لینک‌های قابلیت دسترسی

خبر فوری
پنجشنبه ۹ فروردین ۱۴۰۳ تهران ۱۴:۴۵

رونمایی از کتابی تازه درباره زندگی یهودیان ایران‌زمین


تصویری بر اساس حکایت تورات از حضور بزرگان یهود در بارگاه کوروش کبیر
تصویری بر اساس حکایت تورات از حضور بزرگان یهود در بارگاه کوروش کبیر
شامگاه پنج‌شنبه در لس‌آنجلس مراسمی ویژه با حضور دکتر احسان یارشاطر، پژوهشگر پرآوازه ایران و محقق ارشد دانشنامه عظیم «ایرانیکا»، و صد‌ها نفر از ایرانیان و به‌ویژه ایرانیان یهودی و نیز آمریکایی‌ها برای رونمایی کتاب جدیدی برگزار شد که به تاریخ غنی یهودیان ایران‌زمین می‌پردازد.

این کتاب حاوی مجموعه مقالات و رساله‌هایی است که توسط شماری از دانشمندان جهانی درباره تاریخ یهودیان ایران نگاشته شده است.

با وجود حضور طولانی یهودیان در ایران‌زمین شمار تحقیقات درباره زندگی آن‌ها در این سرزمین در دوره‌های مختلف چندان زیاد نبوده است، اما دانشنامه ایرانیکا با همت دکتر احسان یارشاطر تاکنون تلاش کرده است به تاریخ یهودیان در ایران‌زمین، همانند تاریخ و ریشه‌های سایر اقوام و فرهنگ‌ها در این سرزمین باستانی، نیز بپردازد.

اکنون این مجموعه مقالات درباره یهودیان ایرانی، برگرفته از دانشنامه عظیم ایرانیکا، را دکتر هومن سرشار در کتابی جداگانه گردآوری کرده است. از دکتر سرشار پیشتر کتاب ارزنده «فرزندان استر» درباره تاریخ و ریشه‌های مستحکم حضور یهودیان در ایران منتشر شده است.

مجموعه رساله‌های قرارگرفته در این کتاب با نام «جوامع یهودی ایران» Jewish Communities Of Iran منتشر شده است.

استاد فقید امنون نتصر، یهودی ایرانی‌الاصلی که بیش از شصت سال در اسرائیل زندگی می‌کرد و بزرگ‌ترین محقق جهانی درباره تاریخ یهودیان ایران محسوب می‌شد، صاحب بیشترین مقاله‌ها و رساله‌ها در این زمینه است که تا پیش از مرگش در چند سال پیش، این مقاله‌ها را منظماً می‌نگاشت و اکثر آن‌ها نیز در دانشنامه «ایرانیکا» منتشرمی‌شد.

بخش دیگری از رساله‌های «ایرانیکا» درباره دوره‌های مختلف زندگی یهودیان در ایران‌زمین، نتیجه کار پژوهشگرانی مانند پروفسور شائول شاکد و پروفسور میخاییل زند است که این دو از متخصصان این عرصه در دانشگاه عبری اورشلیم هستند.

از دکتر داوید (کامران) یروشلمی، استاد ایرانی‌الاصل زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه تل‌آویو، نیز مقاله‌هایی در «ایرانیکا» و به تبع آن، در کتاب جدید «جوامع یهودی ایران» دیده می‌شود.

دکتر احسان یارشاطر نیز که پایه‌گذار «ایرانیکا» است، خود رساله‌ها و مقالات متعددی را درباره زندگی یهودیان نگاشته است که بخشی از آن اکنون به کتاب جدید «جوامع یهودی ایران» غنای خاصی بخشیده است.

دکتر هومن سرشار سه سال پیش در کتاب «فرزندان استر» به زندگی یهودیان از زمانی که در پی تبعید به سرزمین بابل و ایران، در ایران‌زمین اقامت کردند و آنجا را میهن دوم خود قرار دادند، پرداخته بود.

اشاره به «فرزندان استر» یادی است از «استر» ملکه یهودی دربار خشایارشاه هخامنشی. می‌گویند که خشایارشاه به این همسر یهودی و زیبای خود بسیار عشق می‌ورزید.

ملکه «استر» یا «ستاره» و عمویش مردخای که وزیر دربار بود پادشاه هخامنشی را متوجه کردند که‌ هامان صدراعظم که وجود مردخای را توهینی به مقام خود می‌داند، می‌خواهد یهودیان را در سرزمین ایران قتل عام کند؛ خشایارشاه با این توطئه برخورد کرد و دستور مقابله با‌ هامان را داد و به این ترتیب یهودیان ایران‌زمین نجات یافتند؛ و این اتفاقی است که یهودیان تا به امروز به خاطر آن از ایران سپاسگزاری می‌کنند و جشن «پوریم» را هر سال به همین مناسبت برگزار می‌کنند.

