انتشار مستندی دربارۀ حمایت ترانه علیدوستی، بازیگر سینما، از اعتراضات «زن، زندگی، آزادی» و پیامدهای این حمایت برای او، موج گستردهای در فضای مجازی فارسیزبان به راه انداخته است.
این هنرمند در مستند «ترانه» ساختۀ پگاه آهنگرانی که اخیراً از تلویزیون بیبیسی فارسی پخش شد، دیدگاههای خود را دربارۀ حجاب اجباری، فمینیسم، تعهد اجتماعی هنرمند، نحوۀ بازداشت و زندانیشدنش و ابتلا به بیماری خودایمنی روایت میکند.
خانم علیدوستی در سال ۱۴۰۱ پس از ماهها حمایت علنی از اعتراضات به جانباختن مهسا (ژینا) امینی در بازداشت گشت ارشاد، و مخالفت با حجاب اجباری و اعدام معترضان از جمله محسن شکاری، بازداشت شد.
بازداشت او با اعتراضات بینالمللی بسیاری همراه شد و این بازیگر مخالف حجاب اجباری سرانجام دو هفته و نیم بعد از بازداشت، در ۱۴ دی ماه ۱۴۰۱ با سپردن وثیقه آزاد شد.
او که پس از آزادی، در سینما فعالیتی نداشته، برای نخستینبار به طور رسمی بدون حجاب اجباری مقابل دوربین مینشیند و به صراحت میگوید که تحت هیچ شرایطی باحجاب اجباری جلوی دوربین نخواهد رفت.
سخنان این بازیگر سینما مبنی مسئولیت اجتماعی هنرمندان در همراهی با مطالبات مردمی و مخالفت علنیاش با حضور در سینمایی که از جامعه «عقب افتاده»، با استقبال گستردهای در شبکههای اجتماعی مواجه شده است.
نمادی از «جسارت و عاملیت زن ایرانی»
کاربران شبکههای اجتماعی، بهدنبال همراهی سرسختانۀ علیدوستی با مطالبات مردمی بهرغم هزینههای بسیار برای او و ابتلا به یک نوع بیماری خودایمنی که به پوست و موی این بازیگر آسیب جدی وارد کرده، بیش از همه از جسارت ترانه تقدیر کردهاند.
بیماری ترانه علیدوستی که یک سال او را خانهنشین کرد، نوعی بیماری خودایمنی است که در آن سلولهای دفاعی به پوست بدن از سر تا کف پا حمله میکنند. او حالا پس از رویش دوبارۀ موهایش و عادی شدن چهرهاش، جلوی دوربین نشسته است.
کاربرانی با اشاره به بیماری ترانهٔ علیدوستی و شمار دیگر از معترضان زندانی پس از آزادی از زندان، خواستار بررسی و تحقیق این موضوع و احتمال دستداشتن حکومت ایران در این بیماریها شدهاند.
کاربران در عین حال از انتخاب کلمات، نحوهٔ نشستن، بالاگرفتن سر و در عین حال اظهارات صادقانۀ علیدوستی از زندگی شخصیاش، نوشته و او را نمادی از «جسارت و عاملیت زن ایرانی» معرفی کردهاند.
کاربران متعددی نوشتهاند که ترانهٔ علیدوستی نشان داد که باید برای «انتخابِ شجاعت» هزینه داد.
کاربران دیگری آرزو کردهاند که روزی برسد که «شجاعت و خاموشنماندن، استثنا نباشد و تبدیل به عادت شود».
علیدوستی خود در این مستند میگوید: «۲۲ سال در این سینما، بهترین فیلمها را بازی کردم. دستاوردهای خوبی بود اما کافی است. ما هنوز هستیم. وجود داریم. ممنوعالکار بودن در وزارت ارشاد جمهوری اسلامی، اصلا معنای حذف ندارد؛ به هیچوجه. این اراده من بوده که تا الان در خانه مخفی بنشینم و الان هم ارادهٔ من است که مخفی نباشم. هرچه بادا باد.»
اواخر مستند، ترانه در اقدامی کمسابقه و ساختارشکنانه در جمهوری اسلامی، با مایو در استخری در تهران شنا میکند و به دوربین لبخند میزند.
این صحنه یادآور فیلم «اورکا» است که هرگز مجوز پخش نگرفت و در آن فیلم، ترانهٔ علیدوستی در نقش شناگری بازی کرد که میخواست رکورد گینس برای شنا در آبهای آزاد را بشکند.
او میگوید که آنجا در نقش یک شناگر زن مجبور بوده با لباس شنا کند، اما «الان دیگر مورد قبول نیست. مردم خندهشان میگیرد. فیلم ساخته نشود، چه اشکالی دارد؟ چه عجلهای است؟ مگر چند سال است؟ از کل واقعه هنوز سه سال نگذشته است. ما باید تمام عادتهای تصویریمان را در این نسل زیر و رو کنیم و سه سال زمان زیادی نیست».
مینا اکبری، خبرنگار سینما و از مخالفان حجاب اجباری نیز دربارهٔ سخنان ترانهٔ علیدوستی نوشته است: این مستند با نام «ترانه» ثبت یک «نه» تاریخیست.
کاربرانی دربارۀ اینکه اظهارات ترانهٔ علیدوستی، اجازه نداد در گیر و دار مسائل سیاسی و اقتصادی ایران، اعتراضات «زن، زندگی، آزادی» از یاد برود، نوشتهاند و تأکید کردهاند که حرفهای شجاعانۀ او «امید و جان تازهای» به اعتراضات بخشید.
کاربران دیگری نیز سخنان خانم علیدوستی را «صدای زخمی» توصیف کردهاند که «سالهاست فریاد میزند. صدای زنی که ایستاده، هزینه داده و عقب ننشسته».
ترانهٔ علیدوستی پس از تأیید ممنوعالکار شدن او و برخی از بازیگران زن سینمای ایران توسط وزارت ارشاد، در اینستاگرام نوشته بود: «اگر دیگر در فیلمهایتان بازی نمیکنم یک ثانیه هم فکر نکنید شمایید که توانستهاید محرومیتی برای من بسازید».
او افزوده بود: «من پارچهای که خواهرانم را کشت را برای فیلمهای شما به سر نمیکنم».
بیشتر در این باره: ترانه علیدوستی: بازی نمیکنم چون از آن روسریِ زوری خون میچکد