گاه‌شمار ناپدید شدن جمال خاشقجی

جمال خاشقجی، یک چهره خودی برای حاکمیت عربستان سعودی بود که به منتقد آن تبدیل شد. سوابق کاری او آمیخته با فعالیت برای سازمان‌های رسانه‌ای عمده عربستان سعودی است. او که همچنین از مشاوران ترکی الفیصل، رئیس اسبق سازمان اطلاعاتی عربستان سعودی در دوران تصدی‌اش در سفارت این کشور در بریتانیا و آمریکا بود، در یک سال گذشته در تبعیدی خودخواسته در واشینگتن به سر می‌برد.
آن طور که نامزد او می‌گوید و نیز تصاویر دوربین‌های مداربسته حاکی است، خاشقجی در دهم مهرماه امسال وارد کنسولگری عربستان سعودی در استانبول شد و پس از آنگاه هیچگاه دیده نشد.
گمانه‌زنی‌ها در مورد قتل خاشقجی در کنسولگری عربستان سعودی در استانبول به بحرانی سیاسی دامن زده است. ایران اما تا کنون از اظهار نظر درباره ماجرای ناپدید شدن خاشقجی خودداری کرده است.

گاه‌شمار ناپدید شدن جمال خاشقجی

عربستان سعودی

واکنش‌های و اعلام نظرهای رسمی پادشاهی عربستان سعودی

واکنش‌های جهانی

واکنش‌های بین‌المللی به ماجرای ناپدید شدن خاشقجی

29 سپتامبر

۷ مهر ۹۷:
بر پایه گزارش شبکه خبری ای‌بی‌سی، خاشقجی در این روز برای دریافت مدارکی مرتبط با ازدواجش به کنسولگری عربستان سعودی مراجعه کرد. به گفته نامزدش خدیجه چنگیز، در آن زمان از او خواسته شد که دهم مهرماه به کنسولگری مراجعه کند.

۱۰ مهر ۹۷:
۱۳:۱۴ .
خاشقجی در حالی که نامزدش بیرون کنسولگری منتظر او بود، وارد کنسولگری عربستان سعودی شد، و دیگر باز نگشت.

۱۶:۰۰. شش خودرو کنسولگری عربستان سعودی در استانبول را ترک کردند. دو خودرو به محل اقامت سرکنسول عربستان سعودی رفتند و برای چهار ساعت در آنجا ماندند. به کارکنان محلی محل اقامت کنسول گفته شده بود که آن روز در محل کار خود حاضر نشوند.

۱۷:۱۵. یک جت خصوص عربستان سعودی در فرودگاه استانبول به زمین نشست و پس از یک ساعت این محل را به مقصد قاهره ترک کرد. این هوایپما پس از آن راهی عربستان سعودی شد.

۲۲:۴۶. هواپیمای دیگر سعودی، راهی دبی شد.

3 اکتبر

۱۱ مهر ۹۷:
نامزد، دوستان و همکاران جمال خاشقجی، اعلام کردند که از او بی‌خبرند و ممکن است اتفاقی در کنسوگری برای او روی داده باشد.

ابراهیم کالین، سخنگوی دفتر ریاست جمهوری ترکیه، اعلام کرد که خاشقجی همچنان در ساختمان کنسولگری و ابراز امیدواری کرد که این مشکل به زودی بر طرف شود.

وزارت خارجه ترکیه، سفیر عربستان سعودی را در ارتباط با وضعیت خاشقجی احضار کرد. بعدتر رسانه‌های ترکیه گزارش کردند که سفیر عربستان در این دیدار از وضعیت خاشقجی ابراز بی‌اطلاعی کرده است.

مقام‌های سعودی اعلام کردند که خاشقجی به کنسولگری مراجعه کرده، ولی پس از مدت کوتاهی این مکان را ترک کرده است.

4 اکتبر

۱۲ مهر ۹۷:
معاون سیاسی و اقتصادی وزارت خارجه عربستان سعودی در ریاض با سفیر ترکیه بر سر وضعیت خاشقجی دیدار و گفت‌وگو داشت.

5 اکتبر

۱۳ مهر ۹۷:
محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، در گفت‌وگویی با بولمبرگ گفت که به مقام‌های ترکیه اجازه خواهد داد از کنسولگری این کشور در استانبول بازرسی کنند. او در این گفت‌وگو تأکید کرد که کشورش چیزی برای پنهان کردن ندارد.

