تغییر ناتمام در وزارت اطلاعات؛ رسانه‌ای شدن اختلاف خامنه‌ای و احمدی‌نژاد

  • مراد ویسی

بازدید شش ساعته آیت‌الله خامنه‌ای از وزارت اطلاعات در ۱۳ اسفند ۸۹

رسانه‌ها و خبرگزاری‌های ایران در ساعات پایانی یکشنبه شب پر بودند از خبر و شایعه درباره استعفای حیدر مصلحی، وزیر اطلاعات دولت محمود احمدی‌نژاد. نخست؛ ایرنا، خبرگزاری دولت، خبر استعفای وزیر اطلاعات را منتشر کرد.

اما چند دقیقه بعد، خبرگزاری فارس و سپس خبرگزاری‌های ایسنا و مهر اعلام کردند که آیت‌الله خامنه‌ای با استعفای وزیر اطلاعات مخالفت کرده و او کماکان در سمت خود باقی خواهد ماند.

مجید محمدی، جامعه‌شناس و تحلیلگر سیاسی در آمریکا معتقد است که دعوای موجود در سطوح عالی حکومت، حالا مهم‌تر از استعفا یا عدم استعفای وزیر اطلاعات است. مجید محمدی:

«پذیرش یا عدم پذیرش این استعفا به اعتقاد من، بحثی برای تنازع قدرت میان دو نهاد ریاست جمهوری و رهبری است که در جمهوری اسلامی شکلی ساختاری دارد.
به اعتقاد من نظریه نظارت ولایت فقیه در دوره آقای خامنه‌ای به تاریخ پیوست و امروز ما با ولی فقیهی مواجهیم که قدرت مداخله و مدیریت خود را در همه نهادهای جمهوری اسلامی از جمله در دولت دارد.
در دوره‌هایی که اختلاف بالا می‌گیرد، این اختلاف به چینش مهره‌ها برمی‌گردد. برای اموری مانند انتخابات که آقای خامنه ایی مایل است که نظرات خودش در این چینش ها اعمال شود.
آقای احمدی نژاد با بر کنار کردن آقای متکی- وزیر امور خارجه- این اختلافات را دامن زد. ولی آقای خامنه‌ای می‌خواست که برکناری آقای متکی نقطه پایانی بر این مسائل باشد، اما ظاهراً آقای احمدی‌نژاد کماکان همان رویه سابق را دارند ادامه می‌دهند.»


خبرگزاری‌های ایران معمولاً در ساعات نیمه شب تا صبح، اخبار کمتری منتشر می‌کنند. اما خبر استعفای وزیر اطلاعات و جدال رسانه‌ای بر سر استعفای او موضوعی بود که رسانه‌های ایران تا ساعات اولیه صبح دوشنبه نیز، به آن توجه نشان دادند.

در همین چهارچوب، سایت جهان‌نیوز که منتقد محمود احمدی‌نژاد و اسفندیار رحیم مشایی است، اعلام کرد که استعفای وزیر اطلاعات به این دلیل بوده که وی یکی از معاونانش را برکنار کرده ولی رحیم مشایی، رئیس دفتر رئیس‌جمهور، با این اقدام مخالفت کرده و وزیر اطلاعات را برای تغییر تصمیم خود، تحت فشار گذاشته است.

فرخ نگهدار، تحلیلگر سیاسی در لندن نیز با تأیید این موضوع معتقد است که در شرایط کنونی موضوع اختلافات، بالاتر و مهم‌تر از شخص اسفندیار رحیم مشایی است. فرخ نگهدار:

«در خبرها آمده است که در رابطه با یکی از معاونین وزیر اطلاعات بوده که چنین مسئله‌ای پیش آمده است. اما اگر بخواهیم عمیق‌تر به این مسئله نگاه کنیم، موضوع بر سر حد اختیارات دولت و حد اختیارات مقام رهبری – آقای خامنه‌ای – است، موضوع فقط موضوع رحیم مشایی نیست.»

از سوی دیگر، خبرگزاری ایرنا نیز کوتاه نیامده و ساعت دو و نیم بامداد روز دوشنبه، اخبار موجود درباره مخالفت آقای خامنه‌ای با استعفای حیدر مصلحی را «شایعه، سانسور و ادعای خلاف واقع» خوانده است.

خبرگزاری ایرنا مدعی شد که هنوز از دفتر آیت‌الله خامنه‌ای هیچ اطلاعیه‌ای در این باره منتشر نشده و حتی در سایت رسمی رهبری نیز هیچ خبری دال بر مخالفت آقای خامنه‌ای، با استعفای حیدر مصلحی دیده نشده است. خبرگزاری دولت همچنین اضافه کرده که محمود احمدی‌نژاد نیز تا نیمه‌شب یکشنبه هیچ پیامی در این باره از آیت‌الله خامنه‌ای دریافت نکرده است.

اما دامنه این اختلافات که حالا بر سر موضوع وزیر اطلاعات بروز کرده، تا کجا ادامه پیدا خواهد کرد و تا چه سمت و سویی کشیده خواهد شد؟ مجید محمدی معتقد است:

«به نظر من در دو حیطه این اختلافات تداوم می‌یابد. یکی از آنها، حیطه‌هایی است که برهم افتادگی سازمانی میان دولت و دستگاه رهبری وجود دارد. مثلاً در سازمانی مانند فرهنگ و ارتباطات اسلامی یا سازمان حج و زیارت که در یک دوره آقای احمدی‌نژاد تلاش کرد برای اینکه فرد مورد نظر خودش را برای ریاست این سازمان‌ها منصوب کند، اما رهبری در این مورد دخالت کرد.
حیطه دوم، حیطه وزرایی است که آقای خامنه‌ای، بالاخص در دوره دوم ریاست جمهوری آقای احمدی‌نژاد، آنها را متعلق به خودش می‌دانسته، مانند وزیر امور خارجه، کشور و یا وزیر اطلاعات. به اعتقاد من این اختلافات می‌تواند به حیطه وزارت کشور نیز بسط و گسترش پیدا کند.»


فرخ نگهدار نیز معتقد است که اختلافات موجود بر سر وزیر اطلاعات، نقطه عطفی در حکومت جمهوری اسلامی به وجود آورده است.

«[این موضوع] یک نقطه چرخش است. یک نقطه تحول است. تمامی موارد این انتخاب‌ها در خفا انجام می‌شد و موضوع به صحنه علنی و یا رسانه‌ای کشیده نمی‌شد. این اولین بار است که آقای احمدی‌نژاد [از میان وزرا] کسی را بر کنار می‌کند و محافل وابسته به دفتر رهبری آن را انکار می‌کنند.»

در مجموع، روزهای اخیر، روزهای اوج‌گیری حملات منبری‌های طرفدار آیت‌الله خامنه‌ای به محمود احمدی‌نژاد و اسفندیار رحیم مشایی بوده است و اکنون موضوع استعفای وزیر اطلاعات می‌تواند حملات لفظی به دولت و شخص محمود احمدی‌نژاد و اطرافیانش را بیشتر کند.