(rm) صدا | [ 25:55 mins ]
انتخابات اخیر صرفنظر از خلافکاریها، به روشنی نشان داد آنچه صحنه سیاسی ایران از فقدانش بیش از هر چیز رنج می برد، فقدان احزابی است که بر اساس منافع مشترک افراد و گروهها با برنامه سیاسی مشخص و حضور دامنه دار در صحنه تشکیل شده باشند. فعالان سياسي، داریوش همایون از سوئیس، منوچهر گنجی از واشنگتن و محسن نژاد از کالیفرنیا در ميزگرد يكشنبه شب راديو فردا به بررسي نقش احزاب در جوامع دمکراتیک و روش مبارزه حزبی در نظام حکومتی ایران می پردازند. علی سجادی (رادیو فردا): انتخابات اخیر صرفنظر از خلافکاریها، به روشنی نشان داد آنچه صحنه سیاسی ایران از فقدانش بیش از هر چیز رنج می برد، عدم وجود احزابی است که بر اساس منافع مشترک افراد و گروهها تشکیل شده باشد، برنامه روشن و صریحی داشته باشد و حضور آنان در صحنه همیشگی و مستمر باشد، نه آن که هر گاه قرار به برگزاری انتخابات می شود، دست به انتشار بیانیه و معرفی نامزد بزنند و سپس از صحنه بیرون بروند. میزگرد دموکراسی و حقوق بشر این هفته را با حضور داریوش همایون از سوئیس، منوچهر گنجی از واشنگتن و محسن نژاد از کالیفرنیا با این سئوال برگزار می کنیم که چرا در ایران با توجه به این که وجود احزاب مستقل از دولت سابقه دارد، چنین احزابی وجود ندارد.
منوجهر گنجی: قانون اساسی رژیم خیلی روشن احزاب و جمعیتها و انجمنهای سیاسی را مشروط به شناسایی موازین اسلامی بر اساس جمهوری اسلامی کرده است. پس آزادی احزاب وجود ندارد و این امر زمانی تحقق پیدا می کند که رسانه ها آزاد باشند تا بیان آزاد باشد و احزاب سیاسی در واقع باید از قوای سه گانه دولتی مستقل باشند. اساس کار در توفیق احزاب سیاسی تحمل عقاید دیگران است و آنها بتوانند به جدل سیاسی بپرازند. چنین چیزی در ایران وجود ندارد.
داریوش همایون: اصلا خاصیت احزاب و نفسشان شرکت در انتخابات و بردن انتخابات است و اگر امید بردن در انتخابات را نداشته باشند، اصلا معنی ندارند. لزوم وجود احزاب برای انتخابات به حدی است که بسیاری رژیمهای استبدادی خودشان را ناگزیر به داشتن آنها می دانند و تنها جمهوری اسلامی است که به کلی بی نیاز است از داشتن احزاب و می بینیم که در انتخابات ریاست جمهوری هزار نفر شرکت می کنند و این به سبب نبودن حزب است. یک نقش دیگر احزاب نقش مشارکتیشان است. وظیفه احزاب این است که مردم را در کار سیاست مشارکت بدهند. در نظام سابق در رژیم پادشاهی احزاب بودند و کار اصلیشان هم انتظام دادن به امر انتخابات بود و یک دوره کوتاهی هم اواخر رژیم حزب رستاخیز تلاش کرد که آن نقش مشارکتی را داشته باشد. ولی اینها در صورتی که آزادی گفتار، عقاید و اجتماعی نباشد، یا کوتاه مدت است مثل رستاخیر یا احزاب نمایشی هستند که به درد کار انتخابات می خورند.
محسن نژاد: در تعریف مدرن از سیاست و جامعه شناختی احزاب و نهادهای این چنین در واقع پایه های اصلی دموکراسی هستند. در تعریفهای مدرن اساس حاکمیت بر می گردد به حکومت کردن مردم. در اساس احزاب و نهادهای دیگری که مردم تشکیل می دهند، اساسا برای این است که حکومت را بتوانند تغییر دهند. همان گونه که انسان حق دارد نظرش را عوض کند، حق دارد حاکمیت را هم عوض بکند. پس بنابراین در تعریف مدرن از سیاست اصل تغییر اساس است و این مفهوم دولت و حکومت خواهد بود. هر جا که سنت را بگذاریم بر یک نفر که مادام العمر در یک جا بماند آن موقع با ساختار مدرن جامعه به مخالفت پرداخته ایم. ما هیچ وقت احزاب مدرن در کشورمان نداشتیم مگر در دوران بسیار کوتاه مدت و آنهایی هم در مقابل حاکمیت بودند نه این که امکان و شرایط شرکت در حاکمیت را داشته باشند. بعد از انقلاب ما شاهد حکومت یک ایدئولوژی در حاکمیت هستیم و آن هم یک تفسیرش آنهم از طرف رهبری قابل پذیرش است. به همین دلیل انتخابات در ایران بیشتر حالت بیعت دارد تا انتخابات و از مردم استفاده ابزاری می شود.