۱۴ مهر ۹۷:
دولت ترکیه تحقیقات بر سر ناپدید شدن جمال خاشقجی را آغاز کرد. رویترز به نقل از منابع ناشناس در ترکیه نوشت که خاشقجی در کنسولگری شکنجه شده و به قتل رسیده است و اقدام به قتل او از پیش برنامه‌ریزی شده بوده است.

 

محمد العتیبی، سرکنسول عربستان سعودی در استانبول اعلام کرد که خاشقجی در کنسولگری این کشور نیست و کنسولگری و سفارت عربستان سعودی جستجو برای یافتن او را آغاز کرده‌اند.

7 اکتبر

۱۵ مهر ۹۷:
رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، اعلام کرد که شخصاً تحقیقات مرتبط با ناپدید شدن خاشقجی را دنبال می‌کند.

8 اکتبر

۱۶ مهر ۹۷:
اردوغان تأکید کرد که عربستان سعودی باید ثابت کند که خاشقجی کنسولگری این کشور را ترک کرده و کارکنان کنسولگری با اظهار اینکه او خارج شده، نمی‌توانند از مسئولیت شانه خالی کنند.

9 اکتبر

۱۷ مهر ۹۷:
سخنگوی وزارت خارجه ترکیه اعلام کرده که برای یافتن خاشقجی، ساختمان کنسولگری مورد وارسی قرار می‌گیرد.

فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، اعلام کرد که این اتحادیه ضمن حمایت از موضع آمریکا، منتظر نتایج تحقیقات خواهد ماند. در همین روز وزارت خارجه بریتانیا و دفتر حقوق بشر سازمان ملل هم در مورد وضعیت خاشقجی ابراز نگرانی کردند.

مقام‌های آمریکایی اعلام کردند که اطلاعی از سرنوشت خاشقجی ندارند، و دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا تصریح کرد که موضوع را با مقام‌های عربستان سعودی در میان خواهد گذاشت.

10 اکتبر

۱۸ مهر ۹۷:
وزیر پیشین انرژی آمریکا، ارنست مونیز، اعلام کرد که تا زمان مشخص شدن سرنوشت خاشقجی همکاری خود را با عربستان سعودی قطع خواهد کرد. مونیز عضو هیئت مدیره پروژه ۵۰۰ میلیارد دلاری نیوم در عربستان سعودی بود.

۲۲ سناتور آمریکایی در نامه‌ای از دونالد ترامپ خواستند که به دلیل ماجرای ناپدید شدن خاشقجی، تحریم عربستان سعودی را مد نظر داشته باشد. 

11 اکتبر

۱۹ مهر ۹۷:
رسانه‌های ترکیه اعلام کردند که مقام‌های این کشور فایل‌های ویدئویی و صوتی در اختیار دارند که نشان می‌دهد چطور خاشقجی در کنسولگری عربستان سعودی، بازجویی و شکنجه شده و به قتل رسیده است. آنها مدعی شدند که جسد خاشقجی تکه تکه شده است. موضوعی که هنوز شواهدی دال بر آن در دسترس نیست.

ترکیه پیشنهاد عربستان سعودی برای تشکیل یک کمیسیون مشترک برای تحقیق در مورد سرنوشت خاشقجی را پذیرفت. 

دونالد ترامپ اعلام کرد که دلیل برای ایجاد مانع بر سر سرمایه‌گذاری عربستان سعودی در آمریکا به دلیل ماجرای خاشقجی نمی‌بیند، چرا که اگر سعودی‌ها از آمریکا خرید نکنند، به سراغ چین و روسیه خواهند رفت.

کنگره آمریکا فشارها علیه فروش سلاح به عربستان سعودی را تشدید کرد اما دونالد ترامپ تأکید کرد که مخالف محدودیت در این زمینه است.

ریچارد برانسون، سرمایه‌گذار بریتانیای اعلام کرد که مذاکرات خود با عربستان سعودی در مورد سرمایه‌گذاری میلیاردی در صنعت فضایی را متوقف می‌کند.

روزنامه‌نگاران و رسانه‌های بین‌المللی، از جمله بی‌بی‌سی، بلومبرگ، نیویورک‌تایمز، فایننشال تایمز و اکونومیست، اعلام کردند که در کنفرانس «نوآوری در سرمایه‌گذاری‌های آینده» در ریاض حضور نخواهند یافت. مدیرعامل اوبر هم اعلام کرد که او در این نشست شرکت نخواهد کرد.

