«تحریم جایگزین سیاست جنگ نیست، بلکه تسریع‌کننده آن است.» این جمله یکی از نتایج تحقیق موسسه I can [من می‌توانم] در مورد تاثیر تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران بر زندگی روزمره مردم ایران است.
موسسه «آی کن» با هدف تقویت و استحکام مشارکت و تاثیر زنان در پیشگیری از مناقشه و جنگ، برقراری عدالت اجتماعی و ترویج همزیستی و اقدامات در جهت رسیدن به صلح شروع به کار کرده است.
رادیوفردا در گفت‌و‌گو با سوسن طهماسبی، از بنیان‌گذاران این موسسه در واشینگتن، ابتدا از وی پرسیده است که مهم‌ترین تفاوت تحریم‌های این دوره علیه ایران با تحریم‌های پیش از این چیست؟
سوسن طهماسبی: جوامع بین‌المللی همواره بر این موضوع تاکید داشته است که هدف از فشار‌ها و تحریم‌های اعمال شده علیه ایران در واقع فشار بر حکومت ایران در رابطه با مسئله هسته‌ای است و اعلام کرده‌اند که هدف ایجاد فشار بر مردم نیست.
ولی در عین حال تجربه جامعه جهانی از تحریم‌ها نشان داده است که این روش‌ها در تغییر رفتار حکومت‌ها تاثیرگذار نیستند و فشار اصلی را بر مردم و به‌خصوص قشر آسیب‌پذیر وارد می‌کنند. تجربه عراق نشان داد که سیاست تحریم یک سیاست ویران‌کننده است. این سیاست در واقع جامعه عراق را قبل از جنگ نابود کرده بود.
این بار تحریم‌ها بر علیه ایران با تحریم‌های اعمال شده در گذشته خیلی متفاوت است. تحریم‌هایی که در گذشته اعمال می‌شدند به بخش‌های خاصی از جامعه به‌خصوص حوزه تجهیزات نظامی محدود می‌شدند. ولی تحریم‌های فعلی زیربنا و ساختار اقتصادی کشور را هدف قرار داده‌اند.
تحقیق شما با چه هدفی انجام شده است؟
در این گزارش سعی داریم نشان دهیم که این تحریم‌ها برخلاف آن چه که جامعه جهانی به آن اصرار می‌ورزد، فشار اصلی را بر مردم وارد می‌کند. از جمله این که اشاره کرده‌ایم که با دور جدید تحریم‌ها و تشدید این تحریم‌ها در سال ۱۳۸۹ که متوجه سیستم بیمه و حمل و نقل شد، داروهای خارجی و لوازم بهداشتی کمیاب شدند. حتی تولید دارو در ایران دچار مشکل شد. چرا که لوازم اولیه دارو باید از خارج از کشور وارد می‌شد.
به طور مثال، دوستانی از ایران برای ما نوشته‌اند که خانواده‌هایی که بیماران سرطانی دارند برای تامین داروهای بیمارشان دچار مشکل شده‌اند تا جایی که برخی از این بیماران به خاطر کاستن فشار بر خانواده‌ها، از درمان خود صرف نظر کرده‌اند.
در این گزارش اشاره کرده‌ایم که با تحریم بنزین دولت مجبور شده است پالایشگاه‌هایی را که آماده بهره‌برداری نبوده‌اند، راه‌اندازی کند و بنزینی که اخیرا در ایران تولید می‌شود از کیفیت کافی برخوردار نیست. این امر باعث افزایش آلودگی هوا در شهرهای بزرگ شده است. این مسئله حداقل در کوتاه‌مدت باعث افزایش روند بیماری شده و در درازمدت باعث افزایش مرگ و میر شهروندان ایرانی خواهد شد.
با اعلام هر دور تحریم جدید بانکی ما مشاهده کردیم که قیمت ریال در مقابل دلار و یورو به شکل چشمگیری کاهش یافته است. به طوری که در طول چند ماه گذشته وعلی‌رغم تمام تلاش‌های دولت، ارزش ریال به نصف رسیده است. با کاهش ارزش ریال طبعا قیمت کالا‌ها هم دو برابر شده است. فشار اقتصادی ناشی از این تغییر قیمت‌ها و تورم قاعدتا بر دوش مردم خواهد بود.
