(rm) صدا |
علي سجادي (راديو فردا): سازمان بين المللي انرژي اتمي مي گويد: شاهد و مدرکي به دست نياورده است که نشان دهد ايران در حال توليد جنگ افزارهاي هسته است، اما تحقيق درباره برنامه هسته اي ايران هنوز کامل نشده است. محمد البرادعي، رئيس سازمان بين المللي انرژي اتمي، در گزارشي که روز دوشنبه براي هيات مديره سازمان فرستاد و مضمون آن به رسانه هاي خارجي درز کرده است، يادآور شده که تاکنون مدرکي به دست نيامده است که نشان دهد ايران در صدد ساختن بمب اتمي است. گزارش مي افزايد: ايران در گذشته دست به مخفي کاري زده است، بنابراين مدتي طول مي کشد تا بتوان با قاطعيت درباره برنامه هسته اي ايران نظر داد. فريبا مودت گزارش ويژه را به اين مطلب اختصاص داده است.
فريبا مودت (راديو فردا): گزارش به اصطلاح محرمانه آژانس بين المللي انرژي اتمي به هيات مديره آژانس که قرار است کمتر از 10 روز ديگر تشکيل جلسه دهد، مجموعه اي است از ابراز خشنودي از همکاري هاي ايران با آژانس و اظهار رضايت از اقداماتي که جمهوري اسلامي براي جلب اعتماد جامعه بين الملل انجام داده است و از سوي ديگر ابراز نگراني از اين که ايران با توليد پلوتونيوم و اروانيوم غني شده که مي تواند در توليد سلاح هاي اتمي به کار رود، مفاد معاهده خلع سلاح اتمي را زير پاي نهاده است. محمد البرادعي در اين گزارش اذعان داشته است که هيچ گونه شاهدي دال بر اين که ايران در صدد توليد بمب اتمي برآمده است وجود ندارد، هرچند که بنا به اين گزارش، ايران در گذشته کرارا خلاف ملاحظات حفاظتي، بسياري از جنبه هاي فعاليت هاي اتميش را از جامعه بين الملل پنهان کرده است، ملاحظاتي که بر اساس آن کليه فعاليت هاي اتمي اعضا بايد مسالمت آميز و صلح جويانه باشد. علت اين تضاد متن و لحن را از دکتر شهرام چوبين، کارشناس در انستيتوي مطالعات استراتزيک ژنو، جويا شدم.
دکتر شهرام چوبين (کارشناس در انستيتوي مطالعات استراتزيک ژنو): اروپايي ها البته ميلند بر اين نکته تاکيد کنند که فصل تازه اي در سياست ايران در قبال آژانس بين المللي گشوده شده است، اما احتمالا محافل ديگري معتقدند که ايران منظما فعاليت هاي هسته اي خود را به دلايلي پنهان کرده است. فکر مي کنم آژانس بين المللي در صدد خريدن وقت بيشتري براي خود است، زيرا مقامات آژانس خود گفته اند که به طور کامل برنامه هاي هسته اي ايران را تحليل نکرده اند و در مورد آن به نتايج قطعي نرسيده اند.
ف.م: اما دکتر محمدرضا جليلي، استاد روابط بين الملل در دانشگاه ژنو، ضديت در مفاد گزارش آقاي البرادعي را ناشي از برخورد شخصي وي با مساله تلقي مي کند.
دکتر محمدرضا جليلي (استاد روابط بين الملل در دانشگاه ژنو): آقاي البرادعي يک ديپلمات هست و عادت دارد به اين که کژدار و مريض رفتار بکند و بنابراين مطالب ضد و نقيضي در گزارششان هست که همه را مي تواند راضي کند يا همه را مي تواند ناراحت بکند و بنابراين هر کسي مي تواند از اين يک برداشتي بکند به نفع خودش. هم ايران، هم آمريکا بعضي ها معتقدند (روزنامه Le Monde هم امشب مي نويسد) که ممکن است آمريکايي ها از اين مساله استفاده کنند و مساله را به شوراي امنيت بکشانند و از طرف ديگر ايران مي تواند خوشحال باشد براي اين که ... اعلام کرده است که با ايران همکاري مي کند و يک حالت بينابيني است که فعلا نتيجه اش اين است که هم ايران يک مقدار وقت و فرصتش را زياد مي کند و هم نمي شود واقعا از ايران انتقاد مستقيم کرد.
ف.م: اما آيا برخورد ديپلماتيک آژانس بين المللي بحران جاري را در ارتباط با برنامه هاي هسته اي ايران و جامعه بين المللي تخفيف خواهد داد؟
شهرام چوبين: اگر نظر شخصي مرا بخواهيد، بايد بگويم که حتما دليلي وجود داشته است که ايران در سالهاي گذشته در کارهايش پنهانکاري کرده است و مطمئن نيستم که پروتکل الحاقي معاهده منع گسترش سلاح هاي اتمي نيز همراه با بازرسي هاي آژانس، ايران را از از توليد سلاح هاي مذکور، اگر بخواهد به اين امر دست بزند، بر حذر دارد. اما فکر مي کنم ايران با ذکاوت توانسته است از فشارهاي بين المللي بر خود بکاهد. اما اين که آيا تصميم نهايي جامعه بين الملل مي تواند واقعا ايران را بر آن دارد که برنامه هاي هسته اي خود را تنها به توليد نيرو محدود کند، ترديد دارم.
