جهش وارداتی به جای جهش صادراتی: بررسی آمار صادارت غیرنفتی در مراسم روز ملی صادرات

روز 29 مهرماه در ایران به مناسبت روز ملی صادرات مراسمی در تهران و شهرستانها برگزار می‌شود. مسعود میرکاظمی، وزیر بازرگانی جمهوری اسلامی در سخنانی روز پنجشنبه گفت واحدهای تولیدی نمی‌توانند تنها به بازار داخلی تکیه کنند و افزود مشکل بیکاری و فقر در سایه توسعه صادرات قابل حل است. ایران در شش ماهه نخست سال جاری، 3 میلیارد و 900 میلیون دلار کالای غیر نفتی به خارج فروخت و، در عوض، طی همان مدت، 18 میلیارد و 300 میلیون دلار کالا از خارج وارد کرد. اقتصاد دولتی، تورم، عدم دسترسی به سرمایه خارجی و انزوای سیاسی حکومت ایران در صحنه بین‌المللی از جمله دلایل ضعف صادرات غیرنفتی توصیف شده‌اند. فریدون خاوند (رادیوفردا، پاریس): از سال 1376 به این سو، بر پایه مصوبه «شورای فرهنگ عمومی کشور»، 29 مهر ماه مراسمی به مناسبت «روز ملی صادرات» برگزار میشود. مراسم امسال، به سبب همزمانی با جمعه، دیروز برگزار شد و طی آن 31 صادر کننده نمونه و دو تشکل صادراتی، تندیس و لوح تقدیر و پول نقد جایزه گرفتند. آنچه در این مراسم، به روال هر سال، مورد تاکید رئیس جمهوری اسلامی و دیگر مقام های اقتصادی جمهوری اسلامی قرار گرفت، ضرورت تامین «جهش صادراتی» است. مسعود میر کاظمی، وزیر بازرگانی جمهوری اسلامی در سخنان روز پنجشنبه خود بر دو نکته انگشت گذاشت که شمار زیادی از کارشناسان اقتصاد توسعه بر سر آنها توافق دارند. نکته نخست، به گفته او، عدم کارایی اقتصاد درونگرا است، به این معنا که واحد های تولیدی کشور نمی توانند تنها به بازار داخلی تکیه کنند و چاره ای ندارند جز روی آوردن همزمان به بازارهای منطقه ای و جهانی. نکته دوم، رابطه صادرات است با بیکاری و فقر. وزیر بازرگانی جمهوری اسلامی گفت معضل اشتغال و رفاه اجتماعی در سایه توسعه صادرات حل می‌شود. تجربه اقتصادهای پویای آسیا، تائیدی است بر این سخنان. شمار روز افزونی از کشور های در حال توسعه، با رها کردن اقتصاد های تک محصولی و درون‌گرا، حضور شان را در بازار های صادراتی جهان گسترش می‌دهند. ایران، به این گروه از کشور ها تعلق ندارد و صادراتش، البته به جز نفت، در مقایسه با جمعیت آن، سخت ناچیز است. بر پایه آخرین آمار گمرک جمهوری اسلامی، ایران در شش ماهه نخست سال جاری خورشیدی، 3 میلیارد و 900 میلیون دلار کالای غیر نفتی به خارج فروخته و، در عوض، طی همان مدت، 18 میلیارد و 300 میلیون دلار کالا از خارج وارد کرده است. به بیان دیگر جمهوری اسلامی به جای «جهش صادراتی»، که هدف رسمی برنامه‌های پنج‌ساله کشور بوده و هست، به «جهش وارداتی» دست یافته است. کل کالاهای غیر نفتی صادراتی ایران، در سال جاری خورشیدی، به احتمال فراوان حدود هشت میلیارد دلار خواهد بود که کمتر از یک هفتم کالاهای صادراتی یک سال ترکیه است. دولتی بودن اقتصاد، نرخ بسیار بالای تورم، نامساعد بودن فضای کشور برای سرمایه گذاری و تولید، برکنار ماندن از سرمایه گذاری خارجی، انزوای سیاسی در صحنه بین المللی و پیآمد های آن برای صادر کنندگان ایرانی، همه و همه راه را بر متنوع شدن بازرگانی خارجی کشور بسته و مانع رها شدن آن از وابستگی شدید به نفت است.