دیدگاهها؛ غرب و سیاست هسته ای ایران

  • جواد کوروشی

به باور برخی تحلیگران تا زمانی که دولت نهم بر سر کار است تغییر کمی در سیاست هسته ای ایران رخ خواهد داد. (عکس از EPA)

در حالی که گمانه زنی ها در باره واکنش ايران به بسته پيشنهادی ۱+۵ همچنان ادامه داشت، روز جمعه سعيد جليلی، مذاکره کننده هسته ايران، به تلويزيون دولتی ايران گفته بود که پاسخ رسمی ايران به بسته مشوق های پيشنهای گروه ۱+۵ آماده شده به طرف اروپايی تحويل داده می شود.


از سوی ديگر رسانه ها ی جمهوری اسامی خبردادند که سعيد جليلی در گفت وگوی تلفنی روز جمعه خود با خاوير سولانا، مسئول روابط خارجی انحاديه اروپا، برای انجام مذاکرات ايران و اتحاديه اروپا در اواخر تير ماه توافق کرده اند.


به نظر مي رسد که پس ازاعلام تحريم بانک ملی ايران از سوی اتحاديه اروپا و انتشار گزارش هايی درباره قريب الوقوع بودن حمله به تاسيسات هسته ای ايران، تلاشهای ديپلماتيک جمهوری اسلامی به طور محسوسی شدت گرفته است.


به ويژه انتشار مقاله ای از علی اکبر ولايتی، وزير پيشين خارجه جمهوری اسلامی و مشاور آيت الله خامنه ای در روابط خارجی، که در سه روزنامه اروپایی منتشر شد به اين گمانه دامن زد که احتمالا ايران ممکن است به بسته پيشنهادی ۱+۵ پاسخی مثبت دهد.


در اين ميان رابرت کميمت، يک مقام وزارت خزانه داری آمريکا، با استقبال از تحريم بانک ملی در اتحاديه اروپا به يک روزنامه آلمانی گفته بود: در صورتی که ايران غنی سازی اورانيوم را متوقف نکند، احتمالا تحريم ها عليه بانک های اين کشور تشديد خواهد شد.


در ايران هم نگرانی افکارعمومی از احتمال حمله به ايران شماری از شخصيت های مدافع صلح و آزادی و حقوق بشر را بر آن داشت که با تشکيل شورای ملی صلح در تهران از جمهوری اسلامی و آمريکا خواستار حل مسالمت آميز مشکل برنامه هسته ای ايران شوند.


اين شورا که به ابتکار شيرين عبادی، وکيل دادگستری و برنده جايزه نوبل صلح، تشکيل شده است روز پنجشنبه ديروز اولين نشست هيات موسسان خود را با حضور بيش از ۶۰ تن از شخصيت های سياسی و فرهنگی و اجتماعی در تهران برگذار کرد.


تلاش های عملگرایان


مهدی مهدوی آزاد روزنامه نگار در تهران به راديو فردا مي گويد:« مقاله آقای ولايتی در روزنامه های خارجی را بايد از جمله تلاش هايی دانست که از سوی جناح های تکنوکرات، معتدل و پراگماتيستی در جمهوری اسلامی شده و مي شود»


به گفته آقای مهدوی آزاد «اين بار اول نيست که جناح های تکنوکرات، معتدل و پراگماتيستی در جمهوری اسلامی تلاش مي کنند، از وخيم شدن اوضاع جلوگيری کنند، اما تا کنون اين تلاش ها بی نتيجه بوده اند».


به باور مهدی مهدوی آزاد «بهترين نمونه شکست اين تلاش سفرعلی اکبر ولايتی در بهمن ۱۳۸۵ به روسيه و مصاحبه ای که کرد و گفت ماحاضريم قطعنامه هسته ای شورای امنيت را بپذيريم، در حالی که اين تلاش هيچ نتيجه ای عملی نداشت.


  • «تا زمانی که محمود احمدی نژاد ریيس جمهوری است نبايد منتظر تغييری جدی در سياست هسته ای بود»
مهدی مهدوی آزاد.

آقای مهدوی آزاد با اشاره به اين که بخش هایی در جمهوری اسلامی چندان نگران حمله نظامی نيستند و با تکيه بر منافع سيای گروهی خود حتی خوشحال هم خواهند شد اگر چند موشک هم به ايران شليک شود تا از آن برای منافع سياسی خود استفاده کنند.


تحليل اين روزنامه نگار اين است که «تا زمانی که محمود احمدی نژاد ریيس جمهوری است نبايد منتظر تغييری جدی در سياست هسته ای بود».


«سمبه پرزور غرب»


مهرداد شيبانی، روزنامه نگار در پاريس، با اشاره به اينکه هميشه گفته شده که تصميم گيرنده اصلی در ايران آيت الله خامنه ای است، انتشار مقاله آقای علی اکبر ولايتی را بدون اطلاع و نظر آيت اله خامنه ای غير ممکن مي داند.


آقای شيبانی به راديو فردا مي گويد :«نطفه های سازش با غرب بسته شده است وآن چيزی که مطرح است اين است که ظاهرا بايد يک نفر پيدا شود تا «جام زهر» را بنوشد».


اقای شيبانی دليل چنين ارزيابی را «پرزور بودن سمبه غرب» دانسته و نتيجه گيری مي کند که تجربه هم نشان داده است که مقام های جمهور ی اسلامی هر گاه با زور کافی روبه رو شوند عقب نشينی مي کنند.


سیاست آمریکا


محسن سازگارا، تحليلگر سياسی در واشینگتن، به راديو فردا مي گويد:« در حال حاضر در بسياری از محافل سياسی، نظامی و پژوهشی خيلی جدی در باره واکنش احتمالی ايران نسبت به يک حمله نظامی به اين کشوربحث و بررسی مي شود و اين بررسی ها نشان مي دهد که خطر يک حمله به ايران بسيار جدی تر ازهرموقع است و حتی اين پيش بينی مي شود که اسرائيل در زمان انتخابات رياست جمهور ی در آمريکا وبا توجه به احتمال پيروزی باراک اوباما با حمله ای به ايران ریيس جمهور آينده آمريکا را در مقابل عمل انجام شده ای قرار دهد».


به باور آقای سازگارا «نتيجه سفر موفق ریيس جمهوری آمريکا به اروپا در وحله اول تحريم بانک ملی از سوی اروپا بود و درگامی جلوتر موفق شدن در همراه کردن اروپا با آمريکا در اعمال تحريم هائی خارج از قطعنامه های سازمان ملل عليه ايران بود».


آقای سازگارا با اشاره به شحصيت آقای علی خامنه ای مي گويد: بر خلاف آيت الله خمينی که خود مسئوليت تصميمات خود را به گرد ن مي گرفت، آيت الله خامنه ای اين شهامت راندارد بنابراين اگر هم قرار است تصميمی گرفته شود، بايد کسی ديگربه جلوانداخته شود.


بگفته آقا ی سازگارا «ساختار قدرت درجمهوری اسلامی آشفته و به مانند جنگلی مي ماند که هرکه کار خودش را مي کند».