خانم طهماسبی، آیا تحریم‌ها تاثیر مشخصی هم به طور مستقیم بر زندگی زنان خواهد گذاشت؟
ما در این گزارش به چند موضوع اشاره کردیم. اول این که پس‌رفت‌های اقتصادی باعث کاهش نرخ آموزش دختران و زنان در جامعه خواهد شد. خانواده‌ها مجبور خواهند شد بین آموزش دختر و پسر اولویت قائل شوند و به احتمال زیاد آموزش پسران را انتخاب خواهند کرد.
خانواده‌هایی که مشکل اقتصادی دارند زود‌تر و در سنین پایین‌تری برای ازدواج دختران خود اقدام می‌کنند و این روند بر نرخ رشد ازدواج دختربچه‌ها موثر خواهد بود. ما این روند را در عراق هم شاهد بودیم و در ایران هم اتفاق خواهد افتاد.
همچنین وقتی زنان با مشکلات اقتصادی روبه‌رو شوند ممکن است دست به هر کاری بزنند، از جمله ورود به بازار کار غیررسمی، دست‌فروشی و یا حتی تن‌فروشی و فحشا که باز هم شاهد این تجربه در عراق بوده‌ایم.
شما پیشنهادات مشخصی به جامعه جهانی برای کنترل تاثیرات منفی تحریم‌ها بر ایران مطرح کرده‌اید؟
یک سری توصیه‌ها در این رابطه به جامعه جهانی ارائه کرده‌ایم. اول از همه از جامعه جهانی درخواست کرده‌ایم که با توجه به فشارهایی که بر مردم و قشر آسیب‌پذیر از جمله زنان از طریق تحریم وارد می‌شود، به سیاست تحریم علیه ایران خاتمه بدهند.
دوم این که از آنها خواسته‌ایم که قبول کنند که تحریم جایگزین سیاست جنگ نیست، بلکه تسریع‌کننده سیاست جنگ است. چرا که تحریم در گذشته نشان داده است که ساختار جامعه مدنی را ضعیف می‌کند.
در ضمن از جامعه جهانی درخواست کرده‌ایم که سیاست تحریم بد‌ترین تاثیر را بر گروه‌های آسیب‌پذیر جامعه به‌خصوص زنان خواهد گذاشت.
موسسه «آی کن» با هدف تقویت و استحکام مشارکت و تاثیر زنان در پیشگیری از مناقشه و جنگ، برقراری عدالت اجتماعی و ترویج همزیستی و اقدامات در جهت رسیدن به صلح شروع به کار کرده است.
رادیوفردا در گفت‌و‌گو با سوسن طهماسبی، از بنیان‌گذاران این موسسه در واشینگتن، ابتدا از وی پرسیده است که مهم‌ترین تفاوت تحریم‌های این دوره علیه ایران با تحریم‌های پیش از این چیست؟
سوسن طهماسبی: جوامع بین‌المللی همواره بر این موضوع تاکید داشته است که هدف از فشار‌ها و تحریم‌های اعمال شده علیه ایران در واقع فشار بر حکومت ایران در رابطه با مسئله هسته‌ای است و اعلام کرده‌اند که هدف ایجاد فشار بر مردم نیست.
ولی در عین حال تجربه جامعه جهانی از تحریم‌ها نشان داده است که این روش‌ها در تغییر رفتار حکومت‌ها تاثیرگذار نیستند و فشار اصلی را بر مردم و به‌خصوص قشر آسیب‌پذیر وارد می‌کنند. تجربه عراق نشان داد که سیاست تحریم یک سیاست ویران‌کننده است. این سیاست در واقع جامعه عراق را قبل از جنگ نابود کرده بود.
این بار تحریم‌ها بر علیه ایران با تحریم‌های اعمال شده در گذشته خیلی متفاوت است. تحریم‌هایی که در گذشته اعمال می‌شدند به بخش‌های خاصی از جامعه به‌خصوص حوزه تجهیزات نظامی محدود می‌شدند. ولی تحریم‌های فعلی زیربنا و ساختار اقتصادی کشور را هدف قرار داده‌اند.
