باراک اوباما، رییس جمهوری آمریکا و سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان سعودی روز چهارشنبه اول اردیبهشت در ریاض با یکدیگر گفت‌وگو کرده و تحولات منطقه از جمله ایران و جهان را بررسی کردند.
به گزارش خبرگزاری دولتی عربستان، در این دیدار مقام‌های بلندپایه دو کشور حضور داشتند.
دیدار این دو رهبر در حالی انجام می‌شود که روابط میان واشینگتن و ریاض در ماه‌های اخیر به دلیل توافق هسته‌ای قدرت‌های جهانی با ایران و همچنین تلاش سنای ایالات متحده برای انتشار گزارش درباره نقش احتمالی عربستان در حادثه ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ در نیویورک با تلاطم روبرو بوده است.
آن‌گونه که خبرگزاری عربستان گزارش داده است پادشاه این کشور روز چهارشنبه از اعزام هیات عالیرتبه به فرودگاه برای استقبال از باراک اوباما خودداری ورزید و فرماندار ریاض از رییس جمهوری آمریکا استقبال کرد.
این در حالی است که همین خبرگزاری گزارش داده است هنگام ورود مقام‌های بلندپایه کشورهای حاشیه خلیج فارس ریاض، ملک سلمان شخصا در فرودگاه حاضر شده و از آنها استقبال کرده است.
به گزارش خبرگزاری رویترز، این چهارمین واحتمالا آخرین دیدار باراک اوباما از عربستان سعودی است و او امیدوار است بتواند اطمینان ملک سلمان و سایر رهبران کشورهای عربی منطقه که روز پنجشنبه با آنها دیدار خواهد کرد، را از تعهد آمریکا به امنیت آن کشور‌ها جلب کند.
بسیاری از خاندان‌های سلطنتی حاشیه خلیج فارس در صحبت‌های خصوصی از دوران ریاست جمهوری باراک اوباما ابراز ناامیدی کرده و آن را دوره عقب‌نشینی آمریکا از منطقه و در نتیجه دادن فضای لازم به رقیب اصلی خود یعنی گسترش نفوذ ایران می‌دانند.
در مقابل باراک اوباما از تمایل خود به تشویق کشورهای عربی به رسیدن به نوعی «صلح سرد» با ایران سخن گفته که می‌تواند تنش‌های مذهبی را کاهش داده و به دو طرف اجازه دهد روی تهدید امنیتی ناشی از گروه «خلافت اسلامی» تمرکز کنند.
پس از ورود کم سر و صدای آقای اوباما به ریاض که برخلاف دیدارهای قبلی او از تلویزیون پخش نشد، او به مدت دو ساعت با ملک سلمان و تعدادی از شاهزادگان و مقامات ارشد عربستان سعودی گفت‌وگو کرد.
اشتون کار‌تر وزیر دفاع، سوزان رایس مشاور امنیت ملی و جان برنان مدیر اداره اطلاعات مرکزی آمریکا، در این دیدار آقای اوباما را همراهی کردند که به خوبی تمرکز روی مسائل امنیتی در مذاکره با رهبران کشورهای عربی منطقه خلیج فارس را نشان می‌دهد.
آقای اوباما روز پنجشنبه در اجلاس سران کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس شرکت خواهد کرد. در تمامی کشورهای این نهاد به غیر از عمان خاندان‌های سلطنتی سنی حاکم هستند. از نگاه آنها، ایران قدرت رقیب شیعه‌ای تلقی می‌شود که دخالتش در عراق، سوریه، لبنان و یمن تنش‌های مذهبی در سطح منطقه را تشدید کرده است.
این تشدید خصومت را می‌توان در سخنان روز چهارشنبه آیت‌الله خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی ایران به خوبی دید که عربستان سعودی را متهم کرد قصد دارد گروه حزب‌الله مورد حمایت ایران را منزوی کند.
دولت آمریکا با این دیدگاه کشورهای عربی منطقه خلیج فارس موافق است که حکومت ایران در بی‌ثبات کردن منطقه نقش دارد. ولی توافق هسته‌ای آمریکا و سایر قدرت‌های جهانی با ایران باعث شده است عربستان و متحدانش به این نتیجه برسند که آمریکا به نگرانی‌های آنان توجه ندارد.