هومن سرشار همچنین چندی است به تحقیق درباره نقش گسترده ایرانیان یهودی در حفظ موسیقی ایرانی، به‌ویژه در دو سده اخیر پرداخته است؛ بزرگ‌ترین نمونه آن‌ها، مرتضی خان نی داوود آهنگساز و موسیقیدان بزرگ ایران است که برخی از آثار و دست‌نوشته‌هایش در اواخر دهه هشتاد میلادی به دانشگاه عبری اورشلیم که پروفسور امنون نتصر رئیس مرکز مطالعات ایرانی این دانشگاه بود اهدا شد.

هومن سرشار و دکتر احسان یارشاطر را در انتشار کتاب «جوامع یهودی ایران» نهادهای فرهنگی یهودیان ایرانی در لس‌آنجلس با نام «گروه فریبرز مطلوب» و «بنی بریت» همیاری کرده‌اند.

ژاک ماهفر، یک ایرانی یهودی خیر، که همواره در فعالیت‌های فرهنگی ایرانیان یهودی دستی داشته است هزینه انتشار این کتاب را بر عهده گرفته است.

ژاک ماهفر که تاکنون هزینه چاپ و انتشار چندین کتاب فارسی و انگلیسی درباره یهودیان ایران یا از سوی ایرانیان یهودی در اسرائیل، آمریکا و اروپا را تقبل کرده است خود بازرگانی مقیم سوئیس است و برای شرکت در آیین رونمایی این کتاب جدید به لس‌آنجلس رفته بود.

این کتاب تازه درباره ریشه‌های یهودیان در ایران اتفاقاً در آستانه روز جهانی کوروش کبیر رونمایی شد. کوروش بزرگ را یهودیان از هزاره‌ها پیش می‌ستایند؛ او تنها کسی است که در تورات با لقب «منجی» توصیف شده است.

ستایش یهودیان از کوروش به خاطر اعلامیه جهانی حقوق بشر به همت این پادشاه دادگستر هخامنشی است که به یهودیان امکان داد از سرزمین بابل و ایران به بیت‌المقدس، اورشلیم، بازگردند.

کوروش حتی کاروانی از نیروهای خود را با یهودیان همراه کرد و گنجینه به تاراج رفته یهودیان از بیت‌المقدس ویران شده را با این کاروان به اورشلیم باز پس فرستاد و امکان داد که بیت‌المقدس از نو ساخته شود.

اما شماری از یهودیانی که با وجود بهره‌مند شدن از آزادی در پی اعلامیه جهانی کوروش کبیر، می‌توانستند از تبعید بازگردند و به بیت‌المقدس، اورشلیم، بازگردند، در ایران‌زمین ماندند و همین یهودیان پدران آن یهودیانی هستند که تا به امروز در ایران باقی مانده‌اند.

این بخش از تاریخ باشکوه ایران در مقالات کتاب تازه نیز مورد یادآوری قرار گرفته است.

قدردانی و احساس محبت یهودیان نسبت به ایران، حتی اگر برخی از آن‌ها در سه دهه اخیر ناچار به ترک زادگاه خود شده‌اند، در حالی ادامه دارد که جمهوری اسلامی ایران به اقداماتی ضد یهودی و از سر ستیز با یهودیت ادامه می‌دهد. تازه‌ترین نمونه از این اقدامات تهیه و اکران فیلمی است با نام «شکارچی شنبه» که در روزهای اخیر دولت ایران و صدا و سیما همه توان تبلیغی خود را برای حمایت از آن به کار گرفته‌اند، فیلمی که در آن همه یهودیان و روحانیون آن‌ها مورد توهین قرار می‌گیرند.

هارون یشایایی، رئیس انجمن یهودیان ایران، و سیامک موره صدق، نماینده یهودیان در مجلس شورای اسلامی، در روزهای گذشته نامه‌هایی را در تهران خطاب به مسئولان حکومت ایران در مورد این فیلم ضد یهودی نگاشته‌اند.

دکتر هومن سرشار نیز در این زمینه می‌گوید که تلاش‌های او و سایر پژوهشگران برای تحقیق درباره زندگی یهودیان در ایران و اقدامات دانشنامه «ایرانیکا»، هیچ ارتباطی به سیاست‌های نظام کنونی حاکم بر ایران ندارد و این مطالعات علمی بدون ارتباط با سیاست‌های روز رژیم ایران دنبال می‌شود.

در همین حال در آیین‌های جهانی روز گرامی‌داشت یاد کوروش کبیر که شنبه بیست و نهم اکتبر، هفتم آبان، در اسرائیل، آمریکا و دیگر نقاط جهان برگزار می‌شود، ایرانیان یهودی و یهودیان دیگر از کوروش کبیر و فرهنگ باستانی ایران به نیکی یاد خواهند کرد.
XS
SM
MD
LG