خانواده قربانف از چند دهه پیش محافظت از یکی از زیباترین منابع طبیعی ازبکستان، دره‌ای در کوهستان‌های «چاتکال» را برعهده داشت و در اين منطقه در اطراف محل زندگی خود در جوار رودخانه «شووزسوی» هزاران درخت کاشته‌اند.
یکی از مسئولان اداره کهنه سربازان سال ۲۰۱۴ در مصاحبه‌ای با یک روزنامه محلی گفت: «کارهایی که برای حفاظت از منابع طبیعی منطقه انجام داده‌اند، واقعاً قهرمانانه است. همه این درختان، کاج، صنوبر و گردو را که می‌بینید آنها کاشته‌اند. پسران خانواده قربانف هر سال حدود هزار تا هزار و پانصد درخت می‌کارند، آنها را آبیاری می‌کنند و از تک‌تک آنها نگهداری و محفاظت می‌کنند.»
بویموغ قربانف، پدر خانواده در سال ۲۰۰۰ در سن ۸۸ سالگی درگذشت. اما توردیگول، بیوه‌اش و ده پسر خانواده به درختکاری و محافظت از درختان ادامه دادند. محل زندگی این خانواده در جوار رودخانه «شووزسوی» در نزدیکی رشته کوه‌های «تیان شن غربی» قرار دارد که از مناطق حفاظت‌شده یونسکو است.
اما در ژوئن ۲۰۱۷ توردیگول، مادر و سرپرست خانواده قربانف، به خاطر آنچه آن را «بی توجهی مسئولان به تنوع زیستی غنی منطقه» می‌دانست رسماً به پارلمان و رئیس‌جمهور ازبکستان شکایت کرد.
توردیگول که در آن زمان ۹۳ ساله بود، در شکایت خود نوشت که احداث جاده‌ها، یک سد جدید و سایر طرح‌های ساختمانی «باعث نابودی درختان منطقه از جمله درختان آلبالو، گیلاس، شاه‌توت و بید خواهد شد که از هزاران سال پیش در این منطقه رشد کرده‌اند.»
او در بخش دیگری از شکایت خود گفت ادارات دولتی محلی و مدیریت شرکت راه آهن می‌کوشند او و خانواده‌اش را از این اراضی که از دیرباز محل زندگی آنها بوده بیرون کنند.
توردیگول در ادامه این شکایت افزود: «ما در تمام عمر خود از این منطقه محافظت و نگهداری کرده‌ایم. اگر کار و خدمات ما متوقف شود این اراضی در معرض نابودی قرار خواهند گرفت.»
به شکایت و درخواست او هیچ توجهی نشد.
به فاصله دو ماه پس از این شکایت، خانه و کلبه های زراعی خانواده قربانف برای اجرای یک طرح ساخت و ساز جدید در این منطقه حفاظت شده تخریب شدند. این طرح، احداث یک مجموعه ییلاقی مجلل و ساختن سد و دریاچه ای در جوار آن است که نحوه اجرا و بودجه آن تاکنون محرمانه باقی مانده است.
تحقیقات اخیر بخش ازبکی رادیو اروپای آزاد/ رادیو آزادی نشان می‌دهد که این مجموعه ییلاقی در سال‌های ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ برای استفاده شخصی شوکت میرضیایف، رئیس‌جمهور ازبکستان ساخته شده است. چندین منبع مطلع هزینه آن را چند صد میلیون دلار برآورد می‌کنند.
شکایت رسمی توردیگول قربانف در سال ۲۰۱۷ یکی از نمونه‌های برجسته هزینه‌های انسانی و زیست محیطی این ساخت و ساز است.
علاوه بر این، ساکنان یکی از روستاهایی که در مسیر رودخانه «شووزسوی» قرار دارد می‌گویند از زمان احداث این مجموعه و سدی که در جوار آن ساخته شده، آب رودخانه کاهش یافته و بخش قابل توجهی از منبع آب آشامیدنی و آبیاری خود را از دست داده‌اند.
تحقیقات بخش ازبکی رادیو اروپای آزاد/ رادیو آزادی با جمع‌آوری و مستند کردن شهادت اهالی منطقه در مورد مراحل اولیه ساخت و ساز این طرح به این نتیجه رسیده که این مجموعه ییلاقی در هیچیک از فهرست‌های رسمی مربوط به اقامتگاه‌های ریاست جمهوری قید نشده و ادارات و نهادهای دولتی نیز در مورد احداث سد و دریاچه ای در جوار این مجموعه ییلاقی هیچ اطلاعاتی منتشر نکرده‌اند.
