لینک‌های قابلیت دسترسی

خبر فوری
جمعه ۱۰ فروردین ۱۴۰۳ تهران ۰۲:۳۵

آیا خاورمیانه از یهودستیزی مبراست؟


کنیسه‌ای در تهران
کنیسه‌ای در تهران

وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران گفته است، خاورمیانه یهودستیز نبوده و ستیز با یهودیت و یهودیان را نمی‌توان به این بخش از جهان نسبت داد.

محمد جواد ظریف در گفت‌وگویی با پایگاه خبری آیت الله خامنه‌ای تاکید کرده که مردمان خاورمیانه همواره یهودیان را در میان خود پذیرفته و هنوز نیز با محبت در کنار آنان زندگی می‌کنند و آغوش این منطقه همواره با گرمی به روی یهودیان باز بوده است.

وی یادآور شده که هیچ‌کس نمی‌تواند مسلمانان و (به ویژه) ایرانیان را که در تاریخ خود سابقه حمایت از یهودیان را دارند، یهودستیز بداند.

وزیر خارجه ایران افزوده که یهودستیزی در نقاط دیگر جهان ریشه دارد.

روزنامه جروزالم پست که سخنان آقای ظریف را بازتاب داده، نوشته است در حالی که خاورمیانه و شمال آفریقا امن‌تر از اروپا برای زندگی یهودیان در طول تاریخ بوده، این مناطق «یقینا» هرگز از نشانه‌های یهودستیزی رها نبوده است.

به نوشته این روزنامه، بعد از اعلام تشکیل اسرائیل، یهودیان در شمال آفریقا و خاورمیانه مورد تعقیب قرار گرفتند و از خانه‌های خود رانده شدند.

جروزالم پست یادآور شده که پیش از برپایی اسرائیل نیز حدود ۱۸۰ یهودی در طول دو روز در سال ۱۹۴۱ در عراق، در ماجرایی که یهودیان از آن با نام «فرهود» یاد می‌کنند، کشته شدند.

پیش از آن نیز در دهه ۱۹۲۰ میلادی، در جریان شورش‌های مناطق تحت قیمومیت بریتانیا، «شمار زیادی» یهودی کشته و یهودیان دیگری پا به فرار از شهرها گذاشتند.

جروزالم پست همچنین به نوشته‌های تاریخی موشه مایمون، یک اندیشمند پرآوازه یهودیان سرزمین اندلس و مغرب در شمال آفریقا در قرن دوازدهم میلادی اشاره کرده که نوشته بود زندگی یهودیان در این مناطق همواره با آزار و رنج‌های شدید همراه بوده است.

به نوشته موشه مایمون (موسی ابن میمون قرطبی)، هیچ قومی به اندازه یهودیان تا آن زمان در ظلم و زیر عناد و ستیز مردم اطراف خود زندگی نکرده بود.

آقای ظریف سخنان تازه خود را در مورد «نبود سابقه ضد یهودی در این منطقه»، ضمن توضیحاتی در بیان مخالفت جمهوری اسلامی ایران با طرح صلح آمریکایی معامله قرن بیان کرده و افزوده است که «رژیم صهیونیستی همیشه این چنین تبلیغ می‌کند که عده‌ای ضد یهودند، ولی کسی ضد یهودی نیست...ما می‌گوییم حقوق فلسطینیان را نمی‌شود به این بهانه‌ها نقض کرد».

وی با تاکید بر اینکه راهکار پیشنهادی دولت و رهبر جمهوری اسلامی ایران برای حل نزاع خاورمیانه «دموکراسی و مقاومت» است، افزوده که «اهداف مقاومت روشن است و دمکراسی نیز نقش مهمی دارد».

آقای ظریف اظهار داشته که «مقاومت، دموکراسی و رای عمومی» باید هم‌زمان و پا به پای هم لحاظ شود و «حقوق مردم فلسطین از طریق دموکراتیک برگردد».

به گفته او، فلسطینیان باید تصمیم نهایی خود را بگیرند و هر تصمیم آنها باید مورد احترام همگان باشد.

