لینک‌های قابلیت دسترسی

خبر فوری
سه شنبه ۱۳ آذر ۱۴۰۳ تهران ۲۰:۴۳

سفارتخانه‌های ایران و حرکت‌های اعتراضی


اعتراض‌های روز سوم مهر در برابر سفارت جمهوری اسلامی در لندن
اعتراض‌های روز سوم مهر در برابر سفارت جمهوری اسلامی در لندن

در جریان اعتراض‌های اخیر زنان و دختران ایرانی که در واکنش به جان باختن مهسا امینی شکل گرفت ساختمان سفارت ایران در لندن و پاریس در روز سوم مهر ۱۴۰۱ (۲۵ سپتامبر ۲۰۲۲) مورد حمله مخالفان خشمگین جمهوری اسلامی قرار گرفت.

پلیس پاریس برای جلوگیری از معترضانی که قصد ورود به سفارت ایران را داشتند به گاز اشک‌آور متوصل شد. اما در لندن معترضان موفق شدند وارد محوطه ساختمان سفارت ایران شده و در آنجا پرچم شیر و خورشید را برافراشته کنند که پلیس با آنها درگیر شد و ۱۲ نفر را بازداشت کرد. پنج مأمور پلیس هم به دلیل شکستگی استخوان و صدمات دیگر در بیمارستان بستری شدند.

این احتمالاً جدی‌ترین حمله به ساختمان سفارت ایران در لندن از ۴۱ سال پیش است. در ۱۰ اردیبهشت ۱۳۵۹ (۳۰ آوریل ۱۹۸۰) سفارت ایران در لندن به مدت شش روز در اشغال شش مرد مسلح از گروه الشهید، گروهی که خود را از طرفداران خودمختاری استان خوزستان می‌نامید قرار داشت.

تصویری از اعتراض‌های پاریس در سوم مهرماه امسال
تصویری از اعتراض‌های پاریس در سوم مهرماه امسال

صادق قطب‌زاده که در آن دوران وزیر خارجه بود با اعتراض به بی‌عملی دولت انگلیس برای پایان گروگان‌گیری گفته بود که ایرانیان طرفدار انقلاب در انگلیس آماده یک دستورند که با فدا کردن جان خود وارد سفارت شوند و به این گروگان‌گیری پایان دهند.

صادق قطب‌زاده در مراسم خاکسپاری یکی از قربانیان گروگان‌گیری سفارت ایران در لندن
صادق قطب‌زاده در مراسم خاکسپاری یکی از قربانیان گروگان‌گیری سفارت ایران در لندن

این در حالی بود که همان زمان سفارت آمریکا در تهران در اشغال دانشجویان خط امام بود و دیپلمات‌های آمریکایی گروگان این دانشجویان بودند و این گروگان‌گیری مورد حمایت حکومت انقلابی بود.

خبرنگاری از قطب‌زاده پرسیده بود «آیا ایران ممکن است به یک عملیات آزادسازی دست بزند؟». تنها ۵ روز پیش از این گروگان‌گیری، آمریکا عملیات ناموفق پنجه عقاب معروف به عملیات طبس را برای آزادی دیپلمات‌های خود انجام داده بود. قطب‌زاده با طعنه در جواب خبرنگار گفته بود: «مثل آمریکا؟ نه!»

گروگان‌گیری سفارت ایران در لندن نهایتاً با دخالت نیروهای هوایی ویژه (S.A.S) و کشته شدن پنج گروگان‌گیر و دو گروگان در روز ششم به پایان رسید. فیلم «۶ روز» به کارگردانی توآ فریزر ماجرای این گروگان‌گیری را به تصویر آورده است.

نیروهای پلیس لندن در مقابل سفارت ایران در پنجم مه ۱۹۸۰ یکی از گروگان‌گیران را بازداشت کرده‌اند
نیروهای پلیس لندن در مقابل سفارت ایران در پنجم مه ۱۹۸۰ یکی از گروگان‌گیران را بازداشت کرده‌اند

سفارت ایران در پاریس هم یک بار اشغال شد. چند ماه بعد از ماجرای سفارت لندن. در ۱۳ تیر ۱۳۵۹ (۴ ژوئیه ۱۹۸۰) گروهی که خود را دانشجویان مسلمان ایرانی مقیم فرانسه می‌نامید سفارت ایران در پاریس را اشغال کردند و سفیر وقت ایران شمس‌الدین میرعلایی و دیگر اعضای سفارت را گروگان نگه داشتند.

