رئیسجمهور فدراسیون روسیه بهتازگی فرمان جدیدی صادر کرده، که بر خلاف رویهٔ معمول، پوشش رسانهای چندانی نگرفته است.
بر اساس فرمان شمارهٔ ۸۲۱ که ولادیمیر پوتین پنجم نوامبر (۱۴ آبان) آن را امضا کرد، بخش قابل توجهی از مردان خارجی متقاضی اقامت دائم در روسیه یا شهروندی اینکشور، باید با ارتش روسیه قرارداد ببندند.
بر اساس این قرارداد، افراد یادشده باید آمادگیشان را برای خدمت در ارتش روسیه یا وزارت شرایط اضطراری این کشور، دستکم به مدت یکسال اعلام کنند؛ مگر اینکه مشمول شرایط معافیت از خدمت نظامی باشند.
البته همه مردان خارجی متقاضی اقامت دائم یا شهروندی فدراسیون روسیه، مشمول شرایط یکسانی نمیشوند. مثلا مردان اهل بلاروس متحد نظامی روسیه از این قانون مستثنی شدهاند. شهروندان قزاقستان و مولداوی، تنها در صورت درخواست تابعیت روسیه مشمول این قانون میشوند و نه برای دریافت اقامت دائم. و با شهروندان اوکراین بهطور کلی بر اساس قوانین دیگری برخورد میشود.
در رسانههای روسیه، صحبت زیادی از جزئیات این فرمان نشده و صرفاً به «معرفی شیوههایی برای تسهیل اخذ اقامت دائم یا شهروندی فدراسیون روسیه» بسنده شده است.
به عنوان مثال، اتباع خارجی که در جبههٔ اوکراین برای روسیه جنگیده باشند، برای دریافت شهروندی روسیه نیازی به گذراندن امتحان زبان روسی ندارند.
قانونگذاران مجلس دومای روسیه هم اخیراً پیشنویس قانون جدیدی را بررسی کردهاند که میگوید خارجیهایی که برای روسیه جنگیده باشند، در صورتی که در کشور خود تحت تعقیب باشند، مشمول مقررات استرداد نخواهند شد.
حضور خارجیها در صفوف ارتش روسیه و در جبهههای جنگ اوکراین موضوع تازه و بیسابقهای نیست. تاکنون افرادی از گوشهوکنار جهان به شکل داوطلبانه و در ازای دریافت پول، یا شرایط آسان دریافت شهروندی روسیه به ارتش این کشور پیوستهاند.
الکساندر باستریکین، رئیس کمیته تحقیقاتی روسیه، اردیبهشت امسال گفت دستکم ۲۰ هزار شهروند کشورهای آسیای میانه، که بهتازگی شهروندی روسیه را کسب کردهاند، در خط مقدم نبرد با اوکراین حضور داشتند و دستکم ۱۰ هزار تن دیگر هم، برای «حفر سنگر» اعزام شده بودند.
حتی بهتازگی هم آگهیهایی در تهران مشاهده شدهاند که ظاهراً با هدف جذب شهروندان ایرانی برای خدمت در جبههٔ اوکراین در قبال دریافت پول انتشار یافته است. هرچند سفارت فدراسیون روسیه در تهران، این آگهیها را «جعلی و کار افراد سودجو» خوانده، اما افرادی که تلفن درجشده در این آگهی را پاسخ میدهند، گفتهاند که این آگهی، واقعی بوده و پس از هماهنگی با مسئولان ذیربط ایرانی منتشر شده است.
بیشتر در این باره: آیا روسیه در حال جذب مزدور از ایران برای جنگ اوکراین است؟در همین حال گزارشهایی هم از روسیه منتشر شده که از احضار خارجیهایی، که به تازگی شهروندی روسیه را دریافت کردهاند، به دفاتر امور مهاجران حکایت دارد.
بر اساس این گزارشها، شهروندان جدید تهدید شدهاند که در صورت سر باز زدن از نامنویسی برای خدمت سربازی، شهروندی روسیه را از دست خواهند داد. بر اساس برخی گزارشها، پلیس روسیه با یورش به محل کار یا اسکان گروههای بزرگی از شهروندان جدید این کشور، آنها را بازداشت و وادار به امضای قرارداد با ارتش کرده است. رادیو فردا به شکل مستقل قادر به تأیید این گزارشها نیست.
در این میان تیمور عمروف، از کارشناسان بخش روسیه بنیاد کارنِگی در برلین، معتقد است که فرمان جدید ولادیمیر پوتین با دو انگیزهٔ مختلف صادر شده است.
این کارشناس امور روسیه که با «سیستِما»، واحد تحقیقی بخش روسی رادیو اروپای آزاد/ رادیو آزادی صحبت کرده، میگوید: «دولت روسیه با این مقررات تازه، دو مشکل را به موازات هم حل میکند. از یکسو، با اعمال فشار بر افرادی که توانایی چندانی در دفاع از حقوق خود ندارند، تعداد نیروهای اعزامی به جبهههای اوکراین را افزایش میدهد و از سوی دیگر، از جذابیت روسیه برای مهاجرت طویلالمدت و دائم میکاهد».
به این ترتیب، در آینده، مهاجران جدید صرفاً بهعنوان نیروی کار موقت به این کشور سفر خواهند کرد. شرایطی که به گفتهٔ تیمور عمروف، «برای حکومت روسیه، مطلوبتر است».
عاکف، یک شهروند ۴۸ ساله جمهوری آذربایجان که از چهار سال پیش ساکن روسیه بوده و همسرش روس است، تنها پس از رجوع به ادارهٔ مهاجرت برای بررسی مدارک مورد نیاز جهت درخواست اقامت دائم، از فرمان جدید با خبر شد.
به گفتهٔ ماریا، که سه سال پیش با عاکف ازدواج کرده، آنها در «نیژنی نووو گرود» خانه و زندگی تشکیل داده بودند و عاکف هم پس از پشت سر گذاشتن امتحان زبان روسی، همه شرایط لازم را برای دریافت اقامت دائم دارد.
حالا اما این زوج، تصمیم گرفتهاند که با ترک روسیه، قید اقامت دائم عاکف در این کشور را بزنند. ماریا در گفتوگو با رادیو اروپای آزاد/ رادیو آزادی میگوید: «مثل گوشت داخل چرخگوشت گیر افتادهایم و نمیدانیم چه کنیم».