سرتیپ پاسدار غلامحسین غیب‌پرور، فرمانده سابق بسیج، روز شنبه به عنوان جانشین فرمانده‌کل سپاه در قرارگاه مرکزی امنیتی امام علی معرفی شد. قرارگاه مرکزی امام علی چیست و حکم صادره برای سرتیپ غیب‌پرور به چه معناست؟
تجربه‌ای برآمده از سرکوب‌های ۸۸
تشکیل قرارگاه امنیتی امام علی محصول تجارب و آزمایش و خطاهای حکومت جمهوری اسلامی و سازمان سرکوب آن در برخوردهای دو ساله با اعتراضات مردمی و خیابانی پس از انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۸ است. نوعی جمع‌بندی تجارب امنیتی حکومت در مقابله با قیام‌های گسترده شهری.
در جریان اعتراضات مردمی و ضدحکومتی سال ۱۳۸۸ در ایران یکی از تاکتیک‌های به‌کار گرفته شده از سوی قرارگاه ثارالله تهران و برخی شهرهای دیگر برای سرکوب معترضان خیابانی، استفاده از هجوم ناگهانی و یکباره یگان‌های موتور سوار بود.
در چارچوب این شیوه سرکوب، حدود سی تا پنجاه موتور تریل، به یکباره در محل درگیری با تظاهرکنندگان ظاهر شده و به آنها حمله می‌کردند. علت استفاده از این یگان‌های موتورسوار و این نوع موتور دو مزیت آنها از نگاه سازمان سرکوب بود.
فرماندهان میدانی سرکوب اعتراضات از یک سو با استفاده از یگان‌های موتوری، مشکل ترافیک تهران را -که تظاهرات و اعتراضات مداوم آن را تشدید کرده بود- دور می‌زدند و سریع‌تر از خودروهای پلیس و بسیج و سپاه خود را به محل تظاهرات و درگیری می‌رساندند و از طرف دیگر تجهیزات و پوشش موتورسوارها که همراه با حرکت همزمان ده‌ها موتور و نیروهایی با صورت‌های پوشیده و باتوم به دست بود، تعمداً نوعی انتخاب شده بود که از نگاه حکومت نوعی رعب و وحشت بین معترضان خیابانی ایجاد کند.
پس از تجربه سرکوب اعتراضات خیابانی و ضدحکومتی سال ۸۸ که در مجموع کنترل نهایی آن بیش از یکسال طول کشید، فرماندهان ارشد سپاه و بخش‌های اطلاعاتی و امنیتی آن به این نتیجه رسیدند که تجربه یگان‌های موتورسوار را ارتقا دهند و آنها را در چارچوب گردان‌های امنیتی امام علی تجهیز کنند.
مسئول تشکیل این گردان‌ها که یکسال بعد از پایان اعتراضات سال ۸۸ و در سال ۹۰ رسماً اعلام موجودیت کرد، سرتیپ مهدی ربانی جانشين وقت قرارگاه ثارالله بود که فرماندهی بخش مهمی از سرکوب اعتراضات سال ۸۸ در تهران را برعهده داشت. مهدی ربانی بعدها به دلیل عملکردش در ایجاد همین گردان‌ها ارتقای مقام یافت و نخست معاون عملیات سپاه و سپس معاون عملیات ستاد کل نیروهای مسلح یعنی مهم‌ترین معاون عالی‌ترین نهاد نظامی ایران شد.
سرلشکر جعفری فرمانده کل سپاه هنگام تشکیل گردان‌های امام علی با تقدیر از عملکرد سرتیپ ربانی گفته بود «این گردان‌ها وظیفه مقابله با فتنه‌هایی مانند فتنه ۸۸ را بر عهده دارند». نامی که حکومت بر اعتراضات مردمی پس از انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ نهاده بود.
در واقع گردان‌های امام علی برای سرکوب و مقابله سازمان‌یافته، منظم و با برنامه، با ناآرامیها، اعتراضات و قیام‌های مردمی تأسیس شدند و فرق عمده‌‌ای که با تجارب پیشین در سرکوب اعتراضات خیابانی داشتند ارتقای لباس‌شخصی‌های موتورسوار مساجد و پایگاه‌های بسیج به یک یگان سازمان‌یافته‌تر، مجهزتر و آموزش‌دیده‌تر بود که هدف اصلی‌اش مقابله با مردم معترض در خیابان‌ها بود.
پیش از این وقتی که حکومت می‌خواست با تظاهرات خیابانی برخورد کند از پایگاه‌های مساجد مناطق مختلف تهران یا هر شهر دیگری، بسیجی‌ها را با موبایل و بی‌سیم احضار می‌کردند و آنها با وانت و موتور و هر وسیله دیگری خود را به صحنه تظاهرات می‌رساندند و با هر وسیله‌ای که دم دست آنها بود از باتوم گرفته تا چوب دستی تظاهرات مردم را سرکوب می‌کردند. مانند وقایع کوی دانشگاه در سال ۱۳۷۸ یا حتی وقایع پس از انتخابات سال ۱۳۸۸، اما پس از تشکیل گردان‌های امام علی که نخست در تهران تشکیل و سپس در سایر شهرهای کشور شبیه‌سازی شدند، قرار شد برای مقابله با شورش‌ها، قیام‌ها و اعتراضات شهری، یگان‌های موتوری آموزش‌دیده، وظیفه مقابله سازمان‌یافته با معترضان خیابانی را برعهده بگیرند.