ایران تاکید دارد که برگزاری همه‌پرسی از مسلمانان، مسیحیان و یهودیان در سراسر مناطق مورد نزاع اسرائیل و فلسطینیان، راه حل معضل دیرینه‌ای است که در سراسر قرن بیستم ادامه داشت و پس از طرح اخیر آمریکایی معامله قرن، این نزاع در آغاز سومین دهه از قرن بیست و یکم نیز پیچیده‌تر از پیش شده است.

از نظر حکومت ایران، شمار چند نسل از فلسطینیان پراکنده در جهان و سرزمین‌های فلسطینی بسیار بیشتر از حدود شش میلیون یهودیان ساکن اسرائیل و کرانه باختری است و در چنین همه‌ پرسی، موضع آنها پیروز خواهد شد.

اما بعید است که راهکار ارائه شده از سوی حکومت ایران که خود متهم به حمایت از گروه‌های مسلح فلسطینی است، از سوی اسرائیل و حامیان پرقدرت آن در جهان که آمریکا درصدر آنهاست، پذیرفته شود به ویژه آنکه مقامات بلندپایه بسیاری از کشورهای عرب در دوره اخیر تاکید دارند که ماهیت حکومت ایران منشا تهدیدات جدی‌تر برای آنها تا وجود اسرائیل است حتی اگر این کشورها با معامله قرن مخالفت کنند.

«مقاومت» که وزیر خارجه ایران در سخنان اخیرش قاسم سلیمانی را «قهرمان» این محور نامیده، مجموعه گروه‌های حماس، جهاد اسلامی فلسطین، حزب‌الله، حشدالشعبی و دیگر نیروهای متحد ایران در منطقه است؛ محوری که اکثر جامعه جهانی آنها را تروریستی و ابزاری در دست ایران برای تامین اهداف حاکمیت ایران می‌داند.

اسرائیل و بسیاری از پشتیبانانش، مواضع سران جمهوری اسلامی ایران در ضدیت با موجودیت اسرائیل را ناشی از دیدگاه‌های یهودستیزانه سران تهران می‌دانند و تفاوتی بین ضد یهودی بودن با ضد اسرائیلی بودن آنها قائل نیستند.

محمود احمدی نژاد، رییس جمهوری پیشین ایران، به عنوان یکی از یهودستیزترین چهره‌ها در جهان پرآوازه بود.

اما جواد ظریف اول دی ۱۳۹۷ در مصاحبه با نشریه فرانسوی لوپوئن گفته بود، «ما کی گفتیم که اسرائیل را نابود می‌کنیم؟» و «محمود احمدی‌ نژاد تنها حرفهای بنیانگذار نظام را تکرار کرده بود که "اسرائیل از صفحه روزگار محو خواهد شد" و نگفته بود که "می‌خواهد آن را نابود کند، یعنی اسرائیل با این سیاست‌هایی که دنبال می‌کند خودش به این سرنوشت (نابودی) مبتلا خواهد شد».

ایران پس از گفته‌های جنجالی چند سال پیش علی خامنه‌ای نیز همین شیوه «استدلال» را در توجیه آن در پیش گرفت.

رهبر جمهوری اسلامی شهریور ۱۳۹۴، سه ماه پس از حصول برجام، در واکنش به ارزیابی‌هایی که به اسرائیل نسبت داده شده بود در خصوص توانایی‌های هسته‌ای ایران، گفته بود که اسرائیل «اصولا ۲۵ سال آینده را نخواهد دید...». (آن ارزیابی منتسب به اسرائیل که گویا مقامات اسرائیل برجام را موجب آسودگی خاطر کشورشان به مدت ۲۵ سال از ناحیه تهدیدهای برنامه هسته‌ای ایران دانسته بودند، اساسا نادرست بود زیرا اسرائیل سرسختانه علیه برجام موضع گرفته بود).

اما ایران باز تاکید کرد که سخن از «نابودی» اسرائیل ناشی از دیدگاه‌های یهودستیزانه نیست بلکه این اضمحلال بر اساس واقعیاتی که خود اسرائیل در شکل دادن به آن سهیم است، صورت خواهد گرفت. ایران در تصدیق این «استدلال» از جمله به اظهارات اخیر رهبر نظام اشاره کرد که گفته بود ما با یهودیان کاری نداریم و یهودیانی که ساکن فلسطین بوده‌اند، حقوق خود را دارند اما حق تعیین سرنوشت دیگران را ندارند.