شهادت افراد مطلع از این طرح و ساکنان منطقه اطلاعات مندرج در شکایت توردیگول قربانف در سال ۲۰۱۷ را تأیيد می‌کند.
خسارت گسترده
ملک خانواده قربانف که محصول چندین دهه کشاورزی و درختکاری دو نسل از این خانواده بود در حاشیه رودخانه «شووزسوی» و در جنوب کوهپایه‌هایی قرار دارد که از چند سال پیش به عنوان منطقه طبیعی حفاظت شده «اوگام چاتکال» شناخته می‌شود و وسعت آن حدود ۴۳ هزار هکتار است.
یک چوپان که قبلاً در این منطقه کار می‌کرد به بخش ازبکی رادیو اروپای آزاد/ رادیو آزادی گفت: «تا چند وقت پیش تنها ساختمان‌های موجود در این منطقه خانه‌های چوپان‌های محلی بود. یادم هست که در سال‌های نوجوانی برای چیدن ریواس به آن کوهپایه‌ها می‌رفتیم.»
او افزود که بویموغ، پدر متوفی خانواده قربانف، «حدود ۷۰ سال از وجب به وجب این منطقه محافظت کرد و با کاشتن هزاران درخت این منطقه را به یک بهشت پنهان تبديل کرد.»
اما در اوایل سال ۲۰۱۷ با شروع یک طرح ساخت و ساز عظیم در منطقه این بهشت به خطر افتاد.
چندین منبع مطلع به بخش ازبکی رادیو اروپای آزاد/ رادیو آزادی گفتند که یکی از افراد مهم در پیشبرد این طرح آچیلبای راماتوف، معاون اول فعلی نخست‌وزیر ازبکستان است که در زمان شروع این ساخت و ساز مدیر شرکت راه‌آهن دولتی بود.
عبدالله عارف‌اف، نخست‌وزیر ازبکستان در فرمانی در ماه مه ۲۰۱۸ کنترل منطقه طبیعی حفاظت شده «اوگام چاتکال» را به شرکت راه‌آهن دولتی واگذار کرد و مدیریت آن را به آچیلبای راماتوف سپرد.
اما چند منبع ادعا می‌کنند که چندین سال قبل از صدور این فرمان، آقای راماتوف در همین منطقه که بعداً مجموعه ییلاقی مخصوص رئیس‌جمهور در آن بنا شد، یک کلبه مجلل مخصوص شکار ساخته بود.
متن شکایت توردیگول قربانف ادعای مربوط به علاقه آقای راماتوف به شکار در این منطقه را تأیيد می‌کند. توردیگول قربانف در بخشی از شکایت خود نوشته بود که آچیلبای راماتوف و دو تن از همراهانش «در همه فصول سال مشغول شکار جانوران وحشی هستند و این به محیط طبیعی منطقه لطمه شدیدی می‌زند. کی به آنها چنین اجازه‌ای داده است؟»
آقای راماتوف به درخواست ما برای اظهار نظر در این مورد پاسخ نداد. یک منبع به بخش ازبکی رادیو اروپای آزاد/ رادیو آزادی گفت یکی از همکاران آقای راماتوف که در شکایت به او اشاره شد عزت توشبوئف، مأمور محلی جنگلبانی است.
فرد دومی که در این شکایت به او اشاره شده روشن فیض‌الله‌اف است. در وب‌سایت بخش تاشکند شرکت راه‌آهن دولتی فردی با همین مشخصات به عنوان یکی از مسئولان شرکت معرفی شده است.
تماس و گفت‌وگو با هیچیک از این دو نفر امکان‌پذير نشد.
توردیگول قربانف در شکایتش گفت فقط شکار نیست که زندگی جانوران وحشی منطقه را به خطر می‌اندازد. او افزود: «تداوم پروژه‌های ساختمانی و سایر فعالیت‌های بی‌رویه زندگی جانوران وحشی را به خصوص در فصل جفت‌گیری مختل می‌کند.»