این گروه اقدام خود را در «اعتراض به تمام کسانی که خود را طرفدار خط امام می دانند لکن از برای مستضعفین کاری نمی کنند اعلام کرده بودند. این دانشجویان بطور خاص از اینکه سفیر ایران به اندازه کافی انقلابی نبود و هنوز نشانه‌های طاغوت در سفارت وجود داشت شکایت داشتند. این گروگان‌گیری بدون خشونت و با دخالت پلیس فرانسه بعد از هشت ساعت پایان یافت و گروگان‌گیرها دستگیر شدند.

نمونه‌های دیگری از حمله به سفارتخانه‌های ایران در طول ۴۳ سال حکومت جمهوری اسلامی را می‌توان برشمرد از جمله در سال ۱۳۹۷ (۱۴ سپتامبر ۲۰۱۸) به سفارت ایران در پاریس که چند شیشه ساختمان شکسته شد و به روی تابلوی سفارت رنگ پاشیده شد. ایران طرفداران حزب کوموله را به این اقدام متهم کرد، اما حزب کوموله این اتهام را تپذیرفت.

در پیش از انقلاب هم فعالان دانشجویی و اعضای کنفدراسیون از سفارتخانه‌های ایران برای جلب توجه رسانه‌های خارجی به اعتراضات سیاسی خود علیه شاه و حکومت وقت استفاده می‌کردند. این اعتراض معمولاً به شکل تحصن در داخل ساختمان‌ سفارتخانه‌ها و کنسولگری‌ها اتفاق می‌افتاد.

شاهین فاطمی در جریان تحصن دانشجویان ایرانی در کنسولگری ایران در نیویورک در ژوئیه ۱۹۶۱
شاهین فاطمی در جریان تحصن دانشجویان ایرانی در کنسولگری ایران در نیویورک در ژوئیه ۱۹۶۱

بر اساس آرشیو نیویورک تایمز در پنجم ژوئیه ۱۹۶۱، ۱۵ دانشجوی ایرانی در کنسولگری ایران در طبقه سیزدهم ساختمانی در شماره ۳۰ راک‌فلرپلازای نیویورک در اعتراض به عدم تمدید پاسپورت‌های تعدادی از دانشجویان ایرانی در آمریکا و اروپا تحصن می‌کنند.

تحصن از یازده و نیم شروع می‌شود و پتج نفر از دانشجویان تا یک و ربع بامداد در ساختمان می‌مانند. نهایتاً سرکنسول وقت مسعود جهانبانی از پلیس برای بیرون بردن دانشجویان کمک می‌خواهد و دانشجویان بدون مقاومت خارج می‌شوند.

نیویورک تایمز در گزارش این اتفاق عکسی را منتشر کرده که شاهین (علی‌محمد) فاطمی (برادرزاده دکتر حسین فاطمی) با کت و شلوار سفید بر لبه میزی نشسته و شش دانشجوی دیگر که روی زمین نشسته‌اند به او گوش می‌دهند.

در دست دانشجویان پلاکاردهایی است با شعارهایی مثل: سفارت ایران، گشتاپوی دانشجویان ایرانی، دستتان را از پاسپورت‌های ما کوتاه کنید یا لیست سیاه پاسپورت را متوقف کنید.

در روزنامه نیوزدی در ۲۳ ژانویه ۱۹۶۳ هم عکس‌هایی از تلاش پلیس آمریکا برای بیرون بردن دانشجویانی که در اعتراض به همه‌پرسی انقلاب سفید شاه در لابی سفارت ایران در واشتگتن تحصن کرده بودند چاپ شده است. بر اساس گزارش این روزنامه این بار حدود ۵۰ دانشجو در این تحصن شرکت کرده بودند اما فقط تعدادی از آنها در برابر پلیس برای خروج از ساختمان مقامت کردند.

برخورد پلیس واشینگتن دی سی با دانشجویان معترض ایرانی در ژانویه ۱۹۶۳
برخورد پلیس واشینگتن دی سی با دانشجویان معترض ایرانی در ژانویه ۱۹۶۳

نمونه‌هایی از این نوع تحصن‌های عمدتاً دانشجویی در سفارت‌خانه‌های ایران در شهرهای مختلف آمریکا و اروپا در تاریخ ثبت شده است.

بر اساس خاطرات ابراهیم یزدی در یک مورد از این تحصن‌ها دانشجویان با درهای بسته سفارت مواجه می‌شوند که صادق قطب‌زاده از دیوار بالا می‌رود و در را برای دانشجویان باز می‌کند. من گزارشی از اینکه در هیچ کدام از این تحصن‌ها به ساختمان سفارت آسیب‌رسیده باشد ندیدم و به جز این یک مورد ورود به داخل ساختمان‌ها هم از طریق قانونی انجام می‌شده است.

XS
SM
MD
LG