چرا این نیروها در سطح گردان سازمان‌دهی شده‌اند؟
یگان‌های امنیتی امام علی به این دلیل در سطح گردان تشکیل شده‌اند که توانایی مستقل عمل کردن را در صحنه و میدان درگیری در خیابان‌ها داشته باشند و در صورت لزوم و مواقع اضطراری و قطع ارتباطات به هر دلیل از جمله وسعت و شدت اعتراضات مردمی، قادر باشند بدون ارتباط با فرماندهان و مقامات بالاتر، در صحنه تصمیم‌گیری کرده و همان جا به این تصمیم عمل کنند. ضمن اینکه در تقسیم شهرهای بزرگ به مناطق مختلف برای سرکوب اعتراضات مردمی، هر یک از این گردان‌ها قرار است سرکوب اعتراضات یک منطقه خاص از شهر را که به آنها سپرده می‌شود، انجام دهند.
چه تعداد از این گردان‌ها تا حالا تشکیل شده است؟
تشکیل قرارگاه امنیتی امام علی در سراسر کشور حول محور گردان‌های موتورسوار هم می‌تواند نشانگر آمادگی بیشتر حکومت و سازمان سرکوب آن برای سرکوب اعتراضات گسترده مردمی و ضدحکومتی باشد و هم نشانگر افزایش نگرانی، ترس و دغدغه حکومت و دستگاه‌های اطلاعاتی و امنیتی و عملیاتی آن بویژه سپاه پاسداران از گسترش احتمالی این نوع اعتراضات مردمی در آینده و در سطوح گسترده‌تر.
در کل کشور هنوز به طور رسمی و علنی تعداد گردان‌های امنیتی امام علی اعلام نشده است، ولی سرلشکر محمدعلی (عزیز) جعفری، فرمانده کل پیشین سپاه پاسداران، اعلام کرده است که حدود ۳۱ هزار نیرو در قالب گردان‌های امنیتی امام علی تجهیز شده و آموزش دیده‌اند، یعنی حدود ۱۰۰ گردان. آماری که مربوط به دست کم چهار سال پیش است و معلوم نیست مربوط به تهران است یا کل کشور و آمار جدیدی از میزان توسعه و گسترش این گردان‌ها منتشر نشده است.
آیا تشکیل این گردان‌ها، محصول عدم رضایت از عملکرد نیروی انتظامی در مقابله با اعتراض‌هاست؟
گردان‌های امنیتی امام علی وابسته به بخش رزمی بسیج هستند که هم‌اکنون زیر مجموعه نیروی زمینی سپاه پاسداران قرار دارند و جدای از نیروی انتظامی و یگان ویژه پاسداران نیروی انتظامی و یگان‌های ضد شورش ناجا فعالیت می‌کنند و تجربه نشان داده که معمولاً در مواقعی وارد صحنه می‌شوند که نیروی انتظامی به دلیل وسعت و شدت اعتراضات مردمی قادر به کنترل صحنه تظاهرات نباشد. تشکیل این گردان‌ها از یک طرف محصول ناتوانی نیروی انتظامی و ناکافی بودن توان آن در مقابل شدت و گسترش اعتراضات ۸۸ و پس از آن است و از سوی دیگر محصول جمع‌بندی حکومت از تمامی تجربه‌ها و آزمون و خطاهای دست‌کم ۲۰ ساله خود در مقابله با اعتراضات مردمی از وقایع کوی دانشگاه سال ۷۸ تا اعتراضات سال ۹۷.
تشکیل قرارگاه امنیتی امام علی در سراسر کشور و رزمایش‌های متعدد آن در مقابله با اعتراضات شهری و شبیه‌سازی تمرینی این اعتراضات و نحوه سرکوب آن، هم می‌تواند نشانگر آمادگی بیشتر حکومت برای سرکوب باشد و هم نشانگر افزایش نگرانی، ترس و دغدغه حکومت و دستگاه‌های اطلاعاتی و امنیتی و عملیاتی بویژه سپاه پاسداران نسبت به احتمال گسترش قیام‌های شهری در ابعاد وسیع‌تر و شدیدتر و نیاز به آماده‌سازی ساختارها، فرماندهی و تجهیزات و شیوه‌های مقابله با این نوع اعتراضات.
از محوریت افراطی‌گری در شیراز تا فرماندهی قرارگاه امام علی
غلامحسین غیب‌پرور از نیروهای قدیمی سپاه پاسداران است. در جنگ ایران و عراق حاضر بوده اما در رده فرماندهی تیپ و لشکر نبوده است. بعد از جنگ حدود ۳ سال فرماندهی لشکر ۱۹ فجر نیروی زمینی سپاه و ۸ سال فرماندهی سپاه فجر استان فارس را برعهده داشته است.