او در بخش دیگری از شکایتش از شوکت میرضیایف، رئیس‌جمهور ازبکستان که به گفته یکی از کارگران شاغل در این طرح هنگام شروع ساخت و ساز از منطقه بازدید کرده، خواست «جلوی نابود کردن درختان طبیعی و سایر درخت‌هایی را که در سطح منطقه کاشته شده را بگیرد و از حیات وحش منطقه در برابر سر و صدای ماشین آلات ساختمانی حفاظت کند.»
او در پایان شکایت نوشت: «چرا رهبران ما به این منطقه نمی‌روند تا به چشم خود واقعیت را ببینند؟»
دفتر شوکت میرضیایف به درخواست ما برای اظهار نظر در مورد شکایت توردیگول قربانف پاسخ نداد.
روند نابودی و اضمحلال
توردیگول قربانف در شکایت خود یادآوری کرد که «فعالیت‌های» شرکت راه‌آهن دولتی در دوره ساخت و ساز مجموعه ییلاقی «شووزسوی» خشم ساکنان منطقه را برانگیخته و «با مسدود کردن جاده‌ها از رفت و آمد ما جلوگیری می‌کنند.»
او افزود که براساس تصمیم ادارات محلی تاشکند به تاریخ ۲۵ فوریه ۲۰۱۷ که در آن مصادره اراضی قید شده قصد دارند او و خانواده‌اش را از املاک‌شان بیرون کنند. گزارشگران ما نتوانسته‌اند نسخه علنی این حکم را پیدا کنند و دولت محلی تاشکند نیز به درخواست ما برای اظهار نظر در این مورد پاسخ نداد.
بخش ازبکی رادیو اروپای آزاد/ رادیو آزادی نمی‌تواند به طور مستقل این نکته را تأیید کند که آیا در برابر مصادره املاک خانواده قربانف به آنها غرامت پرداخت شده یا نه و در صورت پرداخت غرامت مبلغ آن چقدر بوده است.
نماینده خانواده قربانف حاضر نشد برای این تحقیقات با ما گفت‌وگو کند.
دیده‌بان حقوق بشر از دولت ازبکستان خواسته است «به تمامی ساکنان، مالکان اراضی و صاحبان بنگاه‌های اقتصادی که به زور مجبور به ترک خانه و اموال خود شده‌اند غرامت عادلانه‌ای بپردازد.»
اسناد رسمی اداره پژوهش و طراحی حمل‌ونقل ازبکستان در تاريخ ۲۰ ژوئن ۲۰۱۷ نشان می‌دهد که کمتر از سه هفته پس از شکایت توردیگول قربانف، اين اداره طراحی یک پروژه ساختمانی جدید برای شرکت راه‌آهن دولتی به مدیریت آچیلبای راماتوف را برعهده گرفت.
در سند رسمی اداره پژوهش و طراحی شبکه حمل و نقل این پروژه «یک مجموعه تفریحی- ورزشی در مناطق جنگلی شووزسوی» توصیف شده، یعنی همان منطقه‌ای که خانواده قربانف چندین دهه از منابع طبیعی آن نگهداری می‌کردند. به گفته چندین نفر از ساکنان منطقه در همان روز خانواده قربانف را از املاک و خانه خود بیرون کردند.
با وجود مسدود بودن جاده‌ها و کنترل امنیتی شدید در سطح منطقه، گزارشگران ما با کمک افراد محلی که خانواده قربانف را به خوبی می‌شناسند، توانستند موقعیت جغرافیایی دقیق املاک آنها را پیدا کنند.
املاک آنها علاوه بر اراضی درختکاری شده شامل خانه اصلی، اقامتگاه‌هایی برای سایر اعضای خانواده و چند طویله برای نگهداری دام‌هاست.
در تصاویر ماهواره‌ای ماه اوت ۲۰۱۶ به خوبی می‌توان این ساختمان‌ها را تشخصی داد که در یک نقطه پر درخت و در محل تلاقی کوهپایه های دو رشته کوه «ساریسویونسوی» و« چاتیسوی» و رودخانه «شووزسوی» قرار دارند.
اما در تصاویر ماهواره‌ای ۲۲ ژوئیه ۲۰۱۷ حدود یک ماه پس از تاریخی که به گفته ساکنان محلی خانواده قربانف از املاک خود اخراج شدند، هیچ اثری از این ساختمان‌ها دیده نمی‌شود.
و یک سال بعد، نقطه‌ای که چندین دهه محل زندگی و کار خانواده قربانف بود بخشی از بستر دریاچه شد و زیر آب رفت.