12 اکتبر

۲۰ مهر ۹۷:
امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، تصریح کرد که انتظار دارد در مورد آنچه بر سر خاشقچی آمده «شفافیت کامل» صورت گیرد.

وزیر کشور عربستان سعودی مدعی شد که اتهام‌ها در مورد قتل خاشقجی دروغ‌پردازی علیه این کشور است.

13 اکتبر

۲۱ مهر ۹۷:
رسانه‌های ترکیه گزارش کردند که اطلاعات دریافتی از ساعت اپل خاشقجی، شکنجه و قتل او را تأیید می‌کند. البته محتوای ساعت‌های اپل تنها قابل همگام‌سازی با آیفون خاشقجی است که او آن را نزد نامزدش به امانت گذاشته بود. 

کارشناسان می‌گویند که مقام‌های ترکیه به دلایل فنی نمی‌توانند به موارد ضبط شده توسط ساعت خاشقجی دسترسی داشته باشند، گرچه آنها منکر احتمال وجود چنین فایل‌هایی نیستند.

رئیس‌جمهور آمریکا در گفت‌وگویی با شبکه خبری سی‌بی‌اس تأکید کرد که اگر خاشقجی به قتل رسیده باشد، پیامد بسیار شدیدی برای عربستان خواهد داشت.

البته او در همین روز اعلام کرد که تعلیق فروش سلاح به عربستان، تنبیهی برای ایالات متحده خواهد بود.

14 اکتبر

۲۲ مهر ۹۷:
شاخص سهام در بورس عربستان سعودی، هفت درصد سقوط داشت که بالاترین میزان سقوط شاخص سهام از چهار سال پیش به این سو بود.

دولت عربستان در بیانیه‌ای هشدار داد که این کشور به هر اقدامی از این دست و یا از راه «اتهامات ساختگی»، «واکنشی شدیدتر نشان خواهد داد»؛ این بیانیه البته مشخصاً به نام آمریکا اشاره نکرده است.

در همین روز ملک سلمان، پادشاه عربستان سعودی، تلفنی با رجب طیب اردوغان گفت‌وگو کرد و تأکید کرد که روابط دو کشور مستحکم باقی خواهد ماند.

15 اکتبر

۲۳ مهر ۹۷:
سخنگوی وزارت خارجه ایران، در نخستین واکنش یک مقام رسمی جمهوری اسلامی از اظهار نظر در مورد ناپدید شدن خاشقجی خودداری کرد و گفت که تا چیزی مشخص و روشن نباشد اظهار نظری درباره آن نمی‌کنیم.

ملک سلمان فرمان داد که تحقیقاتی داخلی در مورد ناپدید شدن خاشقجی صورت گیرد. او همچنین برای حل این بحران شاهزاده خالد الفیصل مورد اعتمادترین مشاور خود را به استانبول فرستاد.

رسانه‌های ترکیه از تصمیم هیئت مشترک ترکیه و عربستان سعودی برای بازرسی کنسول‌گری عربستان سعودی خبر دادند.

تصاویر بازتاب یافته در رسانه‌ها حاکی از آن بود که پیش از آغاز بازرسی کنسولگری عربستان سعودی، گروهی برای تمیز کردن ساختمان کنسولگری با تجهیزات خود وارد این ساختمان شده‌اند.

۲۴ مهر ۹۷:
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، پس از تماس تلفنی با ملک سلمان، پادشاه عربستان، با اشاره به اینکه پادشاه سعودی هرگونه اطلاع از این موضوع را به شدت رد کرده است گفت: این طور به نظر من رسید که شاید در این ماجرا «قاتلان خودسر» دست داشته‌اند.

16 اکتبر

در ادامه تحقیقات در مورد ناپدید شدن روزنامه‌نگار منتقد ولیعهد عربستان، رویترز گزارش داد که پلیس ترکیه، دادستان مسئول در پرونده و هیئت سعودی، یکی پس از دیگری ساختمان کنسولگری را ترک کرده‌اند.

در همین روز وزیر خارجه ترکیه اعلام کرد که محل اقامت کنسول عربستان سعودی، و نیز برخی خودروهای متعلق به کنسولگری مورد بازرسی قرار خواهد گرفت.

با افزایش فشارها بر عربستان سعودی و نیز همزمان با سفر وزیر خارجه آمریکا به ریاض، اعلام شد که محمد العتیبی، کنسول عربستان در استانبول، روز سه‌شنبه خاک ترکیه را به مقصد ریاض ترک کرده است.

