لینک‌های قابلیت دسترسی

خبر فوری
پنجشنبه ۶ اردیبهشت ۱۴۰۳ تهران ۰۳:۵۹

تلاش عراق برای استرداد آثار به یغما رفته یهودیان بابل


شماری از دانش‌آموزان عراقی در حال بازدید از موزه ملی عراق
شماری از دانش‌آموزان عراقی در حال بازدید از موزه ملی عراق
دولت عراق در روزهای اخیر مذاکراتی را با آمریکا برای بازگرداندن آثار مربوط به زندگی یهودیان در سرزمین باستانی بابل (که عراق کنونی بخشی از آن است) آغاز کرده، و در این راستا، هیئتی از موزه ملی عراق به آمریکا رفته‌اند تا آثار به یغما رفته تاریخ یهودیان بابل را به عراق برگرداند.

نبرد نظامی بهارسال ۲۰۰۳ آمریکا و متحدانش علیه حکومت صدام حسین، بزرگترین ضربه را به آثار باستانی سرزمین باستانی عراق زد و هزاران شیء از موزه‌های این کشور به سرقت رفت و آثار بسیاری نیز توسط خود مردم عراق در هرج و مرج‌های اولیه پس از جنگ ناپدید شد.

صحنه‌های به سرقت بردن و حتی شکستن و ویران کردن آثار باستانی تمدن چند هزار ساله عراقی‌ها در برابر دوربین‌های تلویزیونی یکی از دلخراش‌ترین و باور نکردنی‌ترین صحنه‌های روزهای اولیه آن جنگ بود.

مقامات عراقی می‌گویند که در هفت سال اخیر توانسته‌اند که بسیاری از آثار را از مردم عادی عراق یا از دست برخی عوامل خارجی در آورند و آنها را گردآوری کنند. اما هنوز این مأموریت تکمیل نشده و ممکن است که هیچگاه نیز آثار به حد گذشته نرسد زیرا بسیاری از این آثار به تاریک‌خانه‌ها در مجموعه‌های کلکسیونرهای خصوصی جهان یا زیرزمین‌های برخی موزه‌های ثروتمند جهانی راه یافته و آنها تعهدی به افشای چنگ انداختن خود به این آثار ندارند.

به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، آقای سعد اسکندر، رئیس موزه ملی عراق که مذاکره با آمریکایی‌ها را برای برگرداندن آثار عبری بابل آغاز کرده است، پنجنشبه به خبرنگاران در عراق گفت که پرارزش‌ترین آثاری که عراق خواهان بازگردان آن است، کتیبه‌ها و آثار یهودیان است.

به گفته آقای سعد اسکندر، هیئتی از عراق هفته گذشته در این راستا از آمریکا دیدار کرده، که خود او یکی از اعضای این هیئت بوده است.

سربازان آمریکایی در سال اول حضور خود در عراق، مجموعه‌ای از آثار عبری‌زبان زندگی یهودیان در سرزمین بابل را یافتند، که به آمریکا انتقال یافت.

در آن زمان ادعای سربازان آمریکایی این بود که این آثار را در زیرزمینی که سیل آن را فرا گرفته بود، بیرون آوردند. مقامات آمریکا نیز مدعی شدند که برای «نجات» آثار و بازسازی آن، این اثرها را به آمریکا انتقال داده‌اند.

اصرار عراق برای برگرداندن این آثار، برای جلوگیری از به یغما بردن هویت عراق و سرزمین بابل و بین‌النهرین است.

مهم‌ترین سند زندگی و رهایی یهودیان بابل، که منشور ۴۵ سطری کورش است و در حفریات بابل به دست آمد، از دیرباز در موزه بریتانیا قراردارد و اخیراً نیز دستمایه اختلافاتی میان دولت ایران با این موزه شد.

منشورکورش بزرگترین افتخارتاریخ باستان ایران و ایرانیان است، و از این روی، بازگرداندن آثار باستانی مربوط به زندگی یهودیان در سرزمین باستانی بابل، بخشی از پیشینه غنی ایران زمین نیز محسوب می‌شود.

یهودیان از ۱۱ قرن پیش از میلاد مسیح در زمان داوود نبی و پسرش سلیمان پادشاه در اورشلیم زندگی می‌کردند اما درسال ۵۹۷ پیش از میلاد، در پی سقوط اورشلیم به دست بخت‌النصر، پادشاه بابل، که به سرزمین یهودا در جنوب سرزمین باستانی اسرائیل حمله کرده بود، به اسارت برده شدند.

این حادثه در تاریخ «به اسارت بردن یهودیان به بابل» نام گرفته است. بخش مهمی از کتاب مقدس یهودیان در زمان اسارت آنها در بابل نگاشته شد و یهودیان در اسارت خود، بر لزوم اتحاد و تقویت یهودیت خود، توانستند هویت خویش را حفظ کنند و از این روی، دوران اسارت آنها، «فصلی بسیارباشکوه و مهم» در سرنوشت یهودیان محسوب می‌شود و اهمیت زیادی که برای این دوره قائل هستند، به این دلیل است.

درسال ۵۳۸ پیش از میلاد، کورش با حمله به بابل، و آزادسازی یهودیان، به اسارت آنها پایان داد. کورش همچنین با اعزام نمایندگان خود در کاروان‌هایی، یهودیان اسیر در این سرزمین را به شهر اورشلیم برگرداند و امکان داد که معبد بزرگ یهودیان از نو در اورشلیم بنا شود و آثار طلای به سرقت رفته از معبد یهود نیز در معبد جدید قرارگیرد.

اما با پادشاهی کورش بر بابل، یهودیانی نیز بودند که در سایه سخاوت او به ایران زمین رفتند و برخی از یهودیان بابل نیز توانستند زندگی عادی داشته باشند، و در بابل باقی بمانند که آنها ریشه یهودیان در سرزمین عراق کنونی بوده‌اند.

اما در حالی که در نیمه قرن بیستم شمار یهودیان عراق ده‌ها هزار نفر بود، عراق امروز حتی ممکن است که هیچ یهودی نداشته باشد.

پس از کودتای نظامیان و برافتادن پادشاهی عراق و گسترش ستیز با یهودیان و کشته شدن شمار چشمگیری از یهودیان عراقی، بیشتر آنها به سوی اسرائیل، آمریکا و اروپا گریختند، که برخی از آنها در راه گریز خود سال‌هایی نیز در ایران زندگی کردند، و فارسی سخن گفتن برخی از کهنسالان یهودی عراقی یادگار آن سال‌هاست.

در سال ۲۰۰۳، چهل نفر از یهودیان از میان حدود هشتاد یهودی عراقی از آن کشور رفتند و همان سال آخرین کنیسای یهودیان بغداد نیز مهر و موم شد.

نیویورک تایمز در سال ۲۰۰۵ نوشت که ممکن است حتی دیگر یک یهودی در عراق باقی نمانده باشد و آژانس یهود می‌گوید که احتمالاً تنها هشت یهودی در عراق زندگی می‌کنند.
XS
SM
MD
LG