خواهر؟ رهبر کره شمالی؟

  • توماج طاهباز

کیم یاجانگ، دوم مارس ۲۰۱۹، مذاکرات کره شمالی و آمریکا در هانوی پایتخت ویتنام، مذاکراتی که فرجامی نداشت.

به‌روزرسانی: در روز شنبه ۱۳ اردیبهشت خبرگزاری رسمی کره شمالی پس از ۲۱ روز خبر و تصویری از رهبر آن کشور را در یک مراسم رسمی منتشر کرد.

طبق معمول وقتی رهبر کره شمالی، کشوری که نور از آن نمی‌گذرد، ناپدید می‌شود، خیلی‌ها می‌خواهند بدانند چرا؟ کجاست؟ زنده است؟ و اگر زنده نیست! چه کسی قرار است جایش را بگیرد؟

ما احتمالا نخستین کسانی نیستیم که این پرسش‌ها برایمان مطرح شده است. چه بسا قبل از همه ما کسانی که دسترسی بیشتری داشتند دنبال جواب هم گشته‌اند.

بگذارید از اینجا شروع کنیم که تصویر رهبر ۲۰ روز است در رسانه‌های کره شمالی منتشر نشده‌ است. برای کسی مانند کیم جونگ‌اون، این زمان نسبتا بلندی‌ است.

اما نخستین بار نیست که او «ناپدید» می‌شود. یک بار پس از ۴۰ روز تئوری و فرضیه و پیش‌بینی و گمانه‌زنی، او لنگ‌زنان پیدایش شد. و گفته شد پایش را عمل کرده‌ است.

از وضعیت سلامت کیم جونگ‌اون بگذریم، در مورد وضعیت زنده بودن او هم این روزها شایعات و گمانه‌زنی‌های زیادی مطرح شده است.

خلاصه این گمانه‌زنی‌ها را می‌توان به چند بند اصلی تقسیم کرد:

- او زنده است و مشکلی هم ندارد، شاید از کرونا فرار کرده، شاید حوصله‌اش از پیونگ‌یانگ سر رفته، و رفته به مجتمع لوکس ون‌سان به تماشای آب‌های سپید و چه بسا خوردن عرق سوُجو.

- او بیمار است. مثلا دچار مشکل حاد قلب و عروق شده است. عمل کرده است. و یا حتی در وضعیت گیاهی‌ است. و یک احتمال دیگر آن که از نظر روانی در وضعیت وخیمی است.

- او زنده نیست…

خواهر و برادر (نفر دوم و سوم از راست) در کنار دیگر سران کره شمالی پیش از افتتاحیه المپیک زمستانی در کره جنوبی که آغازگر تحولات مهم بعدی بود.

اگر کیم جونگ‌اون زنده نیست! چه کسی قرار است جایش را بگیرد؟

جست‌وجوگر گوگل را نگاه کنید می‌بیند یک نام در صدر گوگل‌شده‌ها قرار دارد: کیم یاجانگ، خواهر جوان رهبر کره شمالی، که برخلاف او نه چاق است، نه آرایش مویش توجه کسی را جلب می‌کند، و نه در جمع سربازان گریان رهبر دیده شده است.

به سراغ توئیتر و شبکه‌های اجتماعی دیگر هم بروید، باز هم او را می‌بینید: با لبخند محوی که در افق صورتش گم می‌شود، و بر خلاف دختران در همسایه جنوبی، آرایش چندانی هم ندارد.

موتور ترندهای گوگل نشان می‌دهد جست‌‌جوی کیم یاجانگ با حروف لاتین (Kim Yo Jong) طی دو هفته به‌شکل بی‌سابقه و چشم‌گیری افزایش یافته است. این جست‌وجوها با واژگان کلیدی دیگری مرتبط است: «مرگ کیم جونگ‌اون».

حال نگاهی به نام اصلی خواهر رهبر به زبان کره‌ای بیاندازیم یعنی (김여정): نتیجه همچنان افزایش چشمگیر و تصاعدی جست‌وجو در کره است. اما در اینجا واژگان مرتبط نه مرگ برادرش، که «سن و سال» و سپس «شوهر» او هستند.