تحقیق شما با چه هدفی انجام شده است؟
در این گزارش سعی داریم نشان دهیم که این تحریم‌ها برخلاف آن چه که جامعه جهانی به آن اصرار می‌ورزد، فشار اصلی را بر مردم وارد می‌کند. از جمله این که اشاره کرده‌ایم که با دور جدید تحریم‌ها و تشدید این تحریم‌ها در سال ۱۳۸۹ که متوجه سیستم بیمه و حمل و نقل شد، داروهای خارجی و لوازم بهداشتی کمیاب شدند. حتی تولید دارو در ایران دچار مشکل شد. چرا که لوازم اولیه دارو باید از خارج از کشور وارد می‌شد.
به طور مثال، دوستانی از ایران برای ما نوشته‌اند که خانواده‌هایی که بیماران سرطانی دارند برای تامین داروهای بیمارشان دچار مشکل شده‌اند تا جایی که برخی از این بیماران به خاطر کاستن فشار بر خانواده‌ها، از درمان خود صرف نظر کرده‌اند.
در این گزارش اشاره کرده‌ایم که با تحریم بنزین دولت مجبور شده است پالایشگاه‌هایی را که آماده بهره‌برداری نبوده‌اند، راه‌اندازی کند و بنزینی که اخیرا در ایران تولید می‌شود از کیفیت کافی برخوردار نیست. این امر باعث افزایش آلودگی هوا در شهرهای بزرگ شده است. این مسئله حداقل در کوتاه‌مدت باعث افزایش روند بیماری شده و در درازمدت باعث افزایش مرگ و میر شهروندان ایرانی خواهد شد.
با اعلام هر دور تحریم جدید بانکی ما مشاهده کردیم که قیمت ریال در مقابل دلار و یورو به شکل چشمگیری کاهش یافته است. به طوری که در طول چند ماه گذشته وعلی‌رغم تمام تلاش‌های دولت، ارزش ریال به نصف رسیده است. با کاهش ارزش ریال طبعا قیمت کالا‌ها هم دو برابر شده است. فشار اقتصادی ناشی از این تغییر قیمت‌ها و تورم قاعدتا بر دوش مردم خواهد بود.
خانم طهماسبی، آیا تحریم‌ها تاثیر مشخصی هم به طور مستقیم بر زندگی زنان خواهد گذاشت؟
ما در این گزارش به چند موضوع اشاره کردیم. اول این که پس‌رفت‌های اقتصادی باعث کاهش نرخ آموزش دختران و زنان در جامعه خواهد شد. خانواده‌ها مجبور خواهند شد بین آموزش دختر و پسر اولویت قائل شوند و به احتمال زیاد آموزش پسران را انتخاب خواهند کرد.
خانواده‌هایی که مشکل اقتصادی دارند زود‌تر و در سنین پایین‌تری برای ازدواج دختران خود اقدام می‌کنند و این روند بر نرخ رشد ازدواج دختربچه‌ها موثر خواهد بود. ما این روند را در عراق هم شاهد بودیم و در ایران هم اتفاق خواهد افتاد.
همچنین وقتی زنان با مشکلات اقتصادی روبه‌رو شوند ممکن است دست به هر کاری بزنند، از جمله ورود به بازار کار غیررسمی، دست‌فروشی و یا حتی تن‌فروشی و فحشا که باز هم شاهد این تجربه در عراق بوده‌ایم.
شما پیشنهادات مشخصی به جامعه جهانی برای کنترل تاثیرات منفی تحریم‌ها بر ایران مطرح کرده‌اید؟
یک سری توصیه‌ها در این رابطه به جامعه جهانی ارائه کرده‌ایم. اول از همه از جامعه جهانی درخواست کرده‌ایم که با توجه به فشارهایی که بر مردم و قشر آسیب‌پذیر از جمله زنان از طریق تحریم وارد می‌شود، به سیاست تحریم علیه ایران خاتمه بدهند.
دوم این که از آنها خواسته‌ایم که قبول کنند که تحریم جایگزین سیاست جنگ نیست، بلکه تسریع‌کننده سیاست جنگ است. چرا که تحریم در گذشته نشان داده است که ساختار جامعه مدنی را ضعیف می‌کند.
در ضمن از جامعه جهانی درخواست کرده‌ایم که سیاست تحریم بد‌ترین تاثیر را بر گروه‌های آسیب‌پذیر جامعه به‌خصوص زنان خواهد گذاشت.