از سوی دیگر، دونالد ترامپ، رییس جمهوری، مایک پمپئو، وزیر خارجه، برایان هوک، مسئول گروه اقدام ایران در وزارت خارجه آمریکا و ریچارد گرنل، که تا هفته گذشته سفیر آمریکا در آلمان بود و این روزها به ریاست سازمان اطلاعات ملی آمریکا منصوب شد، از جمله مقامات ارشد آمریکایی هستند که پی در پی بر یهودستیز بودن مقامات ایران و خوی حاکمیت جمهوری اسلامی تاکید کرده‌اند.

وزیر خارجه ایران در حالی در سخنان تازه‌اش بر راهکار توامان «دمکراسی و مقاومت» به عنوان راه حل نزاع اسرائیلی- فلسطینی تاکید کرده که جمهوری اسلامی ایران بعد از اعلام طرح معامله قرن، در راستای حمایت از گروه‌های مسلح فلسطینی و تشویق آنها به ازسرگیری عملیات مسلحانه علیه یهودیان در اسرائیل، بویژه ساکنین یهودی‌نشین‌های کرانه باختری، سخن می‌گوید.

خبرگزاری تسنیم، وابسته به سپاه پاسداران، در روزهای اخیر در یادداشت و سلسله مطالب و مصاحبه‌هایی بر لزوم تسلیح کرانه باختری و تکرار الگوی غزه در این بخش از اراضی فلسطینی برای گسترش عملیات خشونت‌آمیز علیه اسرائیلیان تاکید کرده است.

علی خامنه‌ای پاییز ۱۳۹۳گفته بود که تسلیح کرانه باختری مانند غزه «قطعا انجام خواهد شد» و «ملت و جوانان ایران عاشق مبارزه با صهیونیست‌ها هستند».

رهبر جمهوری اسلامی ایران به تازگی، بعد از اقدام اخیر آمریکا در کشتن قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران نیز گفت «این مرد، دست فلسطینی‌ها را پر کرد». اشاره‌ای که می‌تواند متوجه تسلیح شبه نظامیان فلسطینی از سوی ایران باشد، موضوعی که شمار دیگری از مقامات سیاسی و فرماندهان نظامی ایران آن را به صراحت بیشتری بیان کردند.

ایران بعد از روی کارآمدن جمهوری اسلامی به عنوان حکومتی ضد اسرائیلی شناخته شد در حالی که تا پیش از آن، سیاست‌های متفاوتی داشت. هر چند ایران در حکومت محمد رضا شاه پهلوی به قطعنامه‌های تقسیم فلسطین و تشکیل کشور اسرائیل در سازمان ملل رای نه داد اما بعدا عملا وجود آن را پذیرفت و روابطی در حد «دفتر تجاری» و مراودات دیگر با اسرائیل داشت.

برخلاف بسیاری از سرزمین‌های خاورمیانه و شمال آفریقا، بعد از اعلام تشکیل اسرائیل در ۷۱ سال پیش، یهودیان در ایران ظاهرا آزار سیستماتیک و تشویق شده از سوی دولت‌ها ندیدند و آزارهای مهم اجتماعی روا داشته شده علیه یهودیان ایران حدود ۲۶۰ سال پیش در مشهد ثبت شده بود.

بعد از تشکیل اسرائیل در حالی که بسیاری از یهودیان عراق، مراکش، مصر، الجزایر، یمن و دیگر نقاط به دلیل آزارهای اجتماعی به اسرائیل رفتند، یهودیان زیادی در ایران ماندند و شمار آنها تا وقوع انقلاب ایران به بیش از ۱۲۰ هزار تن نیز رسید که بزرگ‌ترین جامعه یهودی خارج از اسرائیل در منطقه بود.

دیپلمات ارشد اعزامی دولت شاهنشاهی ایران در فرانسه در زمان جنگ جهانی دوم خود عامل رهایی یهودیان بسیاری از آزار نازی‌های اروپا بود و دولت وقت ایران نیز در آن دوره آغوش خود را به روی یهودیان تحت تعقیب نازی‌ها گشود.

XS
SM
MD
LG