رهبر ایران گفت: «گیرم فلان دولت فاسد وابسته توخالی پوک با پول و دلار نفتی حزب‌الله را محکوم کند، به درک! چه اهمیتی دارد، حزب‌الله و جوانان آن مثل خورشید می‌درخشند و مایه افتخار دنیای اسلام هستند».
دولت آمریکا با این دیدگاه کشورهای عربی منطقه خلیج فارس موافق است که حکومت ایران در بی‌ثبات کردن منطقه نقش دارد. ولی توافق هسته‌ای آمریکا و سایر قدرت‌های جهانی با ایران باعث شده که عربستان و متحدانش به این نتیجه برسند که آمریکا به نگرانی‌های آنان توجه ندارد.
خبرگزاری رویترز می‌افزاید مشخص نیست آیا رهبران آمریکا و عربستان سعودی در مورد احتمال تصویب قانونی در کنگره آمریکا که ممکن است ریاض را در حملات یازده سپتامبر مسئول بشناسد گفت‌وگو کرده‌اند یانه.
چند روز پیش روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز گزارش داد عربستان سعودی تهدید کرده که در صورت تصویب این قانون دارایی‌های چند صد میلیارد دلاری خود در آمریکا را خواهد فروخت.
آقای اوباما مخالفت خود با این پیش نویس را اعلام کرده است چون به گفته وی، آمریکا را در برابر شکایات حقوقی شهروندان دیگر کشور‌ها آسیب‌پذیر خواهد کرد. او وعده داده که در صورت لزوم این قانون را وتو خواهد کرد.
حملات یازده سپتامبر سال ۲۰۰۱ از سوی گروه القاعده انجام شد که در آن زمان در افغانستان پایگاه داشتند. هر چند ۱۵ نفر از عاملان این حملات شهروند عربستان سعودی بودند ولی تاکنون هیچ‌یک از تحقیقاتی که در آمریکا صورت گرفته نشانی از دخالت حکومت عربستان سعودی در این حملات پیدا نکرده است.
«نفوذ ایران» و نبرد با گروه «خلافت اسلامی»
در حاشیه دیدارهای روز چهارشنبه، اشتون کار‌تر وزیر دفاع آمریکا با همتایان خود از کشورهای عربی منطقه در مورد مقابله با نفوذ ایران و نبرد با گروه «خلافت اسلامی» مذاکره کرد. آنها در زمینه همکاری برای بهبود سامانه دفاعی ضد موشکی، آموزش واحدهای ویژه و امنیت دریایی به توافق رسیدند ولی هیچ توافق و قرارداد جدیدی اعلام نشده است.
دبیرکل شورای همکاری خلیج فارس گفت نیروهای کشورهای عضو همراه با آمریکا برای جلوگیری از قاچاق اسلحه به ایران گشت‌های دریایی مشترک انجام خواهند داد.
قبل از سفر اوباما به ریاض دیدارهای متعددی بین مقامات ارشد دو طرف انجام شد.
آقای اوباما و ملک سلمان سپتامبر گذشته در واشنگتن دیدار کردند و قبل از آن نیز رییس جمهوری آمریکا سران کشورهای عربی خلیج فارس را در ماه مه به کمپ دیوید دعوت کرد که تعدادی از آنها در این جلسه شرکت نکردند.
چندی پیش باراک اوباما در مصاحبه‌ای با یک مجله آمریکایی، برخی از دولت‌های عربی حاشیه خلیج فارس و دولت‌های اروپایی را «سواران مجانی» توصیف کرده بود که بدون پذیرش و قبول مسئولیت خواستار دخالت و اقدام آمریکا می‌شوند.
او در اظهار نظر دیگری در پاسخ به این سئوال که آیا عربستان سعودی دوست آمریکاست گفته بود: «این یک موضوع پیچیده است».
آقای اوباما پس از پایان سفر به عربستان قرار است روز دوشنبه در شهر هانوفر آلمان با رهبران بریتانیا، فرانسه و ایتالیا دیدار کند. از قرار معلوم مسئله نبرد با گروه «خلافت اسلامی» و سایر موضوعات امنیتی مهم جز مباحث این ملاقات‌ها خواهند بود.