لینک‌های قابلیت دسترسی

خبر فوری
یکشنبه ۱۵ مهر ۱۴۰۳ تهران ۱۳:۲۶

تلاش برای توافق جامع هسته‌ای؛ گفت‌وگوهایی که دیگر پشت پرده نیست


مقام‌های ایران و ۵+۱ اعلام کردند که در آستانه دور تازه مذاکرات هسته ای که قرار است ۲۶ خرداد در وین آغاز شود، گفت‌وگوهای دو جانبه و چند جانبه‌ای در دو پایتخت دیگر اروپایی بین اعضای این گروه انجام خواهد شد.

روزهای دوشنبه و سه شنبه، ژنو میزبان مقام‌های ایرانی و آمریکایی خواهد بود تا با نظارت اتحادیه اروپا مذاکراتی انجام دهند و سپس ایران و روسیه، در رُم گفتگو خواهند کرد.

این تلاش‌های دیپلماتیک، برای دستیابی به یک توافق جامع و نهایی در ارتباط با برنامه هسته‌ای ایران صورت می‌گیرد.

please wait

No media source currently available

0:00 0:04:59 0:00
لینک مستقیم

دور پیشین مذاکرات در وین را برخی همراه با مشکل و گروهی دیگر شکست خورده خواندند. اما مذاکرات متوقف نشد. برنامه دور بعدی برای روز ۲۶ خرداد اعلام شد و طرفین به کار سنگین مذاکرات و برنامه‌ریزی و گفت‌وگو ادامه دادند.

حال نتیجه این چند هفته کار، مذاکره‌کنندگان را ابتدا راهی ژنو کرده است. روز شنبه خبرها حاکی از این بود که مذاکرات مقام های ایرانی و آمریکایی در روزهای دوشنبه و سه شنبه در ژنو انجام می‌شود.

وندی شرمن،‌ مدیر سیاسی وزارت خارجه آمریکا اینبار، نه به صورت محرمانه، بلکه در برنامه‌ای اعلام شده، ویلیام برنز و جیک سالیوان را بر سر میز مذاکره به همراه دارد و از سوی ایران عباس عراقچی معاون حقوقی و بین‌الملل محمدجواد ظریف و مجید تخت‌روانچی، معاون آمریکا و اروپای وزیر امور خارجه، مذاکره‌کنندگان این دیدار دو روزه هستند.

دیداری که با حضور هلگا اشمیت، معاون کاترین اشتون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، انجام خواهد شد.

دو مقام امریکایی ای که به وندی شرمن پیوسته‌اند، افرادی هستند که پیش از دستیابی به توافق ژنو در آذر ماه گذشته، مدت‌ها گفت‌وگوهای محرمانه‌ای را با ایران انجام داده بودند.

ویلیام برنز از سال ۲۰۰۹ میلادی که اولین بار با سعید جلیلی مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای آن زمان دیدار کرد، درگیر مذاکره با ایران است. گفت‌وگوهای پشت پرده عمان را نیز او پیش برده بود. گفت‌وگوهایی که پس از افشای آن در پی دستیابی به توافق ژنو آنچنان خبرساز شد، حال دیگر پشت پرده نیست و برنامه آن به صورت علنی اعلام می‌شود.

علی واعظ تحلیگر گروه بین‌المللی بحران، در گفت‌وگو با رادیو فردا، دو دلیل را برای چنین تغییر رویکردی بر می‌شمارد:

«اول اینکه تابویی که پیشتر درباره ملاقات مقامات ایرانی و آمریکایی وجود داشت، شکسته شده، یعنی در چند ماه گذشته ملاقات‌های دو جانبه در چارچوب رایزنی‌های چندجانبه به صورت یک روال عادی در آمده است. علت دوم این است که برای آمریکا اتحاد گروه ۵+۱ بسیار مهم است، چرا که هیچ تضمینی وجود ندارد که این روند مذاکرات به موفقیت ختم شود و در آن صورت آمریکا نیاز دارد به اینکه گروه پنج به علاوه یک برای اعمال فشار مجدد بر ایران همراهی کند. از همین رو آمریکا نمی‌خواهد کاری را پشت سر متحدین خود در ۵+۱ انجام دهد و به همین علت است که خانم هلگا اشمیت نیز به این مذاکرات دعوت شده است.»


