آژانس بینالمللی انرژی اتمی میگوید سازهٔ حفاظتی نیروگاه هستهای چرنوبیل اوکراین دیگر نمیتواند نقش اصلی خود را در مهار پسماند رادیواکتیو ایفا کند.
این آژانس گزارش داد که این امر، نتیجۀ مستقیم حملهٔ پهپادی ماه فوریه سال جاری است که به گفتهٔ کییف، کار روسیه بوده است. مسکو این ادعا را رد کرده است.
این سازه که «محفظه ایمنی نوین» نام دارد و بزرگترین سازهٔ متحرک خشکی در جهان بهشمار میرود، برای پوشاندن راکتور شمارهٔ چهار نیروگاه چرنوبیل و مهار مواد رادیواکتیو آن طراحی شده بود.
سازۀ یادشده بهصورت یک آشیانه است و یک شاهکار مهندسی عظیم بهشمار میآید. این محفظه فولادی در سال ۲۰۱۶ بر فراز راکتور نصب شد و قرار بود دستکم یک قرن دوام بیاورد.
اما آژانس روز جمعه اعلام کرد که حملهٔ ۱۴ فوریه موجب آتشسوزی و وارد شدن آسیب شدید به لایههای بیرونی سازه شده و «کارکردهای اصلی ایمنی، از جمله قابلیت مهار آلودگی» را از بین برده است.
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس، گفت تعمیرات موقتی روی سقف انجام شده، اما «بازسازی کامل و بهموقع» برای جلوگیری از وخامت بیشتر و تضمین ایمنی هستهای در بلندمدت ضروری است.
به گفتهٔ آژانس، ارزیابیهای ایمنی اخیر نشان میدهد که این محفظه پس از حملهٔ پهپادی بخشی از قابلیت محافظتی خود را از دست داده، گرچه ستونهای باربر و دستگاههای نظارتی سازه آسیبی دائمی ندیدهاند.
آژانس همچنین خواستار اقداماتی گسترده مانند کنترل رطوبت، پایش فرسایش فلز و نظارت دقیقتر بر محفظه بتنی قدیمی شده است.
کییف گفته بود پس از حملهٔ پهپادی هیچ افزایش غیرعادی در سطح تشعشع ثبت نشده است. نیروگاه چرنوبیل، که در حدود صد کیلومتری شمال کییف قرار دارد، در سال ۲۰۰۰ برای همیشه تعطیل شد.
روسیه در روزهای نخست تهاجم ۲۰۲۲ این نیروگاه را اشغال کرد و بهمدت ۳۵ روز در اختیار داشت.
چرنوبیل از زمان آغاز جنگ بارها در کانون نگرانیهای ایمنی هستهای قرار گرفته است. در اوایل پاییز، مقامهای اوکراینی اعلام کردند حملات روسیه به شبکه برق باعث قطع برق در پناهگاه چرنوبیل شده بود. نیروگاه زاپوریژیا نیز که از مارس ۲۰۲۲ در اشغال روسیه است، در مقاطعی طولانی از برق خارجی محروم مانده است.
«محفظه ایمنی نوین» بخشی از پروژهای ۲.۱ میلیارد یورویی بود که با مشارکت بیش از ۴۵ کشور تأمین مالی شد و در ۲۰۱۹ از سوی بانک اروپایی بازسازی و توسعه «بزرگترین همکاری بینالمللی در حوزهٔ ایمنی هستهای» توصیف شد.
این سازه قرار بود بر خرابههای فاجعهٔ ۲۶ آوریل ۱۹۸۶ سپری بلندمدت ایجاد کند؛ انفجاری که در دوران شوروی تشعشعات رادیواکتیو را در بخشهایی از اوکراین، بلاروس، روسیه و مناطق دورتر پخش کرد و پیامدهای سلامتی آن همچنان ادامه دارد، از جمله نرخ بالای سرطان و ناهنجاریهای مادرزادی در مناطق آلوده.