18 اکتبر

۲۶ مهر ۹۷:
ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه، آمریکا را مسئول سرنوشت جمال خاشوقجی اعلام کرد. او گفت که اینکه شخصی ناپدید شود، به خودی خود فاجعه‌بار است، اما باید دقیقاً مشخص شود که چه اتفاقی افتاده است. 

۲۸ مهر ۹۷:
عربستان سعودی رسماً اذعان کرد که جمال خاشقجی هنگام حضور در کنسولگری جان خود را از دست داده است. در روایت عربستان سعودی گفته شده که مرگ خاشقجی در جریان زد و خورد در کنسولگری روی داد است.

در واکنش به بیانیه عربستان سعودی در مورد مرگ جمال خاشقجی در کنسولگری این کشور در ترکیه، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا تأکید کرد که این بیانیه گامی مثبت و خوب در راه کشف حقیقت است، اما مشخص است که در این زمینه فریب‌کاری و دروغ‌پردازی صورت گرفته است.

21 اکتبر

۲۹ مهر ۹۷:
وزیر خارجه عربستان سعودی در گفت‌وگویی با شبکه خبری فاکس اعلام کرد که قتل جمال خاشقجی در داخل کنسولگری سعودی در استانبول «اشتباهی بزرگ و مهلک» بود و به خانواده این روزنامه‌نگار قول داد که عوامل مقصر در این حادثه مجازات خواهند شد.

در همین روز اعلام شد که آلمان تا زمان رفع ابهام در مورد سرنوشت خاشقجی، صدور سلاح به عربستان سعودی را متوقف می‌کند.

22 اکتبر

۳۰ مهر ۹۷:
سخنگوی حزب حاکم ترکیه اعلام کرد که ماجرای خاشقجی «به شیوه‌ای بسیار وحشیانه برنامه‌ریزی شده بود و ما شاهد تلاش‌های بسیاری برای پنهان‌کاری و رفع و رجوع آن بودیم». عمر چلیک گزارش‌ها درباره مذاکره مقام‌های ترکیه و عربستان بر سر قتل خاشقجی را رد کرد و چنین چیزی را «غیراخلاقی» خواند.

دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا از روایت عربستان از مرگ جمال خاشقچی ابراز نارضایتی کرد و افزود که من نمی خواهم همه سرمایه گذاری‌هایی را که در کشور ما شده از دست بدهیم. اما قصد داریم این قضیه را روشن کنیم.

در همین روز آقای ترامپ گفت که با ولیعهد عربستان سعودی در مورد سرنوشت خاشقجی مذاکره کرده، و همزمان گزارش شد که رئیس سی‌آی‌ای در رابطه با همین موضوع به آنکارا سفر کرده است.

23 اکتبر

اول آبان ۹۷:
رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه، برای افشای به گفته او «حقیقت عریان» درباره قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار منتقد عربستان سعودی، در مجلس ترکیه حاضر شد. او بر از پیش برنامه‌ریزی شده بودن قتل خاشقجی تأکید کرد و خواستار افشای هویت آمر اصلی قتل این روزنامه‌نگار سعودی شد.

اردوغان همچنین خواستار آن شد که عامدلان قتل خاشقجی در ترکیه محاکمه شوند.

مایک پنس، معاون رئیس‌جمهور آمریکا، اعلام کرد که سخنان رجب طیب اردوغان در مورد «طراحی و برنامه‌ریزی برای این قتل وحشتناک»، ادعاهای اولیه عربستان سعودی در مورد چگونگی وقوع این حادثه را زیر سوال می‌برد.

او گفت دونالد ترامپ بر اساس ارزش‌ها و منافع امنیت ملی آمريکا تصمیم‌گیری و تضمین خواهد کرد که جهان از حقیقت این ماجرا مطلع شود، اما افزود فارغ از اینکه واکنش دولت آمریکا چه باشد رئیس‌جمهوری مناسبات ویژه واشینگتن و ریاض را در نظر خواهد گرفت.

نخستین واکنش ولیعهد عربستان سعودی

ولیعهد عربستان در نخستین واکنش خود به قتل جمال خاشقجی، گفت که این حادثه «دردناک» بوده و «عدالت اجرا خواهد شد». محمد بن سلمان تأکید کرد که «این جنایت شنیع قابل توجیه نیست».