روند مذاکرات اتمی بین ایران و گروه پنج به علاوه در چند سال گذشته، اینگونه بود که طرفین در طول چند روزی که برای گفت‌وگو در نظر می‌گرفتند، در قالب‌های دو جانبه یا چند جانبه نیز مذاکراتی انجام می‌دادند. حال در فرصت شش هفته‌ای که تا ۲۹ تیر ماه باقی است، تا ۵+۱ و ایران به یک توافق جامع و نهایی دست یابند، و در آستانه گفت‌وگوهای وین، برنامه‌ریزی برای گفت‌وگوی ایران و آمریکا در ژنو و گفت‌وگوی ایران و روسیه در رم در حاشیه کنفرانس خلع سلاح انجام شده است.

عباس عراقچی نیز روز یکشنبه اعلام کرده است که شاید گفت‌وگو با مقام‌های اروپایی نیز در رم انجام شود و یا یکی از همتایان او پیش از مذاکرات وین، راهی تهران شود. علی واعظ بر این باور است که پیچ و خم‌های سیاسی مسیر دستیابی به یک توافق است که طرفین را بر آن داشته تا چنین برنامه‌ریزی‌های جداگانه‌ای نیز برای مذاکره انجام دهند. او در این باره به رادیوفردا می‌گوید:

«الان مذاکرات در گردنه دشواری قرار دارد که مشکل، مشکل فنی و تکنیکی نیست. مشکل یک مشکل سیاسی است و به همین لحاظ نیاز است که در سطح بالاتری و در سطح کسانی که آشنایی عمیقی دارند با این مشکل که باید از طریق سیاسی حل شود، در مذاکرات شرکت کنند.»


ایران و گروه ۵+۱ در پی دستیابی به توافقی اولیه در ژنو، در تلاشند تا در فرصت شش‌ماهه‌ای که این توافق مقرر کرده به یک توافق جامع و نهایی دست یابند تا شاید پایانی باشد بر بیش از یک دهه منازعه اتمی ایران با این کشورها.

بسیاری از تحلیلگران در طول هفته‌های گذشته موضوع میزان غنی‌سازی اورانیوم در ایران و تعداد سانتریفوژها پس از توافق را از جمله مسایل دشوارتر بر سر میز مذاکره می‌دانند. برخی به دستیابی به توافق خوش‌بینند و گروهی دیگر آن را غیرممکن می‌دانند. علی واعظ از گروه بین‌المللی بحران از راه سومی سخن می‌گوید:

«گمان بر این است که بسیار دشوار خواهد بود که بشود تمام مسائلی را در عرض شش هفته باقی مانده حل کرد. در حال حاضر تصور من این است که هدف مذاکره‌کنندگان این است که اگر تا قبل از پایان مهلت ۶ ماهه نتوانند به تمام جزئیات بپردازند، در زمان پایان مهلت اعلام کنند که ما به چند هفته دیگر کار احتیاج داریم، تا بتوانیم جزئیات را حل کنیم، توافق سیاسی تقریباً در دست است،‌اما باید در چند هفته آینده به جزئیات بپردازیم. اصرار ۵+۱ بر این خواهد بود که تا بیستم ژوئیه اعلام کنند که به توافق سیاسی تقریباً دست پیدا کردند. کلید اصلی این موضوع در گفت‌وگوهایی است که این هفته در روزهای دوشنبه و سه شنبه در ژنو صورت می‌گیرد و نشان خواهد که آیا ایران و آمریکا می‌توانند از سد سیاسی‌ای که در حال حاضر در مقابلشان وجود دارد، عبور کنند یا خیر.»


تلاش برای دستیابی به توافق بین ایران و گروه ۵+۱ در حالی انجام می‌شود که این روزها مذاکره و دشواری‌هایش، با مسایلی چون پایان دوره کاری ویلیام برنز و کاترین اشتون در ماه اکتبر (چهار ماه دیگر) و همچنین فشارهای داخلی در ایران از یک سو و در آمریکا از سوی دیگر همراه است.

  • 16x9 Image

    هانا کاویانی

    هانا کاویانی، از سال ۱۳۸۶ با رادیو فردا به عنوان خبرنگار و گزارشگر همکاری می‌کند. او در این مدت تحولات سیاسی و دیپلماتیک از جمله فراز و فرودهای مرتبط با پرونده هسته‌ای ایران، و مذاکرات منتهی به توافق هسته‌ای ایران و قدرت‌های جهانی را از نزدیک دنبال کرده است.

XS
SM
MD
LG