پر سر و صدای دیگر، در صدر اولویت‌های کنفرانس مونیخ بود. بحران و جنگ داخلی در سوریه، با حضور اعضای اپوزیسیون سوریه در این کنفرانس از حساسیت خاصی برخوردار شد.
معاذ الخطیب، رئیس ائتلاف ملی نیروهای اپوزیسیون و انقلاب سوریه، در کنار سخنرانی در این کنفرانس، دیدارهایی با بسیاری از مقام‌های ارشد داشت. از جو بایدن و سرگئی لاوروف تا علی اکبر صالحی. آقای صالحی در جریان سخنرانی خود در مونیخ در این باره گفت:
«من با معاذ الخطیب صحبت کردم و دیدار خوبی با ایشان داشتم. و بسیار خوشحالم که شنیدم او حاضر است تحت شرایطی با نمایندگان دولت وارد گفت‌وگو شود. این گامی به پیش است و اگر می خواهیم خونریزی متوقف شود، نباید تقصیر را بر دوش یکی از دو سوی این درگیری بگذاریم.»
دیدارهای معاذ الخطیب با مقام‌های ارشد در مونیخ، از سوی تحلیلگران به عنوان، کسب وجهه بهتر برای اپوزیسیون سوریه قلمداد شده است.
کنفرانس امنیتی مونیخ، در حالی به کار خود پایان داد که موضوعاتی چون آینده انرژی در جهان و همچنین امنیت سایبری، از جمله موضوعاتی بود که در این کنفرانس به آن پرداخته شد، و پیش‌بینی می‌شود که در ماه‌ها و سال پیش رو، ‌در کنار مسایل صرفاً سیاسی، از جایگاه ویژه‌ای در روند امنیت بین‌المللی برخوردار باشند.