ع. س: در وضعی مثل انتخابات اخیر، یعنی انتخاباتی که تقریبا همه شرکت کنندگان در انتخابات می گویند تخلف شده و تقلب صورت گرفته ولی در عمل هیچگونه واکنش اجتماعی پیش نمی آید، این خودش یک دلیلی بر فقدان حضور حزب نیست؟
منوچهر گنجی: کاملا همین طور است. من قبول دارم که اصل انتخابات و مشخصات انتخابات آزاد این است که انسان اختیار انتخاب کردن با میل و رغبت خودش و آزادانه داشته باشد. نظارت استصوابی خود نوعی تقلب است و بزرگترین توهین به مردم ایران است.
داریوش همایون: در ایران الان شمار سازمانهای مدنی و کم و بیش مستقل از حکومت، به اندازه ای است که در هر روستای ایران یکی دوتا از اینها دارد و بیشترشان هم خانمها در آنها فعال هستند. وقتی این امکان هست و روحیه اش لازم است و آن هم روحیه پذیرفتن مخالف است. این روحیه باید پرورش پیدا کند و احزابی را هم می توان در بیرون از ایران تشکیل داد و این احزاب سرانجام پایشان به ایران خواهد رسید و اساس احزاب بزرگ آینده خواهند بود.
ع. س: آیا امکان دارد که تعیین یا نصب آقای احمدی نژاد به ریاست جمهوری باعث یک شکل بندی جدیدی در صحنه سیاسی ایران شود و یک احزابی مستقل از نهادهای قدرت در ایران بوجود بیاید؟
محسن نژاد: حاکمیت دیکتاتور معمولا تشکلهای غیردولتی را نمی پذیرد یا اگر هم بپذیرد به صورت نهادهای دست نشانده خودش می پذیرد. در این ارتباط تلاش حکومتگران این است که نه تنها افراد را بلکه تشکلها را هم زیر نظر خودشان بگیرند. اما در مورد این مساله جدید، جمهوری اسلامی چه بخواهد یا نخواهد محصول یک انقلابی است و مردم از درون قوطی بیرون آمدند و اکنون راحت نیست برگرداندن آنها در قوطی. از اول انقلاب مساله عدالت اجتماعی بسیار زیر پا گذاشته شده، اما حالا جناح ولایت فقیه، با کودتای خزنده ای که از دوره دوم ریاست جمهوری خاتمی شروع شد، شعار اصلیش عدالت اجتماعی است و در چنین شرایطی می شود تصور کرد که بسیاری از محرومان جامعه ما به دنبال این هستند که یک مقدار منافع اقتصادی به دست بیاورند. ولی اینها تنها کاری که می توانند بکنند تکیه به نفت است و در نهایت سرکوب کردن مردم. من معتقدم ضمن این که احتمال بحرانهای شدید در آینده هست، باید بدانیم که آدمهایی مثل احمدی نژاد وقتی به قدرت می رسند می فهمند که ایران افغانستان نیست که طالبان بتواند در آن حکومت بکند و مردم ایران هم به نظر من در یک دور بعدی در مقابل اینها ایستادگی خواهند کرد.
منوچهر گنجی: من فکر می کنم که اختلافات بیشتر خواهد شد و مسائل فساد رو می شود و مطرح می شود. وضع اقتصادی ایران اسفناک است و بنابراین من برای این آقای احمدی نژاد روزهای سختی را می بینیم. از درون خود رژیم صدای دخل و تصرف در انتخابات بلند شده و موقعیت تازه ای در مملکت ایجاد شده تا آزادیخواهان بتوانند کارشان را انجام بدهند.
داریوش همایون: ما در آینده دو روند خواهیم داشت. یکی تشدید فشار نیروهای حکومتی بر مخالفان و یکی مصمم تر شدن نیروهای مخالف برای مبارزه و دفاع از آزادی و جانشین کردن حکومت با یک نظام دموکراسی. می شود تصور کرد که زمینه تشکیل احزاب که اکنون موجود است و سازمانهای کوچک بزرگی داریم بویژه در جنیش دانشجویی که می توانند به سرعت تبدیل به حزب شوند، این دانه هایی که کاشته شده زیر فشار حکومتی رشد بیشتری خواهند کرد.
مي توانيد نظرات و پيشنهادات خود را با ما در ميان بگذاريد. نشاني الكترونيكي ما: democracy@radiofarda.com