ف.م: اما شکي نيست که ايران تا آن جا که به ضرب الاجل هاي اخير مربوط بوده است، سعي کرده تقاضاي جامعه بين الملل را حداقل در مورد امضاي پروتکل الحاقي برآورده کند و برنامه غني سازي اورانيوم اش را به حال تعليق درآورد و اين سوال مطرح مي شود که آيا اين امتيازات براي جامعه بين الملل نمايانگر حسن نيت ايران نيست؟
شهرام چوبين: من آن ها را امتيازاتي ظاهري و نظري توصيف مي کنم. اين جا مساله 21 اکتبر را پشت سر گذاشته ايم. حال بايد منتظر ضرب الاجل 20 نوامبر باشيم. به تصور من، بازرسان آژانس بين المللي به ماموريت هايشان در ايران ادامه خواهند داد و خواهيم ديد که آيا واقعا ايران برنامه هاي هسته اي خود را متوقف خواهد کرد يا نه، دوباره آن ها را از سر خواهد گرفت، تاني خواهند کرد و باز هم از سر خواهد گرفت؟ دستيابي تعادل ميان حق ايران براي برخورداري از برنامه هاي مسالمت آميز هسته اي و اطمينان خاطر دادن به جامعه بين المللي در اين مورد، هنوز ميسر نشده است.
ف.م: همين نکته را با اندي آپنهايمر، کارشناس تسليحات اتمي موسسه تحقيقات استراتژيک Jane's در لندن در ميان گذاشتم.
اندي آپنهايمر (کارشناس تسليحات اتمي موسسه تحقيقات استراتژيک Jane's): اين احتمال وجود دارد که هيات مديره آژانس ايران را به تخطي از معاهده متهم کند، اما در عين حال آژانس مي خواهد به بهترين نتيجه ممکن دست يابد و مايل به اعمال اقدامات سختگيرانه، به آن گونه که آمريکا مي خواهد، نيست. شرايط دشوار است و احتمالا قبل از هر چيز بايد برنامه هاي اتمي ايران مورد بازرسي هاي بيشتري قرار گيرد و علي رغم آن چه اروپا مي خواهد عنوان کند، امضاي پروتکل الحاقي به معني حل مساله به طور کلي نيست. ايران اما در طول چند ماه گذشته هدف بازرسي ها و بازبيني هاي دقيق آژانس بين المللي بوده است و به گفته مقامات جمهوري اسلامي، گزارش کاملي از فعاليت هاي خود را تسليم آژانس کرده است.
ف.م: اما گري سيک، مشاور امور امنيتي کاخ سفيد در زمان رياست جمهوري کارتر و کارشناس امور ايران، به موثر بودن اين بازرسي ها اعتقاد چنداني ندارد.
گري سيک (مشاور امور امنيتي کاخ سفيد در زمان رياست جمهوري کارتر): بالاخره در يک مرحله تنها اين که بدانيم ايران چه مي کند، کافي نيست و اين جا است که با مخمصه اي روبرو خواهيم بود که نمي دانيم چه بکنيم. اگر ايران به برنامه هاي هسته اي خود به طور کامل ادامه دهد، اين به معني آن خواهد بود که مي تواند در صورت دلخواه تسليحات اتمي توليد کند و جامعه بين الملل توانايي مقابله با آن را نخواهد داشت و اين مساله اي است که هنوز حل نشده است و فکر نمي کنم که راه ساده اي براي رهايي از آن وجود داشته باشد.
ف.م.: از گري سيک پرسيدم که آيا در شرايط کنوني، گزارش ضد و نقيض آقاي البرادعي و بالاخره اجلاس قريب الوقوع هيات مديره آژانس، ايران و جامعه بين الملل را در چه مرحله اي قرار مي دهد؟
گري سيک: در جامع بين الملل، اين به اصطلاح بازي طرف خوب و طرف بد وجود دارد که در آن آمريکا موضعي بسيار بسيار سرسختانه اتخاذ کرده است که هيچ يک از اظهارات ايران را نمي پيذيرد و خواهان بازرسي هاي دقيقتري است و در سوي ديگر خط، اروپايي ها و سايرين قرار دارند که مي خواهند با ايران وارد مذاکره شوند و کاري از پيش ببرند. در واقع به نظر مي رسد که اين روند به خوبي عمل کرده است. تهديد هاي آمريکا داير بر اين که جمهوري اسلامي معاهده خلع سلاح اتمي را رعايت نکرده است، ايران را وادار به پذيرش پروتکل الحاقي و گفتکو با اروپا کرد و ايران را به پيوتستن به جامعه بين المللي نيز نزديکتر کرد و من فکر مي کنم اين روند در آينده نيز ادامه خواهد داشت. گزارش محرمانه محمد البرادعي، رئيس آژانس بين المللي انرژي اتمي، به هيات مديره آژانس که قرار است کمتر از 10 روز ديگر تشکيل جلسه دهد، مجموعه اي است از ابراز خشنودي از همکاري هاي حکومت ايران با آژانس و اظهار رضايت از اقداماتي که جمهوري اسلامي براي جلب اعتماد جامعه بين الملل انجام داده است و از سوي ديگر ابراز نگراني از اين که جمهوري اسلامي با توليد پلوتونيوم و اروانيوم غني شده که مي تواند در توليد سلاح هاي اتمي به کار رود، مفاد معاهده خلع سلاح اتمي را زير پاي نهاده است. در برنامه ويژه امشب راديوفردا، دکتر شهرام چوبين، کارشناس در انستيتوي مطالعات استراتزيک ژنو، دکتر محمدرضا جليلي، استاد روابط بين الملل در دانشگاه ژنو، اندي آپنهايمر، کارشناس تسليحات اتمي موسسه تحقيقات استراتژيک Jane’s و گري سيک، مشاور امور امنيتي کاخ سفيد در زمان رياست جمهوري کارتر، به اظهار نظر درباره گزارش رئيس آژانس بين المللي انرژي اتمي، به هيات مديره آژانس مي پردازند.
