سرکنسولگری ایران در اربیل از بازشدن مرزهای رسمی «تمرچین» در پیرانشهر و «پرویزخان» در قصر شیرین با اردبیل و سلیمانیه در اقلیم کردستان عراق خبر داد.
ایران این مرزها را به درخواست بغداد و پس اختلافات اقلیم کردستان عراق و دولت مرکزی این کشور که با برگزاری همه‌پرسی استقلال٬ تشدید شده بود، مسدود کرده بود.
به گزارش کانال تلگرامی آژانس خبری موکریان، بر اساس اطلاعیه سرکنسولگری ایران در اربیل٬ این مرزها از روز سه‌شنبه ۱۲ دی، باز می‌شود و «علاوه بر تردد مسافرین، مبادلات تجاری و بازرگانی در این گذرگاه‌ها انجام خواهد پذیرفت.»
همزمان خبرگزاری ایسنا به نقل از مرحمت سلیمان نژاد، مدیر گمرک تمرچین پیرانشهر، از بازگشایی پایانه مرزی تمرچین خبر داد.
وی افزود: با بازگشایی این مرز، هیچ گونه مشکلی در صادارت و واردات و نیز تردد مسافرین و مبادلات کالا در این مرز نخواهیم داشت.
نماینده سردشت و پیرانشهر در مجلس شورای اسلامی روز ۱۶ آذر در ارتباط با بسته ماندن گذرگاه مرزی تمرچین، دولت را به «بی‌تدبیری» متهم کرده و خبر داده بود که انسداد این مرز، «امرار معاش ۷ میلیون بازرگان و ده‌ها هزار تن از کسبه و کولبران» در ۷ استان ایران را با اخلال مواجه کرده است.
از زمان برگزاری همه‌پرسی استقلال در اقلیم کردستان عراق، ایران به عنوان یکی از اقداماتش علیه این همه‌پرسی، گذرگاه‌های مرزی خود با اقلیم کردستان را بست و از آن زمان وضعیت این گذرگاه‌ها هم‌چنان با نابسامانی روبه‌رو بوده است.
باشماق، پرویزخان و تمرچین، سه گذرگاه رسمی گمرک ایران با منطقه کردستان عراق هستند و از مهرماه گذشته تردد کامیون‌های حامل مشتقات نفتی نیز از این سه مرز محدود شد و اکنون تنها مرز پرویزخان در این زمینه فعال بود.
بسته‌شدن این مرزها موجب توقف فعالیت کولبرها شده بود که به نوشته شماره روز دوشنبه ۱۱ دی روزنامه اعتماد «شغل محوری و اصلی در مرز است.»
این روزنامه در گزارشی٬ بدنبال اظهارات اخیر عبدالرضا رحمانی فضلی، وزیر کشور درباره تعطیلی و ممنوعیت کولبری، بسته شدن مرزها، ایجاد بازارچه محلی و اعطای کارت پیله‌وری به آنها٬ این پرسش را مطرح کرده که «این تصمیم‌ها چقدر توانسته کولبرها را از شرایط سختی که دارند، نجات دهد؟»
این گزارش به نقل از باقر احمدی٬ فارغ‌التحصیل کارشناس ارشد برنامه‌ریزی شهری و رتبه 12 آزمون دکترا در سال 95 نوشته که «کردستان با وجود منابع بسیاری که دارد آمار بیکاری بالایی هم دارد. اینجا یک کارخانه هم تأسیس نشده که اگر کولبری تعطیل شد، ما در آنجا مشغول به کار شویم».
آن‌طور که وی گفته است، «بسته شدن مرزها زمانی می‌تواند راه‌حل مناسبی باشد که پیشنهاد جایگزین هم برای درآمد کولبری وجود داشته باشد اما متاسفانه هیچ کاری غیر کولبری برای مردم وجود ندارد».
باقر احمدی درباره ایجاد بازارچه محلی که یکی از طرح‌های دولت برای بهبود اوضاع کولبرها و جایگزینی برای کولبری اعلام شده است نیز گفت که «بازارچه محلی بیشتر به نفع سرمایه‌داران کلان‌شهرهایی است که در بازارچه صاحب مغازه هستند. مردم و کولبران مریوان در نهایت در این بازارچه‌ها به کارگری مشغول می‌شوند».
اعتماد همچنین به نقل از یک معلم دبستانی که وی را «بیستون» معرفی کرد، نوشت که «در پیرانشهر، مردم سه دسته هستند. کشاورز، مغازه‌دار و کولبر. باتوجه به این محدودیت مشاغل نمی‌توان کولبری را حذف کرد چون مردم کار دیگری ندارند».
وی که در گذشته کولبر بوده است، ضمن انتقاد از بسته‌شدن مرزها افزود که «بسته شدن مرز امرار معاش هزاران نفر را مختل می‌کند. در شرایط فعلی، بهتر است اول دولت به ساماندهی وضعیت کولبرها بپردازد و بعد به فکر بسته شدن مرزها باشد».
این معلم نیز درباره طرح صدور کارت پیله‌وری از سوی دولت برای کولبران اضافه کرد: «برای عده محدودی کارت صادر می‌شود، هر شخص در هفته یک یا دو بار نوبت تحویل بار دارد... با این حجم پایین کار، نمی‌توان امرار معاش کرد».
روزنامه اعتماد در گزارش خود نوشت که کولبران خواستار بازگشایی مرزها و بازگشت به زندگی عادی هستند و طرح‌های ارائه‌شده از سوی دولت را جایگزین مناسبی برای کولبری نمی‌دانند.
وزیر کشور ایران روز ۲۶ آذر، از مصوبه هیئت دولت برای «متوقف شدن کولبری» و ایجاد ۱۵ بازارچه مرزی خبر داد و درعین حال گفت که این تصمیم «آثار اجتماعی و امنیتی در پی خواهد داشت».
به گفته آقای رحمانی فضلی، دولت تصمیم گرفت برای آنچه «حفظ کرامت انسانی» نامید، ۱۵ بازارچه مرزی ایجاد شود.
وی همچنین افزود که «افرادی با حداقل سه سال سکونت در روستاها، کارت پیله‌وری دریافت می‌کنند و از بازارچه‌های مرزی، کالا را وارد کشور می‌کنند که البته تصمیم داریم این مرزها را ببندیم».
سخنان وزیر کشور ایران درحالی بیان شد که به گفته رسول خضری، نماینده پیرانشهر درمجلس، ۷۵ هزار تن دراستان‌های غربی ایران به کولبری مشغولند.
کولبرها به افرادی گفته می‌شود که برای کسب درآمد زندگی خود اجناسی را از مرزهای ایران وارد یا خارج می‌کنند. آنها بیشتر در استان‌های آذربایجان غربی، کردستان و کرمانشاه به این کار اشتغال دارند.
تاکنون نهادهای دولتی ایران تنها برای تعدادی از کولبران «دفترچه کولبری» صادر کرده‌اند.
در این میان، همواره گزارش‌هایی درباره کشته شدن تعدادی از کولبران بر اثر شلیک ماموران مرزی ایران منتشر می‌شود.
گروه‌های حقوق بشری تیراندازی مستقیم و بدون هشدار به کولبران را «غیرانسانی» توصیف کرده و از این‌گونه اقدامات به شدت انتقاد کرده‌اند.
