لینک‌های قابلیت دسترسی

خبر فوری
جمعه ۳۱ فروردین ۱۴۰۳ تهران ۰۸:۴۷

صدای شما؛ آیا «بومی‌سازی» علوم انسانی امکان‌پذیر است؟


بحث آزاد این هفته «صدای شما؛ صدای فردا» به سخنان آیت‌الله خامنه‌ای در مورد علوم انسانی و به طور کلی اظهارات اخیر مقامات مختلف جمهوری اسلامی در مورد اصلاح علوم انسانی در ایران تعلق دارد که در این بحث آزاد آقای سعید و حجت‌الاسلام محمد و همچنین سعید پیوندی جامعه شناس و استاد دانشگاه از پاریس حضور داشتند.

آیت‌الله خامنه‌ای در سفر اخیر خود به شهر قم برای چندمین بار از محتوای علوم انسانی تدریس شده در دانشگاه‌ها انتقاد کرد و بر ضرورت توجه به علوم انسانی و هماهنگ کردن آن با محورهای دینی و باورهای اسلامی تأکید کرد.

به دنبال انتقاد آقای خامنه‌ای از مباحث تدریس شده در رشته‌های علوم انسانی دانشگاه‌ها که اولین بار در شهریورماه سال گذشته از سوی وی مطرح شد، مقامات متعددی در جمهوری اسلامی نیز انتقاد از رشته‌های علوم انسانی را آغاز کردند.



سعید پیوندی در توضیح این اظهارات و علت بالا گرفتن انتقادات نسبت به علوم انسانی، می‌گوید که دلیل این اعتراض، نقشی است که به باور مسئولین، علوم انسانی در ایجاد بحران سیاسی که پس از انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۸ در ایران بوجود‌ آمد، داشته و بیش از آن که بعد علمی داشته باشد، بعد سیاسی و ایدئولوژیک دارد.

وی می‌افزاید، مسئولان معتقدند که این علوم در ایجاد شکاف میان افکار عمومی و نظرات حکومت نقش داشته‌اند.

به باور دکتر پیوندی، طرح اسلامی شدن در حالی از سوی حکومت برای چندمین بار مطرح شده است که هنوز مشخص نیست منظور از اسلامی شدن چیست و بر چه مبنایی این حرکت باید صورت بگیرد.

حجت‌الاسلام محمد از شهر قم نیز معتقد است که علوم انسانی مربوط به زندگی بشر است و در قرآن نیز بسیار در مورد زندگی بشر و احترام به حقوق بشر صحبت شده است، اما دولت به دلیل تفکر استبدادی خود سعی دارد یا این علوم مقابله کند.

به باور آقای سعید نگرانی‌های حکومت در این زمینه، ربطی به مسائل درسی ندارد و یک مشکل سیاسی است.

وی با اشاره به این‌که در طول بیش از سی سال حکومت جمهوری اسلامی، محتوای علوم بارها مورد بررسی قرار گرفته، اما در این مدت هیچ‌گاه اینگونه در مورد رشته‌های علوم انسانی ابراز نگرانی نشده است، می‌پرسد چطور شد که در این یک‌سال گذشته که اعتراض‌ها به نتایج ریاست جمهوری به نهایت رسید، ناگهان مسئولین متوجه شدند که این رشته‌ها با تفکرات اسلامی مغایرت دارد؟

سعید می‌گوید حکومت قصد دارد به مردم بفهماند که تفکرات آن‌ها را نیز در اختیار دارد.

در ادامه این بحث به اظهارات کامران دانشجو، وزیر علوم جمهوری اسلامی در مورد «بومی‌سازی» علوم انسانی اشاره و پرسیده شد که آیا «بومی‌سازی» در این زمینه امکان‌پذیر است یا خیر.

دکتر پیوندی معتقد است که علوم انسانی نتیجه تفکر جمعی و جهانی ‌است و نگرش جمهوری اسلامی که آن را تنها قرائتی غربی می‌داند، نادرست است.

وی می‌گوید که علوم انسانی در ذات خود «بومی» است و به همین دلیل سخن گفتن از «بومی‌سازی» در این حوزه، معنا ندارد.

به باور دکتر پیوندی، علوم انسانی مجموعه‌ای وسیع از نظریه‌ها و تفکرات متفاوت و نتیجه یک دوره طولانی کار تحقیقی است و این در حالی است که به باور جمهوری اسلامی این تفکرات محدود است و به همین دلیل به اشتباه تصور می‌شود که به یک‌باره می‌توان با استناد به تفکرات اسلامی در حوزه علوم انسانی کتاب نوشت و علوم انسانی را بومی‌سازی کرد.

سعید نیز می‌گوید که در حوزه علوم انسانی، ایران نظریه پرداز معاصری ندارد و می‌پرسد که بر اساس نظرات کدام نظریه پرداز می‌خواهند علوم انسانی را بومی‌سازی کنند.

وی در ادامه می‌افزاید از آن‌جایی که علوم انسانی با انسان سر و کار دارد و مشترکات انسان را مورد تحلیل قرار می‌دهد، بومی‌سازی در این زمینه امکان پذیر نیست.
XS
SM
MD
LG