(rm) صدا | [ 5:05 mins ]
به گفته يک تحليلگر و ديپلماتها آمريکا اگر به طور مستقيم وارد مذاکرات بر سر برنامه هسته اي ايران نشود، مذاکرات اتحاديه اروپا و ايران به نتيجه عملي نخواهد رسيد. در حالي که براي پاسخ دادن پايتختهاي چهار کشور ايران، انگستان، فرانسه و آلمان درباره توافق اوليه پاريس فرصت زيادي نمانده است، شرکتهاي اروپايي که عامل اجراي برخي امتيازهاي اتحاديه اروپا به ايران مي تواند باشند، پيشاپيش اعلام کرده اند که تکنولوژي مربوطه را به ايران نمي فروشند. ريچارد باوچر سخنگوي وزارت خارجه آمريکا گفت: آنچه براي آمريکا مهم است اين نيست که ايران توافق کند. آنچه مهم است اين است که ايران عمل کند و همچنين آژانس بين المللي انرژي اتمي بتواند اين عمل کردن به درخواست جامعه بين الملل را تاييد کند. بهمن باستاني (راديو فردا): در بند هشت قطعنامه اخير شواري حکام آژانس بين المللي انرژي اتمي از ايران خواسته شده که افزون بر غني سازي اورانيوم، فعاليتهاي مربوط به آب سنگين اراک را هم متوقف کند. در نيروگاه آب سنگين توليد پلوتونيوم که براي ساخت بمب اتم به کار مي رود، عملي است.
اروپاييها در مذاکرات با ايران از جمله مشوقهايي که پيشنهاد کرده اند، ايجاد نيروگاه آب سبک مانند نيروگاه بوشهر است که توانايي آن صرفا براي مصارف غيرنظامي و توليد برق است. اين توافقها به نظر مي رسد که تا حدودي در پاريس به عمل آمده و آن طور که وزير خارجه جمهوري اسلامي ديروز گفت، ايران اميدوار است که عملي شود.
(صداي کمال خرازي): مذاکرات تا حد زيادي پيش رفته. البته هنوز نکاتي هست که بايد نهايي شود. آنچه که مهم است پذيرش اين است که ايران يک کشور توانمند است، کشوري است که به فناوري هسته اي براي مصارف صلح آميز دست پيدا کرده و مهم آن است که ديگران مطمئن شوند ما برنامه اي براي توليد سلاحهاي هسته اي نداريم. به همين دليل هم است که ما تعليق را در گذشته پذيرفتيم و امروز هم صحبت از ادامه تعليق است براي يک مدت کوتاه. تا اين که چنين اطميناني حاصل شود. روند مذاکرات روند مثبتي بوده و ما اميدواريم که چنين روالي که بين ايران و اروپاييها هست، بتواند نهايي شود.
اما به گفته ديويد اولبرايت بازرس تسليحاتي سازمان ملل، مشکل اصولا اين نيست که اروپاييها با ايران به توافق برسند و در برابر امتيازهايي که مي دهند ايران غني سازي اورانيوم را متوقف کند. مشکل اين است که اين توافقات چگونه مي خواهد عملي شود.
شماري از ديپلماتها در اروپا که نخواسته اند نامشان فاش شود به خبرگزاري رويتر گفته اند که شرکتها و کارخانه هاي آلماني و فرانسوي که قاعدتا مي بايست مشوقهاي فن آوري اتحاديه اروپا به ايران را برآورده کنند، اين کار را نخواهند کرد. بنا بر اين اظهارات مسئولان دولت آلمان با شرکتهاي آلماني تماس گرفته و از آنها درباره اين که آيا حاضرند تکنولوژي توليد آب سبک را به ايران بفروشندف پرسيده اند. پاسخ اين شرکتها همه منفي بوده و گفته اند براي آنها معامله با آمريکا سود آور تر است تا انجام چنين معامله اي. ديپلماتها مي گويند پاسخ شرکتهاي فرانسوي به اين پرسش هم چنين است. بر همين پايه است که به عقيده ناظران و ديپلماتها در وين، تا آمريکا به طور مستقيم درگير با حل بحران مناسبات ايران با غرب بر سر فعاليتهاي هسته اي نشود، توافقهايي از نوع توافق وين و پاريس حتي در صورت نهايي شدن تنها بر کاغذ و موقت خواهد بود.
ديويد اولبرايت بازرس پيشين سازمان ملل بر همين نکته تاکيد دارد و مي گويد: اين چيزي را براي دراز مدت و يا حتي ميان مدت حل نمي کند. براي شش ماه ممکن است ايران غني سازي را متوقف کند و بعد باز دور تازه اي از اين رويارويي آغاز مي شود و آن طور که چندين ديپلمات به خبرگزاري رويتر ديروز گفته اند ايران ممکن است اکنون به توقف غني سازي اقدام کند تا جلسه پنجم آذر سازمان بين المللي انرژي اتمي را بدون آن که مساله ارجاع پرونده اش به شوراي امنيت سازمان ملل مطرح شود، بگذراند. اما بعد به گونه اي از اروپا ايراد بگيرد و غني سازي را آغاز کند.
همين موضوع را روز گذشته خبرنگاري با ريچارد باوچر سخنگوي وزارت خارجه آمريکا مطرح کرد و پرسيد که موضع آمريکا در برابر اين زمزمه به اصطلاح فرصت خريدن جمهوري اسلامي چيست؟ ريچارد باوچر گفت: آنچه اکنون روشن است، توافق آمريکا و اتحاديه اروپا بر سر يک موضوع بنيادي است. اين که ايران لازم است به طور کامل خواستهاي سازمان انرژي اتمي را فورا اجرا کند. ريچارد باوچر درباره توافق اوليه اتحاديه اروپا و ايران گفت: آنچه براي آمريکا مهم است اين نيست که ايران توافق کند. آنچه مهم است اين است که ايران عمل کند و همچنين آژانس بين المللي انرژي اتمي بتواند اين عمل کردن به درخواست جامعه بين الملل را تاييد کند.
فرصت براي ايران و براي تاييد آژانس چند روز بيشتر نيست. دبير کل آژانس بين المللي انرژي اتمي اعلام کرده است براي تاييد توافقهاي عملي ايران آژانس دستکم ده روز فرصت مي خواهد تا او بتواند نتيجه را در گزارشش قبل از اجلاس 5 آذر به اعضاي شوراي حکام آژانس ارائه دهد. تا پنجم آذر 17 روز بيشتر نمانده است.