و از همین جاست که می‌شود به دو اختلاف مهم بین کره‌ای‌ها و مابقی کسانی که خواهر رهبر را گوگل کرده‌اند پی برد، و از این اختلاف می‌شود به پرسشی اساسی رسید: یک «زن»ِ «جوان»؟ رهبر کره شمالی؟

کیم یاجانگ ۳۱ ساله، نقش مهم و چشمگیری در روند دیپلماسی کره شمالی در سه سال گذشته داشت. حتی پیش از دیدارها بین دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، و کیم جونگ‌اون، برادرش، روانه کره جنوبی شده بود.

در عین حال او از سلاله موسوم به «تبار کوه پکتو» است، بلندترین کوه در شبه‌جزیره کره، مرکز اسطوره‌ای و مقدس فرمانروایان، و در کره شمالی «خاستگاه اسطوره‌ای» رهبران، یعنی خاندان حاکم.

پدر و پدربزرگ در پوستر تبلیغاتی

اما گفته می‌شود او ممکن است از حمایت لازم برخوردار نباشد.

ری جانگ‌هو، از مقام‌های ارشد پیشین دستگاه رهبری کره شمالی که از آن کشور گریخته، در مقاله‌ای در روزنامه کره‌ای «دونگا ایلبو» می‌نویسد یاجانگ از قدرت مطلق برای محافظت از خودش برخوردار نیست و دستیابی و حفظ چنین قدرتی به خونریزی گسترده نیاز دارد.

ری جانگ‌هو حتی معتقد است که با حضور کیم جونگ‌اون در راس قدرت، کار خانواده او در دستگاه رهبری احتمالا به آخر رسیده است.

از سوی دیگر اما پژوهش تازه‌ای از سوی کنگره آمریکا حاکی‌ است یاجانگ در میان محتمل‌ترین گزینه‌های رهبری قرار دارد: «کیم جونگ‌اون احتمالا سه فرزند زیر ۱۰ سال دارد اما جایگزین مشخصی ندارد. در صورت درگذشت یا از کار افتادگی، مشخص نیست چه کسی جای او را خواهد گرفت. خواهر جوانش در میان محتمل‌ترین گزینه‌ها است.»

در عین حال تقریبا کسی شک ندارد که رهبر بعدی پیونگ‌یانگ باید کسی باشد که قادر است اگر نه شانه‌به‌شانه، در همکاری نزدیک با جمهوری خلق چین گام بردارد.

دو روز پیش، دهم اردیبهشت ماه، رئیس دفتر امنیت ملی تایوان در نشستی در پارلمان کشورش گفته بود ارتش چین به‌عنوان یکی از عوامل اصلی، همواره رویکردی محافظه‌کارانه دارد، و به‌ویژه در شرایط بحرانی ناشی از ویروس کرونا، تلاش خواهد کرد نشان دهد همان است که همیشه بود.

چیو کوئوچنگ، رئیس دفتر امنیت ملی تایوان، گفته مهم نیست شرایط تا چه حد پرتلاطم باشد، زمان کوتاهی صرف کشمکش‌های درونی و اتحاد عناصر خواهد شد، «و اگر اتفاقی بیافتد، پیامدهای آن در کشورهای منطقه از کره جنوبی و ژاپن تا تایوان حس خواهد شد».

از جلو مون جه‌این، رئیس‌جمهوری کره جنوبیِ، کیم جونگ‌اون، خواهرش یاجانگ، در دیداری در بهار دو سال پیش

در نهایت اما برای پاسخ به همه پرسش‌ها باید گمانه‌زنی‌ها و فرضیه‌ها در مورد درگذشت رهبر کره شمالی را پذیرفت. چه بسا او مریض است یا عملی کرده و به‌زودی پیدایش خواهد شد.

باید این فرضیه‌ها را هم پذیرفت که کیم یاجانگ تا واپسین روز از حمایت برادرش برخوردار است (بود؟)، و از حمایت محافظه‌کاران در چین و گروه گسترده‌ای از طبقه حاکم، یعنی عمدتا مردانی سالمند، هم برخوردار است.

و باید این فرضیه را هم پذیرفت که بین این «مردان سالمند» جنگی در نخواهد گرفت.

و باید این فرضیه را هم پذیرفت که هیچ جایگزین مطرح دیگری هم وجود ندارد.

کیم یاجانگ برای رسیدن به راس پر رمز و رازترین قدرت اتمی جهان، باید از سد فرضیه‌های زیادی عبور کند… با این حال اگر در این سال عجایب از کاربران مجازی بپرسید، او از همه این موانع رد شده است.