با نزدیک شدن به زمان پرواز دومِ ایرانیان اخراجی از آمریکا، مقامهای جمهوری اسلامی میگویند ۵۵ شهروند ایرانی «در روزهای آینده» از طریق یک پرواز که در کویت هم توقف خواهد داشت به کشور بازگردانده میشوند.
این دومین گروه از ایرانیان است که دولت دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، در چارچوب سیاست ضد مهاجرت خود در دومین دوره از ریاست جمهوری او تصمیم به اخراج آنها از خاک آمریکا گرفته است.
وزارت خارجه ایران روز یکشنبه، ۱۶ آذر، بدون اشاره به زمان دقیق رسیدن این پرواز به ایران اعلام کرد بازگشت این گروه «بهزودی» انجام میشود، اما شبکههای سیانان و بیبیسی پیشتر گزارش دادهاند که این پرواز احتمالاً در روز یکشنبه انجام خواهد شد.
خبرگزاری میزان به نقل از مجتبی شصتی کریمی، مدیرکل کنسولی وزارت امور خارجه، تعداد این شهروندان ایرانی را ۵۵ نفر قید کرده است، اما دولت آمریکا تاکنون جزئیات رسمی دربارهٔ این پرواز منتشر نکرده است.
مجتبی شصتی کریمی مدعی شد که این افراد کسانی هستند که «طی ماههای اخیر تمایل خود را برای بازگشت» به ایران «اعلام و روندهای قانونی و اداری مربوطه را از طریق دفتر حفاظت منافع جمهوری اسلامی ایران در واشنگتن طی کردهاند.»
پرواز نخستِ اخراجشدگان مهرماه امسال انجام شد؛ پروازی چارتر از ایالت لوئیزیانا که ۵۴ ایرانی را از طریق دوحه به تهران منتقل کرد. تعداد این اتباع ایران در ابتدا ۱۲۰ نفر قید شد، اما بعدا توسط وزارت امنیت داخلی این عدد به ۵۴ نفر تصحیح شد.
در آن زمان منابع ایرانی شمار کل افراد در معرض اخراج را حدود ۴۰۰ نفر اعلام کرده بودند. ابوالفضل مهرآبادی، مقام وزارت خارجه، هم پیشتر از حدود ۳۰۰ ایرانی در بازداشت و نزدیک به ۲۵۰۰ نفر در معرض خطر اخراج از ایالات متحده خبر داده است.
این روند در حالی ادامه دارد که تنشهای سیاسی تهران و واشینگتن پس از حملات هوایی آمریکا به سایتهای هستهای ایران در تیرماه همچنان بالا است.
به نوشته نیویورک تایمز، آمریکا تا پیش از این، در مورد اخراج مهاجران به کشورهایی مانند ایران مردد بود و به دلیل نداشتن روابط رسمی در خصوص گرفتن اطلاعاتی دربارهٔ این افراد با مشکل روبهرو بود؛ امری که باعث میشد این مهاجران مدت طولانی در بازداشت بمانند یا آزاد شده و در آمریکا بهسر ببرند.
با این حال، روزنامهٔ نیویورکتایمز در مهرماه این هماهنگی برای بازگشتِ اخراجیها را «لحظهای نادر» از همکاری میان دو طرف توصیف کرد؛ همکاریای که مقامهای ایرانی میگویند از طریق دفاتر حافظ منافع یا واسطهها انجام میشود، زیرا دو کشور دهههاست که هیچ خط مستقیم دیپلماتیک ندارند.
وزارت امنیت داخلی آمریکا اصرار دارد که اخراجها بخشی از «اجرای قوانین مهاجرتی» است. دولت ترامپ به طور کلی این روند را بخشی از «بزرگترین عملیات اخراج جمعی مهاجران غیرقانونی» میداند که رئیسجمهور وعدهاش را داده بود.
این وزارتخانه ماه گذشته میلادی در پیامی مربوط به دور اول اخراج ایرانیان اعلام کرد که در پرواز اول «۵۴ شهروند ایران» اخراج شدهاند؛ افرادی که به نوشتۀ این پیام، برخیشان «تروریست، قاچاقچی انسان یا مظنون به فعالیتهای اطلاعاتی» بودهاند و همگی «روند قانونی برای اخراج» را طی کردهاند. در این بیانیه آمده بود که چند نفر از اخراجشدگان بهطور غیرقانونی از مرز مکزیک وارد خاک آمریکا شده بودند.
این وزارتخانه تاکنون هیچ گونه شواهدی در اثبات اتهاماتی چون تروریسم که در این پیام به آنها اشاره شده ارائه نکرده است.
در ایران اما اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه، در نشست خبری روز یکشنبه ۱۶ آذر خود، این اقدامات را ناشی از «انگیزههای سیاسی» دانسته و گفت که «این فشارهای مهاجرتی مغایر با قوانین بینالمللی» است.
او همچنین از آن چه «عدم صدور روادید برای بخشی از هیئت فوتبال ایران» در مراسم قرعهکشی جام جهانی در واشینگتن توصیف کرد، انتقاد کرد.
ایران از زمان انقلاب ۱۳۵۷ یکی از مهمترین کشورهای مبدأ برای پناهجویانی بوده است که به دلیل سرکوب سیاسی، مذهبی و اجتماعی از جمهوری اسلامی گریختهاند.
جمهوری اسلامی در گزارشهای متعدد سازمانهای حقوق بشری به پایمال کردن سیستماتیک حقوق زنان، مخالفان سیاسی، روزنامهنگاران، وکلا، اقلیتهای مذهبی و دگرباشان جنسی متهم است.
وزارت خارجه آمریکا هم در آخرین گزارش حقوق بشری خود که در دولت ترامپ منتشر شد به وجود مشکلات و «مسائل عمده» در ایران اشاره کرده بود.
