شماری از کشورهای خاورمیانه، از جمله عربستان سعودی، امارات متحده عربی و اسرائیل، از اقدام آمریکا در خروج از توافق هستهای با ایران استقبال کردند و شماری دیگر نیز، از جمله ترکیه و سوریه، از اقدام رئیس جمهوری آمریکا بهشدت انتقاد کردند.
عربستان سعودی با استقبال از تصمیم دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، از پایان دادن به تعلیق تحریمهای هستهای علیه ایران تمجید کرد.
در بیانیه حکومت سعودی که روز چهارشنبه، ۱۹ اردیبهشتماه، در خبرگزاری رسمی این کشور منتشر شد از جمله آمده است: ریاض در گذشته از توافق هستهای با ایران حمایت میکرد زیرا «باور داشت برای جلوگیری از گسترش سلاحهای کشتار جمعی در خاورمیانه و در جهان، باید کاری کرد».
با این حال این بیانیه جمهوری اسلامی ایران را متهم کرده است که «فواید اقتصادی ناشی از رفع تحریمها را در خدمت فعالیتهای بیثباتکنندهاش در منطقه، به ویژه توسعه موشکهای بالیستیک، حمایت از گروههای تروریستی در منطقه مانند حزبالله و شبهنظامیان حوثی قرار داد».
ایران و عربستان سعودی در سالهای اخیر بارها یکدیگر را به حمایت از «تروریسم» متهم کردهاند.
پادشاه و ولیعهد سعودی بارها ایران را «بزرگترین دشمن» عربستان خواندهاند و آیتالله علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، عربستان سعودی را «گاو شیرده» و «مزدور غربیها» توصیف کرده است.
دولت امارات متحده عربی نیز از اقدام دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، در خروج از برجام استقبال کرده است.
به گزارش خبرگزاری امارات، وزارت خارجه این کشور در بیانیهای که روز چهارشنبه منتشر شد از جامعه جهانی و همچنین کشورهای امضاکننده توافق هستهای با ایران خواسته است که «در راستای تأمین امنیت و ثبات بینالمللی» برای «عاری کردن منطقه خاورمیانه از سلاحهای هستهای و سلاحهای کشتار جمعی» به دونالد ترامپ بپیوندند.
بحرین نیز جمهوری اسلامی ایران را به عدم پایبندی به قوانین بینالمللی متهم کرد و اقدام رئیس جمهوری آمریکا در خروج از برجام را ستود.
در بیانیه حکومت بحرین که روز چهارشنبه در خبرگزاری رسمی این کشور منتشر شد از جمله آمده است: بحرین از تمامی تلاشها برای «جلوگیری از دستیابی ایران به سلاحهای هستهای و همچنین حمایت مالی و معنویاش از شبهنظامیان منطقه» حمایت میکند.
روابط ایران و بحرین در سالهای اخیر دچار تیرگی بوده و مقامهای بحرینی بارها از کشف شبهنظامیان وابسته به سپاه پاسداران در آن کشور خبر دادهاند. ایران همواره این اتهامها را رد کرده است.
پیش از کشورهای عربی، اسرائیل نخستین کشور منطقه بود که از تصمیم رئیس جمهوری آمریکا استقبال کرد.
بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، دقایقی پس از سخنرانی دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، تصمیم او در خروج از برجام را «اقدامی تاریخی» خواند و گفت که ایران «با وجود توافق هستهای، همچنان به توسعه موشکهای بالیستیکش برای حمل کلاهک هستهای ادامه داد».
از زمان وقوع انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷، ایران و اسرائیل دو دشمن اصلی در خاورمیانه به شمار میروند. مقامهای تهران همواره از اسرائیل به عنوان کشوری که سلاح هستهای در اختیار دارد یاد کرده و شماری از آنها نیز خواستار محو این کشور شدهاند.
همچنین دو سازمان عربی نزدیک به عربستان سعودی نیز از اقدام آمریکا در خروج از برجام استقبال کردهاند.
احمد ابوالغیط، دبیرکل اتحادیه عرب، خواستار بازنگری در توافق هستهای با ایران شد. دبیرکل اتحادیه عرب روز چهارشنبه در تونس گفت توافق هستهای که در سال ۲۰۱۵ بین ایران و شش قدرت جهانی امضا شد «صرفا به بخش اتمی فعالیتهای ایران میپرداخت در حالی که ما میگفتیم این بخش، با وجود اهمیتش، تنها موضوعی نیست که درباره ایران باید به آن پرداخت».
احمد ابوالغیط با تأکید بر اینکه اقدامات غیراتمی ایران در منطقه نیز به «بیثباتی» میانجامد، از کشورهای عربی خواست برای اتخاذ واکنش در برابر ایران موضعی واحد بگیرند.
مقامهای جمهوری اسلامی بارها گفتهاند حاضر به مذاکره مجدد درباره برجام یا بازنگری در توافق هستهای نیستند.
همزمان یوسف العثیمین، دبیرکل سازمان همکاری اسلامی، نیز از اقدام رئیس جمهوری آمریکا در خروج از برجام استقبال کرد.
به نوشته رسانههای عربی، دبیرکل سازمان همکاری اسلامی روز چهارشنبه گفت استقبال اولیه کشورهای عربی از برجام به این دلیل بود که «گمان میرفت توافق هستهای با ایران به افزایش ثبات و آرامش در خاورمیانه بینجامد».
با این حال به گفته او، ایران از این توافق «سوء استفاده کرد و به توسعه برنامه موشکهای بالیستیک و حمایت از تروریسم پرداخت».
انتقاد ترکیه و سوریه از اقدام آمریکا
خبرگزاری رسمی سوریه، سانا، به نقل از یک منبع رسمی در وزارت خارجه این کشور، تصمیم دونالد ترامپ در خروج از برجام را بهشدت محکوم کرده و آن را «نشانگر عدم پایبندی واشینگتن به تعهدات بینالمللیاش» خوانده است.
این مقام وزارت خارجه سوریه همچنین بر «همبستگی کامل» کشورش با جمهوری اسلامی ایران تأکید کرده است.
ایران در طول هفت سال جنگ سوریه متحد اصلی حکومت بشار اسد، رئیس جمهوری آن کشور بوده است.
ترکیه نیز از خروج آمریکا از برجام انتقاد کرده است.
خبرگزاری رویترز به نقل از رسانههای ترکیه گزارش داده است که رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری این کشور، اقدام رئیس جمهوری آمریکا در خروج از برجام را یک «باخت» برای واشینگتن خواند و ایالات متحده را متهم کرد که به توافق خود پایبند نبوده است.
با استفاده از گزارشهای رویترز، آسوشیتدپرس، سعودی، امارات، بحرین و رادیو فردا/ ج.