حقوق بشر و دمكراسي، برنامه هفتگي «راديوفردا»: برابري حقوق زن و مرد از ديد سه كارشناس

مريم احمدي (راديوفردا): روز 8 مارس برابر با 17 اسفند روز جهاني زن است و به همين مناسبت ميزگرد اين هفته حقوق بشر و دموکراسي را به مسئله زن اختصاص داده ايم. با گذشت بيش از 50 سال از اعلاميه جهاني حقوق بشر، برابري حقوق زن و مرد نه تنها در جوامع پيشامدرن که حتي در غرب پيشرفته نيز تحقق نيافته است. در تاريخ غرب تفکر سکولار و تربيت از ملزومات گذار به مدرنيته و دستيابي به حقوق برابر زن و مرد تلقي مي شد. جوهر مدرنيته رويارويي با سنت به عنوان يک ايدئولوژي تقديس شده بود که مدام بازتوليد مي شد. طبعا در جوامعي که بر اساس ارزش هاي ديني اداره مي شود و فرديت، تجددطلبي و سکولاريسم ارزش‌هاي بيگانه تلقي مي شوند، رها شدن از بندهاي سنت بسي دشوار تر است و چالشي گسترده تر را مي‌طلبد. جامعه ايران با ويژگي‌هاي خاص خود ، کم‌توسعه‌گي ساختاري، و رشد صنعتي ، کم‌بهايي ارزش‌هاي دموکراتيک و فرد گرايي و سلطه باورهاي ديني، چالش سخت‌تري را پيش روي زنان ايران قرار داده‌است. سئوال اين است که زنان ايران تا چه حد در پيشبرد حقوق خود بطور اخص و دموکراسي بطور اعم موفق بوده اند و بيست و چند سال حکومت اسلامي چه تاثيري بر حقوق زنان ايران داشته است. خانم آذر نفيسي، پژوهشگر و استاد دانشگاه جانز هاپکينز در مريلند ، خانم مرضيه مرتاضي لنگرودي پژوهشگر واز فعالان ملي مذهبي در تهران و خانم رويا برومند از فعالان حقوق بشردر واشنگتن در ميزگرد اين هفته راديوفردا به اظهارنظر در باره موقعيت زن در ايران مي‌پردازند. خانم رويا برومند از فعالان حقوق بشردر واشنگتن در ميزگرد راديوفردا مي گويد: مسائلي که الان زنان ايران با آن در ارتباط هستند يا بوده اند در اين چند دهه اخير مسائلي است که زنان آمريکاي لاتين و اروپا و روسيه در دوران مختلف با آنها روبرو بوده اند و در حقيقت مسائلي که ما با آن در ارتباط هستيم کمتر به مذهب ما مرتبط است، که با سنني که قرن‌ها و قرن‌ها در همه دنيا رايج بوده. وي مي‌افزايد: البته زنان ايران چند برابر با مسئله روبرو هستند براي آنکه بيشتر ممالک دنيا، زنان در دهه‌هاي اخيرفقط پيشرفت کرده اند از نظر قانوني و نقش آنها در جامعه و در ايران ما از نادر کشورهايي هستيم که قوانين ما پس‌رفت کرده‌اند. وي مي‌گويد: براي پيشرفت به مدرنيزاسيون از بالا نياز است و براي همين است که سازمان هاي بين المللي به دنبال قوانيني هستند که مساوات و برابري ايجاد کند و اصرار دارند که دول مختلف بپيوندند به به ميثاق هاي بين المللي و اينکه قوانين‌شان را عوض کنند براي اينکه سنت‌هاي بد را از بين ببرند، اين است که هيچ پيشرفتي امکان پذير نيست، مگر آنکه از بالا به آن کمک شود. خانم برومند مي‌افزايد: اگر ما کارنامه حکومت الان را نگاه کنيم مي بينيم که موقعيت زنان حتي به زبان خود مسئولين رژيم خيلي بد است . کمتر از سه درصد الان در مديريت هاي بالاي دانشگاه هستند . در هيات علمي دانشگاه فقط 19 درصد زن ها هستند . ميليون ها دختر ايراني در معرض خشونت بودند. چند هزار دخترايراني فراري از خانه هايشان شدند با اين حال، وي مي‌افزايد: زنان در ايران امروز بيشتر از گذشته به حقوق خود واقف شده‌اند. وي مي‌افزايد: زنان ما بيشترشان بسيار جوان هستند و با گوشت و پوست