نزول قدرت صدری‌ها در عراق

تصاویر مقتدی صدر در نماز جمعه در مرکز بغداد (عکس: AFP)

يکی از گرو‌ه‌های شيعه در عراق به نام «صدری‌ها» شناخته می‌شود و از طرفداران مقتدی صدر، روحانی افراطی این کشور تشکيل شده است. روزنامه آمریکایی‌ واشینگتن پست اخیرا گزارشی داشت از دوره اوج اين جنبش و دوران نزولی که اين روزها تجربه می‌کند.


این روزنامه می نویسد که مريدان مقتدی صدر، روحانی افراط‌‌‌‌گرای شيعه، زمانی آن قدر قدرت داشتند که هم‌آورد نيروهای آمريکايی بودند، در انتخاب نخست‌وزير عراق نقش تعزيه‌گردان صحنه‌ سياسی بر عهده‌ ايشان بود و خود را مدافعان واقعی اکثريت شيعه‌ عراق می‌دانستند.


واشینگتن پست به نزول قدرت صدری ها پرداخته و می افزاید: هفته‌ گذشته علی‌رغم مخالفت آنها پارلمان عراق توافق‌نامه‌ی امنيتی را تصويب کرد که طبق آن نيروهای آمريکايی تا پايان سال ۲۰۱۱ می‌توانند در عراق بمانند، اين تاريخی است که برای صدری‌ها بسيار دور و دير است. اکنون طرفداران مقتدی صدر در موضع ضعف قرار گرفته‌اند‌ و دنبال راهی می‌گردند که همچنان در صحنه‌ی سياسی عراق نقشی داشته باشند.


به نوشته این روزنامه آمریکایی فردای روزی که توافق‌نامه‌ امنيتی با آمريکا به تصويب پارلمان عراق رسيد، حازم الاعراجی، مشاور ارشد مقتدی صدر، در کاظميه‌ی بغداد بر منبر رفت و گفت: «رأی و نظر ما را ناديده گرفتند و به اين توافق‌نامه رأی دادند. هيچ اعتنايی به شهيدان ما که خون‌شان در جنگ با اشغال‌گری بر زمين ريخته شد نکردند. عراق کشته شد! عراق فروخته شد! حالا ديگر آمريکا دشمن خداست».



واشینگتن پست می نویسد اين روحانی ۳۹ ساله محور طرح‌‌های مقتدی صدر برای تبديل طرفدارانش به يک جنبش اجتماعی مذهبی است تا بدين ترتيب بتواند همچنان فردی وجيه‌الملة باقی بماند. خود مقتدی صدر در يک سال گذشته در انظار عمومی ديده نشده است، طرفداران وی می‌گويند او به دلايل امنيتی و استراتژيک در خفا زندگی می‌کند و در شهر قم در ايران به تحصيل علوم دينی مشغول است.



به نوشته‌ روزنامه‌ واشینگتن پُست، حازم الاعراجی و ۹ روحانی ديگر نزديک به مقتدی صدر کار نظارت بر جنبش صدری‌ها و سپاه مهدی را بر عهده دارند و دستورات و اوامر صدر را اجرا می‌کنند.


واشینگتن پست می افزاید کار آقای الاعراجی اداره‌ شبکه‌ی خدمات اجتماعی است، اما گاهی تظاهرات ضدآمريکايی را سازماندهی می‌کند و حتی در درگيری‌های سال ۲۰۰۴ در نجف سازماندهی نيروهای ضدآمريکايی را هم برعهده داشت. از همين رو در پاييز آن سال توسط نيروهای آمريکايی دستگير شد و ۹ ماه را در زندان گذراند. در سال ۲۰۰۶ و با شروع درگيری‌های فرقه‌ای، به گفته‌ی سه عضو سپاه مهدی که پای وعظ وی می‌نشستند، او دستور قتل افراطی‌های سنی را صادر کرد، موضوعی که خود آن را رد می‌کند و می‌گويد: «ما می‌خواهيم بين خود و سنی‌ها پُل عشق و دوستی ايجاد کنيم».



سودرسان رَغَوان، گزارشگر روزنامه‌ی واشنگتن پست، در محله‌های نجف، کنار گودال‌های فاضلاب و خانه‌های قديمی و مخروبه جايی که پسر بچه‌ها با هفت‌تير‌های پلاستيکی به سوی هم شليک می‌کنند، آقای الاعراجی را دنبال می‌کند که کيسه‌های زردرنگ در دست، در خانه‌ها را می‌زند و به اهل هر خانه کيسه‌ای می‌دهد که در آن مقداری چای، برنج، لوبيا و صابون است. هر چه هست، اين مقدار از جيره‌ی دولت نوری المالکی بيشتر است.


ايمان رحيم زنی بيوه و لاغراندام است و لباسی سرتاسر مشکی بر تن دارد. کيسه‌ی خود را می‌گيرد. حازم الاعراجی به وی قول می‌دهد پزشکی را پيدا کند تا پسر لب‌شکری‌‌اش را معالجه کند. زن به جان مقتدی صدر دعا می‌کند و می‌گويد: «من به هر کسی که آقا سيد صدر بگويد رأی می‌دهم».


رقبای صدری‌ها يعنی مجلس اعلای اسلامی عراق و بازوی نظامی‌اش سازمان بدر به رهبری حکيم، و حزب الدعوة نوری‌المالکی کنترل دولت‌های محلی در استان‌های مرکزی و جنوبی، ارتش و نيروی انتظامی را بر عهده دارند.


در شهرهای نجف و بغداد پوسترهای جديدی با عکس مقتدی صدر و پدرش، آيت‌الله محمد صادق صدر که به همراه دو پسر بزرگترش به دستور صدام ترور شدند، بر ديوارها نصب شده که خبر از تأسيس سازمان تربيتی، آموزشی و خدماتی «المُمَهِدون» می‌دهد. هدف نهايی صدری‌ها به وجود آوردن سازمانی منضبط و فراگير مانند حزب‌الله لبنان است.


رقبای صدری‌ها يعنی مجلس اعلای اسلامی عراق و بازوی نظامی‌اش سازمان بدر به رهبری حکيم، و حزب الدعوة نوری‌المالکی کنترل دولت‌های محلی در استان‌های مرکزی و جنوبی، ارتش و نيروی انتظامی را بر عهده دارند. به گفته‌‌ی آقای الاعراجی «آنها می‌خواهند جنبش صدر نابود شود».


شيخ صلاح‌الدين العُبيدی، يکی ديگر از مشاوران مقتدی صدر، به روزنامه‌ی واشنگتن پُست می‌گويد: «برخی از افراد ما ناراضی‌‌اند و تحمل رفتارهای پرخاشگرانه‌ی دولت را ندارند».


آتش‌بس سپاه مهدی با دولت حتّی باعث شده که طرفداران افراطی مقتدی صدر هم مخالف سياست‌های وی باشند. حسن محمد خادم، قائم‌مقام سپاه مهدی در ديوانيه، به گزارشگر اين روزنامه‌ی آمريکايی می‌گويد: «ما آرزو داريم که به جای رعايت آتش‌بس شهيد بشويم».


وقتی کار دادن جيره‌های غذايی تمام می‌شود، حازم الاعراجی به انتهای خيابانی می‌رسد که در مقابل آن قبرستان افراد سپاه مهدی است، قبرستانی که در دو سال گذشته هر روز به تعداد مزارهای آن افزوده شده است. آقای الاعراجی می‌گويد: «ما ريشه در اين سرزمين داريم، هيچ کس نمی‌تواند ما را ريشه‌کن کند».