نمايشگاه بين المللي كتاب و صنعت نشر در ايران از ديد يك نويسنده: خودسانسوري و بي رمقي بازار كتاب

بكتاش خمسه پور، مصاحبه با جواد مجابي (تهران) بكتاش خمسه پور (راديوآزادي): آقاي دكتر مجابي! به نظر شما نمايشگاه بين المللي كتاب در تهران طي سالهاي اخير چه روندي را طي كرده؟ جوادمجابي (تهران): در اينكه نمايشگاه هاي كتاب به عنوان يك ضرورت تلقي مي شوند شكي نيست. در اين 15 سالي كه از نمايشگاه كتاب گذشته درواقع تا حدي توانسته در معرفي كتاب به جامعه موثر باشد. اما بايد ديد آيا عملا چه كاري انجام شده است. من تصور مي كنم به دلايل زيادي كه شايد ربطي به نمايشگاه كتاب هم نداشته باشد، بساط بيمار كتاب نتوانسته است شفا پيدا كند و حتي تيراژ اخير 3 هزار تائي به تيراژهاي هزارتائي سقوط كرده است. بكتاش خمسه پور: دليل اين كاهش تيراژ چيست؟ بعضي آن را ناشي از شمار اندك كتاب خوانان در ايران مي دانند. آيا دلايل ديگري نيز هست؟ جواد مجابي: طبيعتا. من فكر مي كنم دلايل زيادي دارد. يكي اينكه به هرحال انواع نظارت ها و محدوديت ها و ممنوعيت هايي كه براي كتاب در طول اين دهه بوده است بسيار موثر بوده است در مسئله فروش كتاب. به ياد بياوريم كه در دهه 1340 تيراژهاي 30 هزار تائي داشتيم. و تيراژ هزارتائي در قياس با آنها تيراژ غم انگيزي است. سواي مسئله سانسور، كه در واقع خودسانسوري است، يعني نويسندگان در واقع به علت محدوديت ها وممنموعيت ها به نوعي خودسانسوري ناگزير شده اند و اين جاذبه كتابخواني را در ايران بسيار كم كرده است و علل ديگري هم وجود دارد مثل توسعه رسانه هاي ديداري و شنيداري و اينترنت و ماهواره و راديوها و تلويزيون و غيره كه فرهنگ شفاهي را بيشتر انعكاس مي دهد تا فرهنگ كتبي. بكتاش خمسه پور: آقاي مجابي! اصولا به عنوان يك نويسنده در نمايشگاه بين المللي كتاب در سالهاي گذشته شركت داشتيد؟ جواد مجابي: گاهي كه بعضي از كتاب هاي من در بعضي سالها عرضه مي شده. ولي به طور كلي من مي خواهم يك ارتباط در اين زمينه مطرح كنم. در جوايزي كه هرسال براي كتاب مي دهند تاحالا ادبيات داستاني مثل رمان وشعر و داستان كوتاه و اينها اصلا جائي نداشته است. يك مشت كتاب هاي تحقيقي كه كيفيت آنها هم چندان روشن نيست جوايز را مي بردند. و در واقع ادبيات دادستاني از جوايز كتاب كاملا به دور مانده است واين نشان مي دهد كه نوع نگاه به كتاب از ديد كساني كه قسمت فرهنگي را دنبال مي كنند چه بوده است. حالا بايد تقسيم بندي هاي مثل فرهنگ خودي و فرهنگ غيرخودي و سياست هاي موضعي بعضي از آدم ها و البته توي اين سالهاي اخير كوشش هائي شده است براي آزاد سازي كتاب و رفع موانع تا حدي، و اين در واقع فشار هائي بوده است كه خود مردم وارد آورده اند كه اين سياست ها تغيير كند وتا حدي اين قضييه دارد شكل مي گيرد كه سانسور به حداقل خود برسد و يك راهكارهائي براي اين قضييه انديشيده شود. اما درست موقعي اين سياست ها انديشيده مي شود و شيوه هاي به كار گرفته مي شود كه رمقي در بازار كتاب باقي نمانده است ورابطه در واقع گسسته شده است.