خود سنني که سنن کل جامعه نبود و سنن اقليت بود و با ترور به بقيه جامعه تحميل شد، را حس کرده اند و بنابراين ديگر شک و ترديدي درباره اين سنن ندارند. و به خاطر همين راه برايشان باز است که هر کاري را مي‌خواهند بکنند. خانم مرضيه مرتاضي لنگرودي پژوهشگر واز فعالان ملي مذهبي در تهران، در ميزگرد راديوفردا مي‌گويد: قبل از انقلاب يک نوع مدرنيسمي در ايران حاکم بود که تحميلي بود. يعني اگر آن مدرنيسم تحميل نمي شد ملت ايران در واقع اين توانايي را داشت که با پاي خودش تجربه استبداد را از سر بگذراند و به راستي در مسئله مدرنيسم خودخواسته گام بگذارد که در آن صورت مي توانست يک ملت مولد باشد. در زمينه هاي مختلف. زنان ماهم قبل از انقلاب بيش از آنکه مدرنيسم واقعي را تجربه کرده باشند مظاهري از مدرنيسم را به صورت متجدد بودن و تجددخواهي از خودشان نشان دادند ولي به هرحال آزاد شدند، وارد دانشگاه شدند و به هرحال آموزش ديدند. وي مي‌افزايد: اما يک سر ديگرش آن بود که در خيلي از قيد و بندهاي سنتي ماندند و نتوانستند خود را به راستي به تدريج طبق تعاملات اجتماعي و يک خواست واقعي آزاد کنند. وي مي‌افزايد: پس از انقلاب هم متاسفانه يک رويکرد سنتي که غالب شد سعي کرد که زنان را به حاشيه و کنار براند، منتها همان رويکرد سنتي در خود دچار تعارضاتي بود. از سوئي نمي‌توانست از نيمي از نيروي جامعه حتي به عنوان ابزار راي صرفنظر کند، لذا خواهان اين بود که آنها هر موقع که او مي‌خواهد به صحنه بيايند و از طرفي ميل داشت که در حاشيه بمانند. خانم هايي که در ايران زندگي مي کنند با يک سري مداخلاتي روبرو هستند که حتي رنگ لباس و نوع پوشش آنها را تحميل مي کرد. مداخلاتي که باعث شد بسياري از حقوقي که همان مدرنيسم تحميلي ارائه کرده بود از دست بدهند. خانم آذر نفيسي پژوهشگر و استاد دانشگاه جانزهاپکينز مريلند، در ميزگرد راديوفردا مي‌گويد: بعد از انقلاب، اتفاقي که براي همه جامعه افتاد ولي به خصوص براي زن ها -- براي آنکه زن ها بيش از هر گروه و قشر ديگري تحت فشار و مورد حمله بودند -- اين بود که ما وادار شديم به گذشته خودمان نگاه کنيم و از خودمان سئوال کنيم چيزي که الان نيروي حاکم مي گويد، آيا واقعا اين بوديم و آِيا سنت و رسوم ما اين چيزي بود که نيروي حاکم مي گويد، يا چيز ديگري است. جنبش مشروطه و تجدد خواهي که در قرن نوزدهم در ايران به راه افتاد تصادفي نيست که همراه بود با شرکت زنان و درخواست زنان براي حقوق دموکراتيک . به همين جهت فکر مي‌کنم که تاريخچه مبارزات زنان ايران حداقل به يک قرن و خورده اي پيش بر مي‌گردد ناريخچه مبارزات زنان. حقوق زنان را هم يک شاه نداد، تا يک آيت الله بتواند پس بگيرد. روز 8 مارس برابر با 17 اسفند روز جهاني زن است و به همين مناسبت ميزگرد اين هفته حقوق بشر و دموکراسي را به مسئله زن اختصاص داده ايم. با گذشت بيش از 50 سال از اعلاميه جهاني حقوق بشر، برابري حقوق زن و مرد نه تنها در جوامع پيشامدرن که حتي در غرب پيشرفته نيز تحقق نيافته است. خانم دكتر آذر نفيسي، پژوهشگر و استاد دانشگاه جانز هاپکينز در مريلند ، خانم مرضيه مرتاضي لنگرودي پژوهشگر واز فعالان ملي مذهبي در تهران و خانم رويا برومند از فعالان حقوق بشردر واشنگتن در ميزگرد اين هفته راديوفردا به اظهارنظر در باره موقعيت زن در ايران مي‌پردازند.