بررسي امكان اجراي الگوي توسعه اقتصادي چين: فقدان ساختار واحد قدرت و استراتژي واحد اقتصادي در ايران

فريدون خاوند (گزارش اقتصادي روز) چين كه در گذشته‌اي نه چندان دور، در مقام يكي از دو «غول كمونيست» دنياي جنگ سرد، پرچمدار انقلابي ترين روايت ماركسيسم-لنينيسم بود، امروز به رغم حفظ نظام تك حزبي كمونيستي، به باشگاه قدرت هاي بازرگاني پيوسته و رشد اقتصادي اش ستايشگران بسيار دارد، از جمله در شماري از محافل جمهوري اسلامي كه با تكيه بر استراتژي توسعة آمرانه، از «اصلاحات اقتصادي منهاي آزادي سياسي» هواداري ميكنند. استدلال چنين است : اگر چين توانست بدون رها كردن «ديكتاتوري پرولتاريا» به رشد چشمگير اقتصادي دست يابد، ايران هم ميتواند به همين دستآورد برسد، بي آنكه به دموكراسي سياسي و الزامات آن تن در دهد. جاذبه «الگوي چيني» براي شماري از جريان هاي سياسي جمهوري اسلامي تازگي ندارد، ولي در چند روز گذشته، در پي سفر اخير جيانگ زمين رهبر چين به ايران، اين بحث بالا گرفته است. «پاسخ سعيد حجاريان به طرفداران الگوي چيني»، شنبة همين هفته، عنوان اصلي صفحة نخست روزنامة اصلاح طلب «نوروز» چاپ تهران را به خود اختصاص داد، عضو شوراي مركزي «جبهة مشاركت» در گفتگويي با اين روزنامه ميگويد كه «اصولا الگوي توسعة چيني با روحية دموكراسي خواهي مردم ايران هماهنگ نيست». عباس عبدي در همين زمينه مي نويسد كه «قبل از انقلاب هم عده اي ديگر در صدد الگو برداري از انقلاب چين بودند كه سرنوشت آنان بر همگان روشن است.» تجربة چين، به دلايل گوناگون، براي جمهوري اسلامي چندان قابل تقليد نيست. جهتگيري پكن در راستاي اقتصاد آزاد، از اواخر سال هاي 1970 به اين سو، متكي بر يك دستگاه واحد تصميمگيري است، حال آنكه در جمهوري اسلامي نه از ساختار يكپارچة قدرت خبري هست و نه از استراتژي واحد اقتصادي. به علاوه چين توانسته است در نقش يك «بازيگر عادي» وارد صحنة جهاني شود، با سه قطب نيرومند اقتصادي دنيا رابطه بر قرار كند، از همه سرمايه بگيرد و به همه كالا بفرستد. در وراي اين مسايل، تفاوت هاي زيادي وجود دارد ميان چين و ايران از ديدگاه تاريخي، جغرافيايي، فرهنگي و غيره…، كه الگو برداري را غير ممكن ميكند. و تازه جاذبة تجربة چين نبايد ابهام هاي بزرگي را كه بر آيندة اين كشور سنگيني ميكند، بپوشاند. نبرد چين براي دستيابي به توسعه، هنوز با پيروزي فاصلة زيادي دارد، كسي به درستي نميداند پر جمعيت ترين كشور جهان به كجا ميرود، با چالش هاي بزرگي چون بيكاري ده ها ميليون نفر از شهروندانش چگونه روبرو ميشود و صد ها هزار نفر از مديران بخش دولتي، چگونه خواهند پذيرفت از امتيازات خود بگذرند و ميدان را، به سود بازيگران بخش خصوصي، رها كنند.