ایالات متحده اعلام کرد که در ارتباط با قتل جمال خاشقجی، روادید ۲۱ مقام یا شهروند عربستانی را لغو کرده یا به آنها ویزا نخواهد داد. در این زمینه مایک پومپئو، وزیر امور خارجه آمریکا نیز با اشاره به شناسایی برخی از مقام‌های عربستان سعودی که در قتل جمال خاشقجی نقش داشته‌اند، گفت، اقداماتی مانند لغو روادید و همچنین اعمال تحریم علیه آنها بررسی می شود.
او تأکید کرد که این تنبیه‌ها آخرین اقدام از سوی ایالات متحده در این قضیه نخواهند بود.

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا به شدت از قتل خاشقجی توسط ماموران عربستان انتقاد کرد و گفت: اصلا نمی بایست حتی به چنین کار بدی کسی فکر می‌کرد. کسی واقعاً گند زده است.
او تصریح کرد: نقشه اولیه آنها بسیار بد بود، به صورت بدی به اجرا گذاشته شد و یکی از بدترین پنهانکاری‌های تاریخ بود.

24 اکتبر

دوم آبان ۹۷:
صلاح خاشقجی تنها فرزند جمال خاشقجی که در عربستان به سر می‌برد، با ملک سلمان پادشاه، و محمد بن سلمان ولیعهد عربستان دیدار کرد.

نخستین اظهار نظر رسمی ایران

حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران سه هفته پس از مرگ جمال خاشقجی در کنسولگری عربستان در استانبول، قتل این روزنامه‌نگار منتقد سعودی را «جنایت» خواند و از «دولت برادر و دوست» ترکیه خواست تا تحقیقات در این موضوع را دقیق و بی‌طرفانه ادامه دهد.

رئیس‌جمهوری آمریکا در تندترین اظهارنظر خود درباره قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار منتقد سعودی، گفت ولیعهد عربستان مسئول نهایی عملیاتی است که به قتل خاشقجی منجر شده است.
آقای ترامپ تصریح کرد: «حقیقت این است که ولیعهد در حال حاضر کشور را اداره می‌کند. در نتیجه اگر کسی مسئول باشد خود اوست».

 

25 اکتبر

سوم آبان ۹۷:
مقام‌های ترکیه برای یافتن جسد جمال خاشقجی که همچنان مفقود است، در حال بررسی چاهی در باغ کنسولگری عربستان در استانبول هستند. آسوشیتدپرس در این باره می‌نویسد که گزارش‌های متناقضی در این مورد منتشر شده است و ینی شفق، روزنامه نزدیک به دولت ترکیه نوشته است که کارآگاهان با خارج کردن محتوای این چاه منتظر نتایج بررسی‌ها هستند. این در حالی است که روزنامه صباح می‌گوید مقام‌های سعودی هنوز اجازه بررسی این مکان را به مقام‌های ترکیه نداده‌اند.

خبرگزاری رسمی عربستان سعودی می‌گوید دادستانی این کشور اطلاعاتی از مقام‌های ترکیه دریافت کرده که قتل جمال خاشقجی را «جنایتی از پیش طراحی شده» توصیف می‌کند. بیانیه‌ای که روز پنجشنبه با امضای دادستان کل عربستان سعودی منتشر شد، تأکید می‌کند که کارآگاهان این کشور در حال بررسی شواهد ارائه شده توسط ترکیه هستند.

خبرگزاری رویترز به نقل از دو منبع نزدیک به خانواده خاشقجی گزارش داد صلاح خاشقجی پسر بزرگ جمال خاشقجی عربستان را ترک کرده است. به گفته یکی از این منابع صلاح خاشقجی که تابعیت سعودی-‌آمریکایی دارد تاکنون ممنوع‌الخروج بود. برپایه این گزارش او چهارشنبه از عربستان خارج شده است.

این منابع مقصد و جزییات سفر صلاح خاشقجی را اعلام نکرده‌اند. پیشتر روزنامه ایندیپندت گزارش کرده بود سه فرزند خاشقجی به همراه همسر سابقش مدتی پیش از طریق امارات به آمریکا گریخته‌اند.

26 اکتبر

 

رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، روز جمعه در دیدار با اعضای حزب حاکم این کشور، بار دیگر دو پرسش کلیدی خود از مقامات سعودی را تکرار کرد: «جسد جمال خاشقجی کجاست؟» و «چه کسی دستور قتل او را صادر کرد؟»
او همچنین خبر داد که دادستان سعودی قرار است روز یکشنبه، بر سر پرونده خاشقجی، با دادستان استانبول دیدار کند.
ادامه دارد...