ارتقای اصلی او در دوره فرماندهی سرلشکر جعفری بر سپاه پاسداران و تشکیل سپاه‌های استانی اتفاق افتاد. او در دوره فرماندهی سپاه استانی فارس به عنوان یک فرمانده تندرو و افراطی شناخته می‌شد. مخالفت با برگزاری کنسرت‌های موسیقی در شیراز و انتقادات گسترده از اکبر هاشمی رفسنجانی او را محبوب تندروهای طرفدار آیت‌الله خامنه‌ای کرده بود، اما شهرت اصلی او به واقعه حمله لباس‌شخصی‌های نزدیک به سپاه به علی مطهری نایب رئیس وقت مجلس در سال ۱۳۹۳ در شیراز بر می‌گردد. پیگیری این پرونده هرگز به محکومیت فرماندهان سپاه شیراز از جمله غلامحسین غیب‌پرور منجر نشد.
او کمی بعد از این واقعه ارتقا یافت و با ابراز رضایت آیت‌الله خامنه‌ای از عملکرد او به ریاست (فرماندهی) سازمان بسیج، یکی از سازمان‌های اصلی سپاه منصوب شد. تغییر جایگاهی که علی مطهری از آن به عنوان ارتقای آمر اصلی حمله به خود در شیراز یاد کرد.
غیب‌پرور عمدتاً با مواضع سیاسی داخلی و خارجی افراطی خود شناخته می‌شود. مواضعی که علاوه بر حمله به منتقدان و مخالفان داخلی جمهوری اسلامی حتی در موارد متعدد شامل حمله‌های مستقیم و غیرمستقیم به دولت و دولتمردان جمهوری اسلامی هم می‌شود.
آیت‌الله خامنه‌ای که تمایل گسترده‌ای به اداره کردن کشور از طریق ایجاد قرارگاه‌های نظامی، امنیتی، سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی دارد، حالا فرماندهی یکی از حساس‌ترین قرارگاه‌های امنیتی خود را با وظیفه سرکوب اعتراضات خیابانی و شهری مردم به یکی از تندروترین و سیاسی‌ترین سردارانش سپرده است.
کنار گذاشتن او از فرماندهی بسیج پس از سه سال (۱۳۹۵ تا ۱۳۹۸) که در عرف فرماندهی سپاه دوره‌ای کوتاه تلقی می‌شود، بدون انتصاب به یک سمت هم‌رده یا بالاتر از سوی آیت‌الله خامنه‌ای این ابهام را ایجاد کرده بود که رهبر جمهوری اسلامی به هر دلیلی از عملکرد او در بسیج به قدر کافی راضی نبوده است.
اکنون نیز حکم جدید سرتیپ غیب‌پرور از سوی فرمانده سپاه صادر شده و عنوان او «جانشینی فرمانده‌کل سپاه در قرارگاه امام علی» معرفی شده اما در واقع با توجه به عرف موجود در ساختار فرماندهی سپاه، او در عمل به عنوان فرمانده قرارگاه امنیتی امام علی انتخاب شده و از آنجا که قرارگاه امنیتی امام علی مسئول سرکوب‌های شهری و مقابله با اعتراضات خیابانی تحت نام «مقابله با اغتشاشات و ناآرامیها» است در عمل سرتیپ غیب‌پرور به عنوان فرمانده سرکوب‌های خیابانی سراسر کشور انتخاب شده است.
قرارگاه مرکزی تحت امر او قرار است وظیفه ایجاد و توسعه قرارگاه‌های امنیتی استانی امام علی در سراسر کشور را برعهده داشته باشد، بر ایجاد و توسعه و تجهیز و آموزش گردان‌های امنیتی موتورسوار امام علی در شهرهای مختلف نظارت و فرماندهی کند و در روز واقعه برای سرکوب اعتراضات شهری و خیابانی وارد میدان شود.
در واقع سرتیپ غیب‌پرور فرماندهی یکی از فوری‌ترین و به‌روزترین نیازهای امنیتی جمهوری اسلامی یعنی نگرانی از شورش‌ها و قیام‌های شهری را برعهده گرفته و اگر نگرانی از شورش و قیام را نگرانی جدی جمهوری اسلامی و سازمان سرکوب چندلایه و چند بعدی آن بدانیم او در واقع فرمانده یکی از جدیدترین و به‌روزترین اجزای سازمان سرکوب رو به گسترش جمهوری اسلامی شده است.
آیت‌الله خامنه‌ای که تمایل گسترده‌ای به اداره کردن کشور از طریق ایجاد قرارگاه‌های نظامی، امنیتی، سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی دارد، حالا فرماندهی یکی از حساس‌ترین قرارگاه های امنیتی خود را با وظیفه سرکوب اعتراضات خیابانی و شهری به یکی از تندروترین و سیاسی‌ترین سردارانش سپرده است.